Wikipedia

„Glaumbær (bær)“: Munur á milli breytinga

Fletta í gegnum breytingarskrá
← Eldri breytingNýrri breyting →
Efni eytt Efni bætt við
MyndræntWiki-texti
Ekkert breytingarágrip
Navaro (spjall | framlög)
7.517 breytingar
Ekkert breytingarágrip
Lína 2:
[[Mynd:Glaumbaer30.JPG|thumb|280 px|Timburhúsin tvö í byggðasafninu og torfbærinn í baksýn]]
 
'''Glaumbær''' er bær og kirkjustaður í [[Skagafjörður|Skagafirði]]. Bærinn stendur á miðju [[Langholt]]i, vestan [[Héraðsvötn|Héraðsvatna]], og tilheyrði áður [[Seyluhreppur|Seyluhreppi]]. Þar er nú [[Byggðasafn Skagfirðinga]] til húsa.
'''Glaumbær''' er bær og kirkjustaður í [[Skagafjörður|Skagafirði]]. Bærinn stendur á miðju [[Langholt]]i og tilheyrði áður [[Seyluhreppur|Seyluhreppi]]. Þar er [[Byggðasafn Skagfirðinga]] í þremur 19. aldar byggingum, gömlum [[torfbær|torfbæ]] og tveimur timburhúsum. Búið var í torfbænum í Glaumbæ til ársins [[1947]] en þá tók [[Þjóðminjasafn Íslands|Þjóðminjasafnið]] við bænum og var safnið opnað 29. maí 1948. Áður hafði enski aðalsmaðurinn Mark Watson gefið fé til að endurbæta bæinn og varðveita. Í safninu er mikill fjöldi muna sem flestir eru tengdir búsýslu og verklagi fyrri tíðar. Tvö gömul timburhús hafa líka verið flutt til Glaumbæjar. Áshús er frá [[Ás í Hegranesi|Ás]]i í [[Hegranes]]i, byggt 1883-1886 til að hýsa kvennaskóla þótt af því yrði aldrei og hýsir nú kaffihús og safnverslun. Gilsstofa var upphaflega reist á [[Grund (Eyjafjarðarsveit)|Grund]] í Eyjafirði 1849, tekin niður 1861 og flutt til Akureyrar og þaðan með skipi til [[Kolkuós]]s, reist aftur á Hjaltastöðum í [[Blönduhlíð]], flutt í [[Reynistaður|Reynistað]] 1872, að Gili í [[Borgarsveit]] 1884, til [[Sauðárkrókur|Sauðárkróks]] 1891 og stóð þar til 1985 þegar hún var flutt að Kringlumýri í Blönduhlíð. Þar stóð hún þar til hún var flutt að Glaumbæ 1996 og endursmíðuð þar sem næst í upprunalegri mynd, en líklega er lítið eftir af upprunalegum efnivið eftir alla flutningana. Þar er nú skrifstofa byggðasafnsins.▼
 
== Saga ==
Byggð hefur verið í Glaumbæ frá því að sögur hófust og er ekki talið ólíklegt að þar hafi verið landámsjörð [[Úlfljótur (landnámsmaður í Skagafirði)|Úlfljóts]], sem nam land á Langholti. Landkönnuðurinn [[Þorfinnur karlsefni]] og kona hans, [[Guðríður Þorbjarnardóttir]], bjuggu á [[Reynistaður|Reynistað]] fyrst eftir að þau komu frá Vínlandi[[Vínland]]i en keyptu síðar Glaumbæ og bjuggu þar. Á 11. öld bjó þar sonur þeirra, [[Snorri Þorfinnson]] sem fæddur var á [[Vínland]]iVínlandi og er talinn fyrsti hvíti maðurinn sem fæddist í Ameríku. Í [[Grænlendingasaga|Grænlendingasögu]] segir að hann hafi látið reisa fyrstu kirkjuna í Glaumbæ fyrir orð móður sinnar Guðríðar og var hún helguð Jóhannesi skírara. Guðríður endaði ævi sína sem einsetukona í Glaumbæ.
 
Síðar bjuggu margir höfðingjar í Glaumbæ, þeirra á meðal [[Hrafn Oddsson]] hirðstjóri, sonur hans Jón korpur og sonarsonur hans Glaumbæjar-Hrafn (Rafn) Jónsson,. Hann hélt árið 360 brúðkaupsveislu dóttur sinnar í Glaumbæ og voru þar 360 gestir. Síðar bjó þar Soffía dóttir [[Loftur Guttormsson|Lofts ríka Guttormssonar]], sonur hennar Þorleifur Árnason og [[Teitur Þorleifsson|Teitur ríki Þorleifsson]] sonur hans (d. 1537), sem átti í miklum deilum við [[Gottskálk Nikulásson]] Hólabiskup og fleiri höfðingja á fyrri hluta 16. aldar. og missti mestallan auð sinn og völd í hendur þeirra.
 
