„Jöklar á Íslandi“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Kiwi (spjall | framlög)
m Fjarlægði hnit - subbuleg?
Kiwi (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
[[Mynd:Eyjafjallajökull.jpeg|thumb|250px|right|Eyjafjallajökull.]]
'''Jöklar á Íslandi''' þekja nú um 11,1% af flatarmáli landsins (um 11.400 km<sup>2</sup> af 103.125 km<sup>2</sup>). [[Vatnajökull]], stærsti [[jökull]] [[Evrópa|Evrópu]], þekur um 8% landsins. Stærstu jöklana er að finna á sunnanverðu landinu og í miðju þess. Ástæðan er sú að þar er meiri [[úrkoma]] en norðanlands. Ásýnd jöklanna breytist hratt og stór hluti þeirra eru [[Skriðjökull|skriðjöklar]]. Allir íslenskir jöklar eru [[Þíðjökull|þíðjöklar]].
 
Margir íslensku jöklanna liggja yfir [[Eldfjöll Íslands|eldstöðvum]]. [[Grímsvötn]] og [[Bárðarbunga]] eru til dæmis stórar eldstöðvar undir Vatnajökli. [[Askja]] Grímsvatna er um 100 km<sup>2</sup> og askja Bárðarbungu um 60 km<sup>2</sup>. Eldgos undir jöklum verða oft á tíðum í kjölfar [[jökulhlaup]]a en jökulhlaupin losa um þrýsting á eldstöðinni.
 
Fyrr á tíðum var ekki mikið um ferðalög yfir jökla en það hefur nú breyst og eru þeir orðnir vinsæll komustaður ferðamanna allan ársins hring. <ref>{{Vefheimild|url=http://www.nat.is/travelguide/joklar_ferdavisir.htm|titill=Norðurferðir - Jöklar á Íslandi|mánuðurskoðað=16. ágúst|árskoðað=2009}}</ref>
 
== Helstu jöklar Íslands ==
[[Mynd:Iceland sat cleaned.png|thumb|400px|right|GervihnattamyndSamsett gervihnattamynd af Íslandi sem sýnir vel íslenskujökla jöklanalandsins.]]
 
[[Mynd:Iceland sat cleaned.png|thumb|400px|right|Gervihnattamynd af Íslandi sem sýnir vel íslensku jöklana.]]
{| class="wikitable sortable"
|---- bgcolor="#E8E8E8"
Lína 47 ⟶ 45:
Þessir þrettán stærstu jöklar Íslands eru um 11.181 km<sup>2</sup> að flatarmáli en allir jöklar landsins eru um 11.400 km<sup>2</sup>.
 
== JöklabúskapurAfkoma jökla á Íslandi ==
Talið er að síðasta kuldaskeiði [[Ísöld|ísaldar]] hafi lokið fyrir um 10 þúsund árum. Þáog fórhlýskeið ísaldarjökullinngengið í bráðnagarð. Líklega var Ísland alveg jökullaust (eða því sem næst) fyrir 9 þúsund árum. Tímabilið frá þeim tíma og þar til fyrir 2.500 árum einkenndist af mjög mildu [[veður]]fari hér á landi. Fyrir 2.500 árum kólnaði í veðri og núverandi jöklar tóku að myndast. Jöklarnir hafa sennilega náð hámarki um aldamótin [[1900]] en hafa síðan þá dregist hratt saman.<ref name=AlJar>{{bókaheimild|höfundur=Jóhann Ísak Pétursson|höfundur2=Jón Gauti Jónsson|titill=Almenn Jarðfræði|útgefandi=Iðnú|ár=2008}}</ref>
 
{| class="wikitable sortable" align="center" border="1" cellpadding="2"
|colspan=10 align="center"|'''JöklabúskapurAfkoma frájökla á Íslandi á árunum 1930-1995'''
|-
|align="center"| 1930-1950
Lína 64 ⟶ 62:
|}
 
Frá árinu [[1995]] hafa jöklarnir dregist enn frekar saman. Til dæmis hefur Vatnajökull rýrnað að meðaltali um 4 km<sup>3</sup> á ári sem samsvarar því að allur jökullinn þynnist um hálfan metra árlega.<ref name=AlJar></ref> Spáð hefur verið að jöklarnir munu halda áfram að hopa ört á þessari öld og afrennsli þeirra aukast til muna á fyrri hluta aldarinnar, en nú kemur um 20% árrennslis úr [[jökulá|jöklum]].<ref>{{Vefheimild|url=http://brunnur.vedur.is/pub/visindanefnd/Visindanefndarskyrsla_Lagupplausn.pdf|titill=Skýrsla vísindanefndar um loftslagsbreytingar|mánuðurskoðað=22. ágúst|árskoðað=2009}}</ref> Þessi farglosun mun valda landrisi, einkum á suðausturhluta landsins, en einnig hefur verið spáð fyrir um hækkandi stöðu [[sjór|sjávar]]. Landris ku ekki munu verða á suðvesturlandi vegna landsigs sem hefur orðið þar.<ref>{{Vefheimild|url=http://www.vedur.is/loftslag/loftslagsbreytingar/liklegar/|titill=Veðurstofa Íslands: Líklegar breytingar á Íslandi|mánuðurskoðað=22. ágúst|árskoðað=2009}}</ref>
 
== Eldur og ís ==
Margir íslensku jöklanna liggja yfir [[Eldfjöll Íslands|eldstöðvum]]. [[Grímsvötn]] og [[Bárðarbunga]] eru til dæmis stórar eldstöðvar undir Vatnajökli. [[Askja]] Grímsvatna er um 100 km<sup>2</sup> og askja Bárðarbungu um 60 km<sup>2</sup>. Eldgos undir jöklum verða oft á tíðum í kjölfar [[jökulhlaup]]a en jökulhlaupin losa um þrýsting á eldstöðinni.
 
== Tilvísanir ==