„Basjkortostan“: Munur á milli breytinga

'''Basjkortostan''' (á [[Rússneska|rússnesku]]: Респу́блика Башкортоста́н; á [[Baskíriska|baskírisku]]: Башҡортостан Республикаһы) eða Bashkiria'''Basjkíría''' (Башки́рия), er sjálfstjórnarlýðveldi innan [[Rússland|Rússneska sambandsríkisins]] sem nær frá vestanverðum hlíðum Suður Úral fjalla-[[Úralfjöll|Úralfjalla]] í austri að aflíðandi hæðum og sléttum Bugulma-Belebey í vestri. Landið sem er í suðaustur [[Evrópa|Evrópuhluta]] Rússlands er 143.600 ferkílómetraferkílómetrar. Íbúar eru 4,1 milljónir af ólíku þjóðerni: 36% rússarRússar, 30% bashkírarBasjkírar og 24% tatararTatarar. Höfuðborgin er [[Ufa]] með 1,5 milljón íbúa.

Fjallið [[Yamantau]], er hæðstihæsti punktur suðurhluta Úralfjalla, lækkar suðurtil suðurs og vesturvesturs, með skógivaxin fjöllin mynda umgjörð [[Belaya|Belaya árinnar]]. Belaya kemur frá suðurhluta Úralfjalla, streymir suðvestur og þá norðvestur, og skilur að fjallahéruðin í austur og vesturhluta lýðveldisins. Áin er meginvatn Kama árinnar sem síðar myndar ána [[Volga|Volgu]].

[[Mynd:Map of Russia - Republic of Bashkortostan (2008-03).svg||thumb|left|400px|Kortið sýnir legu Lýðveldisins Basjkortostan innan hins víðfeðma Rússneskarússneska sambandsríkis]]

[[Mynd:Bashkir03.png||thumb|left|250px|Kort af Lýðveldinu Basjkortostan. Höfuðborgin Ufa er fyrir ofan miðju landsins]]

Fyrsta byggð á landsvæði Basjkortostan má rekja til síðari hluta Steinaldar[[Steinöld|steinaldar]] (Paleolithic''paleolithic''). En það var fyrst á Bronsöld[[bronsöld]] sem byggð örvaðist. Mikil kunnátta var í framleiðslu [[Verkfæri|bronsverkfæra]], vopna[[vopn]]a og [[skraut|skreytinga]]. „Bashkirar“„Baskírar“ eru fyrst þekktir á [[9. öld]].

Á [[10. öld]], breiddist [[Íslam]] út meðal baskíra, og varð ríkjandi [[trúarbrögð]] á [[14. öld]]. Á [[16. öld]] skiptist landsvæði nútíma BashkortostanBasjkortostan á milli Kazan ríkisins og Síberíu Khans og ríkis [[Gullna hjörðin|Gullnu Hjarðarinnarhjarðarinnar]] og vestur hlutivesturhluti Mongólska[[Mongólaveldið|mongólska keisaradæmisins]].

Landið varð síðan hluti Rússlands árið 1552 eftir að [[Ívan Grimmigrimmi]] hertók borgina [[Kazan]]. Á árunum 1554-1555, óskuðu fulltrúar baskírskra ættbálka eftir því að ríkið gengi í ríkjasamband við [[Moskva|Moskvu]]. Árið 1574 stofnuðu Rússar stofnaðiborgina Ufa, sem nú er höfuðborg og stærsta borg lýðveldisins. Um miðja 16. öld tekurtók Bashkiria á sig æ meir mynd sem eitt hinna rússnesku ríkja.

Árið 1798 var Andlegt þing Rússneskrarússneskra múslima stofnað sem var mikilvægt skref rússneska Zarsins að viðurkenna rétt baskíraBaskíra, Tatara og annarra múslimaþjóða til að iðka íslam.

Upp úr miðri [[18. öld]] hófst mikilvæg [[kopar]]- og járnframleiðsla[[járn]]framleiðsla á svæðinu.

Í rússnesku byltingunni áriðÁrið 1919 varð landið sjálfstjórnarlýðveldi innan [[Sovétríkin|Sovétríkjanna]] í kjölfar [[Rússneska byltingin 1917|rússnesku byltingarinnar]]. Á árunum 1919-1991 var hið formlega heiti Sjálfstjórnarlýðveldið Baskir í Ráðstjórnarríkjunum (á rússnesku: Башкирская Автономная Советская Социалистическая Республика).

