Útgáfa síðunnar 23. ágúst 2009 kl. 12:45 breyta Masae (spjall \| framlög) 2.434 breytingar mEkkert breytingarágrip ← Eldri breyting		Útgáfa síðunnar 23. ágúst 2009 kl. 13:41 breyta taka aftur þessa breytingu Cessator (spjall \| framlög) 50.763 breytingar Ekkert breytingarágrip Nýrri breyting →
Lína 1: '''Rúnakvæði''' eru þrjú kvæði frá miðöldum þar sem nöfn [[Rúnir\|rúnatáknanna]] eru, [[Engilsaxar\|engilsaxneskt]], [[Norska\|norskt]] og [[Íslenska\|íslenskt]]. Íslenska og norska rúnakvæðið fjalla um hin 16 tákn ''yngri rúnaraðarinnar'', engilsaxneska rúnakvæðið fjallar um 26 tákn úr hinni svo nefndu e''ngilfrísísku rúnaröð''. Engilsaxneska kvæðið er talið vera frá lokum tíundu aldar en kann að vera eldra. Norska kvæðið er sennilega frá lokum tólftu aldar og það íslenska frá fimmtándu öld. Það íslenska er oft nefnt Þrídeilur af því að þrjú vísuorð eru höfð um hverja rún. Öll eru kvæðin ólík en svipa þó til hvers annars. Í kvæðunum eru bæði heiðnar og kristnar kenningar. Fyrir utan þessi þrjú kvæði er rúnalisti í 9. aldar handrit sem nefnt er ''Abecedarium Nordmannicum''. Óvíst er um hlutverk rúnakvæðanna, hugsanlegt er að þær hafi verið rímaðar minnisgreinar yfir röð rúnatáknanna, snauðar að djúphygli eða merkingu. En þau gætu allt eins búið yfir fornri merkingu þó að erfitt sé að ráða í hana nú á dögum. Hugsanlega hafa þau átt að hjálpa við að hugfesta ákveðna merkingu þegar unnið var að göldrum; þau gætu einnig falið í sér dulmál um launhelgar einstakra rúna.<ref>Lapidge (2007): 25-26).</ref><ref>Mattías Viðar Sæmundsson, (1992).</ref> == Íslenska rúnakvæðið == [[Mynd:Yngre futharken.svg\|thumb\|300px\|Yngri rúnaröðin]] Íslenska rúnakvæðið er yngst af þeim rúnakvæðum sem varðveist hafa og er sennilega samið með hliðsjón af eldri kvæðum til dæmis því sem nefnt er norska rúnakvæðið. Íslenska rúnakvæðið til í þremur handritum, öll á [[Arnamagnæanske Institut]] í [[Kaupmannahöfn]]. Það elsta er AM 687, frá því um það bil ár 1500, þar eru rúnirnar letraðar í upphafi hverrar vísu en ekki nöfnin. AM 461, frá 16. öld, þar eru nöfn rúnanna en ekki þær sjálfar. Það yngsta er AM 413, afrit af handriti frá 16. öld í ''Runologia'' [[Jón Grunnvíkingur\|Jóns Ólafssonar frá Grunnavík]] (1732-52). <ref>Lapidge, (2007~~, bls~~): 25.</ref> Íslenska rúnakvæðið er samið í bragarhætti þeim er nefndur er [[Ljóðaháttur\|ljóðaháttur]].<ref>Acker, (1998~~, bls.~~): 52-52.</ref> :'''Fé''' er frænda róg Lína 91 ⟶ 90: ::arcus ynglingr. == Norska rúnakvæðið ==▼ Norska rúnakvæðið var fyrst prentað og þá með rúnatáknunum í ''Danica Literatura Antiquissima'' sem saman var tekið af Olaus Wormius og gefið út 1636. Það var afritað af handriti frá 13. öld sem var á Háskólabókasafni Kaupmannahafnar en hvarf í brunanum 1728.<ref>Lapidge, (2007~~, bls.~~): 25.</ref>▼ ▲==Norska rúnakvæðið== Norska rúnakvæðið er samið í bragarhætti þeim sem nefndur er [[fornyrðislag]]. Hver braglína fornyrðislags hefur tvö ris en breytilegan fjölda áherslulausra atkvæða. Stuðlasetning tengir saman tvær og tvær línur en rím er ekkert.<ref>Acker, (1998~~, bls~~): 52-53.</ref>▼ ▲Norska rúnakvæðið var fyrst prentað og þá með rúnatáknunum í ''Danica Literatura Antiquissima'' sem saman var tekið af Olaus Wormius og gefið út 1636. Það var afritað af handriti frá 13. öld sem var á Háskólabókasafni Kaupmannahafnar en hvarf í brunanum 1728.<ref>Lapidge, 2007, bls. 25.