== Prestar og kirkja ==
Glaumbær hefur verið prestssetur frá 1550. Einna þekktastur presta þar er [[Gottskálk Jónsson]] (1524-1690), sem var mikill fræðimaður og skrifaði meðal annars Gottskálksannál og [[Sópdyngja|Sópdyngju]].
 
Samkvæmt máldögum kirkjunnar frá kaþólskum sið voru þá tveir prestar í Glaumbæ, heimilisprestur og sóknarprestur. Nokkru fyrir siðaskipti lagði [[Jón Arason]] jörðina undir Hólastól og gerði hana að prestssetri og hefur prestur verið í Glaumbæ síðan. Glaumbær þótti löngum besta brauð í Skagafirði og sátu flestir prestar þar lengi. Einna þekktastur er [[Gottskálk Jónsson]] ([[1524]] - [[1590]]), prestur í Glaumbæ frá [[1554]], sem var mikill fræðimaður og skrifaði meðal annars Gottskálksannál og [[Sópdyngja|Sópdyngju]], sem er eitt af elstu og merkustu pappírshandritum Íslendinga. Annar þekktur prestur í Glaumbæ var [[Grímúlfur Illugason]] ([[1697]] - [[1784]]), sem var þar frá [[1727]] til dauðadags. Han var talinn göldróttur og gengu ýmsar þjóðsögur af honum.
 
Núverandi kirkja er byggð [[1926]], eftir að timburkirkjan sem þar var áður brotnaði í ofsaveðri. Á veggjum hennar eru nú spjöld úr prédikunarstóli sem talinn er hafa verið smíðaður 1685. Hann var seldur á uppboði 1930 og voru spjöldin notuð í farg á hey í nokkur ár, áður en þeim var bjargað.
 
== Byggðasafnið ==
 
Byggðasafnið er nú í þremur 19. aldar byggingum, gömlum [[torfbær|torfbæ]] og tveimur timburhúsum. Búið var í torfbænum í Glaumbæ til ársins [[1947]] en þá tók [[Þjóðminjasafn Íslands|Þjóðminjasafnið]] við bænum og var safnið opnað 29. maí 1948. Áður hafði enski aðalsmaðurinn Mark Watson gefið fé til að endurbæta bæinn og varðveita. Í safninu er mikill fjöldi muna sem flestir eru tengdir búsýslu og verklagi fyrri tíðar. Torfbærinn er samtals þrettán hús og snúa sex þeirra burstum fram á hlaðið. Bærinn er sérstæður meðal íslenskra torfbæja að því leyti að mjög lítið grjót er notað í hleðslurnar, enda er það varla að finna í Glaumbæjarlandi.
 
▲'''Glaumbær''' er bær og kirkjustaður í [[Skagafjörður|Skagafirði]]. Bærinn stendur á miðju [[Langholt]]i og tilheyrði áður [[Seyluhreppur|Seyluhreppi]]. Þar er [[Byggðasafn Skagfirðinga]] í þremur 19. aldar byggingum, gömlum [[torfbær|torfbæ]] og tveimur timburhúsum. Búið var í torfbænum í Glaumbæ til ársins [[1947]] en þá tók [[Þjóðminjasafn Íslands|Þjóðminjasafnið]] við bænum og var safnið opnað 29. maí 1948. Áður hafði enski aðalsmaðurinn Mark Watson gefið fé til að endurbæta bæinn og varðveita. Í safninu er mikill fjöldi muna sem flestir eru tengdir búsýslu og verklagi fyrri tíðar. Tvö gömul timburhús hafa líka verið flutt til Glaumbæjar. Áshús er frá [[Ás í Hegranesi|Ás]]i í [[Hegranes]]i, byggt 1883-1886 til að hýsa kvennaskóla þótt af því yrði aldrei og hýsir nú kaffihús og safnverslun. Gilsstofa var upphaflega reist á [[Grund (Eyjafjarðarsveit)|Grund]] í Eyjafirði 1849, tekin niður 1861 og flutt til Akureyrar og þaðan með skipi til [[Kolkuós]]s, reist aftur á Hjaltastöðum í [[Blönduhlíð]], flutt í [[Reynistaður|Reynistað]] 1872, að Gili í [[Borgarsveit]] 1884, til [[Sauðárkrókur|Sauðárkróks]] 1891 og stóð þar til 1985 þegar hún var flutt að Kringlumýri í Blönduhlíð. Þar stóð hún þar til hún var flutt að Glaumbæ 1996 og endursmíðuð þar sem næst í upprunalegri mynd, en líklega er lítið eftir af upprunalegum efnivið eftir alla flutningana. Þar er nú skrifstofa byggðasafnsins.
 
== Heimild ==
{{commonscat|Glaumbaer}}
* [http://www.icom.is/Sofn_5/ByggdasSkagfGlaumb.htm Byggðasafn Skagfirðinga]
 
{{stubbur|Ísland|landafræði}}
{{Friðuð hús á Norðurlandi}}
 
Sótt frá „https://is.wikipedia.org/wiki/Glaumbær_(bær)“