Wikipedia

„Formerki (tónlist)“: Munur á milli breytinga

Fletta í gegnum breytingarskrá
← Eldri breytingNýrri breyting →
Efni eytt Efni bætt við
MyndræntWiki-texti
Xqbot (spjall | framlög)
Vélmenni
58.604 breytingar
m robot Bæti við: oc:Alteracion (solfegi); kosmetiske ændringer
Lína 1:
{| style="float:right; margin: 5px; margin-left:10px; width: 100px; border: 1px double #ccc; padding: 5px;"
|style="font-size:xx-large; text-align: center; padding-bottom:9px;"|♯♯
|-
|style="font-size:small; text-align: center; padding-bottom:9px;"|Kross <b /> hækkun
|-
|style="font-size:xx-large; text-align: center; padding-bottom:9px;"|&#x266D;♭
|-
|style="font-size:small; text-align: center; padding-bottom:9px;"|Bé <b /> hækkun
|-
|style="font-size:xx-large; text-align: center; padding-bottom:9px;"|&#x266E;♮
|-
|style="font-size:small; text-align: center; padding-bottom:9px;"|Afturköllunar- <b /> merki
Lína 14:
|style="font-size: xx-small;"|Algeng formerki í nótnaskrift.
|}
'''Formerki''' í [[tónlist]] sjá um að færa [[nóta (tónlist)|nótur]] á nótnablaði upp eða niður um [[hálftónsbil]]. Til að hækka nótu er notaður kross (&#x266F;♯) en til að lækka hana er notað bé (&#x266D;♭). Formerki eru ýmist föst eða laus. Ef þau eru föst eru þau afturkölluð með afturköllunarmerki (&#x266E;♮) sem gildir út taktinn sem það er í. Ef þau eru laus gilda þau aðeins út viðkomandi takt og því þarf ekki að afturkalla þau nema það eigi að gera innan sama takts.
 
== Laus formerki ==
Laus formerki eru formerki sem merkt eru á undan nótunni. Þau gilda fram að næsta taktstriki þar sem þau eru sjálfkrafa afturkölluð eða ef afturköllunarmerki afturkallar þau. Laus formerki geta verið bæði krossar og bé og einnig geta nótur verið tvíhækkaðar með exi (x) eða tvílækkuð með tveim béum (&#x266D;&#x266D;♭♭). Laus formerki eru vanalega notuð til að bregða út af [[tóntegund|tóntegundinni]]inni sem spilað er í á meðan föstu formerkin eru oftast notuð til að tákna hvaða [[tóntegund]] spilað er í. Þó hægt sé að skrifa alla tónlist einungis með lausum formerkjum þá gæti það reynst óhreinlegt til lengdar.
 
== Föst formerki ==
Föst formerki eru formerki sem sett eru á byrjun nótnastrengjanna til að tákna að tilteknar nótur séu alltaf breyttar nema annað sé tekið fram. Algengast er að þetta sé gert til að skilgreina tóntegundir. Dæmi: Ef spilað er í F-dúr sem hefur eitt bé er merkt bé strenginn þar sem nótan H er á eftir nótnalyklinum á nótnablaðinu. Þá verða öll H að B, nema annað sé tekið fram, en það er einmitt einkenni F-dúrs.
 
Þegar notuð eru föst formerki eru þau skrifuð í tiltekinni röð eftir því hvernig þau hlaðast upp miða við [[fimmundahringurinn|fimmundahringinn]]. Föst formerki saman standa einungis af annað hvort krossum eða béum, engar tóntegundir hafa blönduð formerki, þó laus formerki geti verið af öllum toga. [[Nútímatónlist]] hefur oft enga fasta tóntegund en ef svo er eru yfirleitt notuð laus formerki.
 
=== Röð fastra formerkja ===
 
<table cellpadding="5" cellspacing="3">
<tr>
<td>1&#x266F;1♯</td><td>2&#x266F;2♯</td><td>3&#x266F;3♯</td><td>4&#x266F;4♯</td><td>5&#x266F;5♯</td><td>6&#x266F;6♯</td><td>7&#x266F;7♯</td>
</tr>
<tr>
Lína 34:
</tr>
<tr>
<td>7&#x266D;7♭</td><td>6&#x266D;6♭</td><td>5&#x266D;5♭</td><td>4&#x266D;4♭</td><td>3&#x266D;3♭</td><td>2&#x266D;2♭</td><td>1&#x266D;1♭</td>
</tr>
</table>
Lína 42:
Eins og sést á töflunni hér að ofan er röð fastra lækkunarmerkjá (béa) öfug við röð fastra hækkunarmerkja (krossa).
 
== Tengt efni ==
* [[Fimmundahringurinn]]
* [[Hálftónsbil]]
Lína 65:
[[nl:Alteratie (muziek)]]
[[no:Løse fortegn]]
[[oc:Alteracion (solfegi)]]
[[pl:Znak chromatyczny]]
[[pt:Acidente (música)]]
Sótt frá „https://is.wikipedia.org/wiki/Formerki_(tónlist)“