</ref> ▲Norska rúnakvæðið er samið í bragarhætti þeim sem nefndur er [[fornyrðislag]]. Hver braglína fornyrðislags hefur tvö ris en breytilegan fjölda áherslulausra atkvæða. Stuðlasetning tengir saman tvær og tvær línur en rím er ekkert.<ref>Acker, 1998, bls 52-53</ref> ::'''Fé''' vældr frænda róge; Lína 144 ⟶ 142: ::vænt er, er brennr, at sviða. == Engilsaxneska rúnakvæðið == [[Mynd:Runen angelsaechsisch.jpg\|thumb\|300px\|Engilfrísíska eða engilsaxíska rúnaröðin]] ngilsaxneska rúnakvæðið var sennilega samið á 8. eða 9. öld og varðveittist í handriti frá 10. öld sem nefnt var ''Cottonian Otho B.x, 165a - 165b'', en það hvarf í bruna ásamt mörgum öðrum handritum 1731. Það hafði áður verið prentað í riti George Hickes, ''Linguarum Veterum Septentrionalium Thesaurus'', 1705. Allar seinni útgáfur kvæðisins eru gerðar eftir bók Hickes. <ref>Van Kirk Dobbie, (1965~~, bls.~~): XLIX.</ref> :'''Feoh''' byþ frofur fira gehwylcum; Lína 271 ⟶ 269: ::wynna gewitaþ, wera geswicaþ. == Abecedarium Nordmannicum == [[Mynd:Abc nord .jpg \|thumb\|410px\|Teikning Wilhelm Grimm af Abecedarium Nordmannicum]] Elsti listinn yfir rúnanöfn er svo nefnt ''Abecedarium Nordmannicum'' og er frá 9. öld. Það eru engar útskýringar á rúnunum eða rúnanöfnum einungis rúnatáknin og nöfnin skráð með latnesku letri. Rúnirnar eru flestar af gerð yngri rúnaraðarinnar en nokkrar engilfrísískar. Textann var að finna í handritinu Codex Sangallensis 878 sem geymt er í klaustri í St. Gallen í Sviss, en sennilega kemur textinn upphaflega frá Fulda í Þýskalandi. Abecedarium Nordmannicum textinn eyðilagðist um miðja 19. öld af efnum sem áttu að vernda handritið. Þýski málfræðingurinn Wilhelm Grimm hafði teiknað textann 1828 og er þessi teikning eina heimildin sem síðan hefur verið notuð. Fyrirsögnin er ABECEDARIUM NORD en textinn eru þrjár raðir: Lína 287 ⟶ 285: ::'''chaon''' (''kaun'') þá klífur \| '''hagal''' (''hagl'') \| '''naut''' (''neyð'') hefur \| '''ís''' \| '''ár''' (''árferði'') \| endar '''sól''' ::'''tíu''' (''Týr'') \| '''birca''' (''birki'') \| og '''man''' (''maður'') í miðju \| '''lago''' (''vatn'') hið hreina \| '''ýr''' líkur öllu <ref>Lauslega snúið úr ensku eftir Maureen Halsall í ''The Old English Rune Poem : A Critical Edition''.</ref> Textinn er blanda af fornnorrænu, fornsaxísku og fornþýsku og hefur sennilega haft danska fyrirmynd. Fyrir utan rúnanöfnin og rúnirnar er textinn hljóðlík orð sem sennilegast áttu að auðvelda að læra rúnaröðina utanað. <ref>Page, (1999~~, bls.~~): 660.</ref> == Neðanmálsgreinar == {{reflist}} == Heimildir == * Acker, Paul, ''Revising Oral Theory: Formulaic Composition in Old English and Old Icelandic Verse''. (London: Routledge., 1998). ISBN 0815331029 * Lapidge, Michael, (ristj.) , ''Anglo-Saxon England''. (Cambridge: Cambridge University Press., 2007). ISBN 052103843X * Page, Raymond Ian, ''An Introduction to English Runes''. (Boydell Press., 1999). ISBN 085115946X * Van Kirk Dobbie, Elliott, ''The Anglo-Saxon Minor Poems''. (New York: Columbia University Press., 1942,). ISBN 0231087705 * Halsall, Maureen, ''The Old English Rune Poem : A Critical Edition,'' (Toronto: ~~Univ~~University of Toronto Press, 1982). ISBN-10: 0802054773 * Matthías Viðar Sæmundsson, ~~(1992).~~ ''Galdrar á Íslandi.'' (Reykjavík: Almenna bókafélagið, 1992). ISBN 9979-4-0068-4 == Tenglar == * [http://www.ragweedforge.com/poems.html Rune Poems] ~~from~~úr ~~"Runic~~„Runic and Heroic ~~Poems"~~Poems“ byeftir Bruce Dickins [[Flokkur:Rúnir]]

„Rúnakvæði“: Munur á milli breytinga