Basjkortostan, sem er hluti af efnahagssvæði kenndu við Volgu í Rússlandi, hefur einkum þróað [[Landbúnaður|landbúnað]] og [[Iðnaður|iðnað]]. Lýðveldið er ríkt af fjölbreyttum auðlindum. [[Olía]] og [[jarðgas]] eru unnar nálægt borgunum Ufa og [[Neftekamsk]] í norðvestri, í borgunum [[Belebey]] í vestri, og í [[Ishimbay]] við miðja Belaya. Járn og [[mangan]] er unnið í Úralfjöllum, kopar í suðaustri, og [[salt]] nálægt borginni [[Sterlitamak]]. Úr opnum [[Námuvinnsla|námum]] koma efni fyrirí [[gler]] og sementi[[sement]]. Olíuframleiðsla, olíuhreinsun og -vinnsla eru afar mikilvægar atvinnugreinar lýðveldisinsí lýðveldinu. Helstu olíuhreinsunarstöðvar eru við Ufa, Ishimbay og Salavat eru tengdar svæðisbundnu neti olíuleiðsla lýðveldisins og nágrannalýðveldisins [[Tatarstan]]. Miðstöðvar járn- og stálframleiðslu[[stál]]framleiðslu eru í [[Beloretsk]] og [[Tirlyansky]], sem framleiða stálkapla, víra, og aðrar gerðir stáls sem notað eru við framleiðslu á vélaverkfæra, búnað fyrir olíu- og námuvinnslu, mótora, rafmagnskapla og símabúnað. Efnaiðnaðurinn notar margvíslegar olíu- og gas vörurgasvörur, og timburiðnaður framleiðir viðarspón, húsgögn og pappír fyrir framleiðslu. Við borgirnar Ufa, Sterlitamak, Ishimbay, Yermolaevo, Salavat og Karmanovo eru stórar [[virkjun|virkjanir]].

Landbúnaður er mikilvægur í árdal Belaya. Helstu landbúnaðarafurðir eru [[rúgur]], [[hafrar]], [[korn]] ([[maís]]), [[hör]], [[Sykurrófa|sykurrófur]], [[Kartafla|kartöflur]] og [[sólblóm]]. Grænmetismarkaðir[[Grænmeti]]smarkaðir blómstra í náalægtnálægt Ufa og Sterlitamak, en ræktun [[Nautgripur|nautgripa]], [[Sauðfé|sauðfjár]] og geita[[geit]]a er aðallega við Úralfjöllin. Landið er þekkt fyrir [[Hestur|hestaræktun]] og búflugnabú[[býflugnabú]] eru mjög útbreidd. [[Hunang]] frá Basjkortostan er þekkþekkt víða um heim. [[Járnbrautarlest|Járnbrautir]] og vegir hafa miðstöð sína í höfuðborginni frá Ufa, en þar eruer einnig alþjóðaflugvölluralþjóða[[flugvöllur]]. Einn af helstu járnbrautaleiðum yfir Úralfjöllin fara í gegnum höfuðborgina. Járnbrautakerfið er byggt til annarra iðnaðarborga lýðveldisins; að borginni [[Magnitogorsk,]] og upp að fjallahéruðum lýðveldisins.

Íbúar Basjkortostan samanstanda af rússumRússum (36%), bashkírumBasjkírum (30%), tatörumTatörum (24%), sjúvasSjúvas (3%), mariMari (3%), úkraínumönnumÚkraínumönnum (1%) og Mordvinia ættflokknum (1%). Meirihluti þeirra býr í [[þéttbýli]]. Helstu borgirnar eru, auk höfuðborgarinnar Ufa, Sterlitamak og Salavat. Í lýðveldinu eru nokkrar stofnanir á [[Háskóli|háskólastigi]], hundruð bókasafna[[bókasafn]]a og mörg leikhúsum[[leikhús]] sem hafa nokkur sem hafa sýningar í baskírá tungumálibaskírisku.

Meirihluti baskíraBaskíra og tataraTatara eru múslimtrúarmúslimar. Flestir rússarRússar aðhyllast hins vegar Rússnesku Réttrúnaðarkirkjuna (Orthodox).