„Smjör“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
SieBot (spjall | framlög)
m robot Bæti við: hi:मक्खन
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
[[Mynd:NCI butter.jpg|thumb|200px|Smjör og smjörhnífur.]]
 
'''Smjör''' er [[mjólkurafurð]] gerð með því að [[strokkur (verkfæri)|strokka]] gerjaðanferskan eða sýrðan [[rjómi|rjóma]] eðaþar [[mjólk]],til ogsmjörfitan erskilur notaðsig sem smuráleggmestu frá áfunum. Áfirnar eru svo síaðar frá og einnigsmjörið semhnoðað bragðbætir.þar Smjörtil samanstendurþað afer [[mjólkurfita|mjólkurfitu]]orðið með [[vatn]]sléttum og [[prótín]]isamhangandi massa. YfirleittOftast er smjörsalti gertbætt úrút [[kúamjólk]]í smjörið, bæði vegna bragðsins og til að auka geymsluþolið, en ósaltað smjör er einnig úrframleitt. mjólkSmjör annarraer [[spendýr]]m.a. notað sem smurálegg á brauð, til dæmisbragðbætis [[sauðfé|sauðfjár]],í [[geit]]a,ýmiss [[buffall|buffla]]konar ogmat, [[jakuxi|jakuxa]].í Stundumkökur inniheldurog smjörannan [[borðsalt|salt]]bakstur, [[bragðefni]]til steikingar og [[rotvarnarefni]]í alls kyns rétti.
 
Smjör inniheldur [[mjólkurfita|mjólkurfitu]], [[vatn]] og [[prótín]]. Eiginlegt smjör inniheldur a.m.k. 80% fitu en einnig eru til fituminni útgáfur sem eru þá blandaðar jurtaolíu og öðrum efnum. Stundum er [[borðsalt|salti]], [[bragðefni|bragðefnum]], [[litarefni|litarefnum]] og [[rotvarnarefni|rotvarnarefnum]] bætt í smjörið.
 
Smjörgerð á sér langa sögu og er vitað að Súmerar voru farnir að strokka smjör fyrir um 5000 árum. Yfirleitt er smjör gert úr [[kúamjólk]] en einnig úr mjólk annarra [[spendýr]]a, til dæmis [[sauðfé|sauðfjár]], [[geit]]a, [[buffall|buffla]] og [[jakuxi|jakuxa]].
 
Íslenskt smjör er nú allt gert úr kúamjólk en áður var smjör úr sauðamjólk mjög algengt og var það allt framleitt á sumrin, þegar ærnar voru mjólkaðar í kvíum. Vegna saltleysis söltuðu Íslendingar ekki smjör sitt fyrr á öldum, heldur létu það súrna. Þannig gat það geymst lengi og gegndi miklu hlutverki sem gjaldmiðill. Leiga fyrir jarðir og búfé var t.d. mjög oft reiknuð og greidd í smjöri og margir ríkir menn áttu miklar smjörbirgðir. "... það saltaða smjör heldur sér varla 2 ár, svo ætt sé á eptir, enn það súra hefir óskémt haldið sér yfir 20 ár," segir í ''Arnbjörgu'' [[Björn Halldórsson|Björns Halldórssonar]].
 
Áður sást greinilegur litarmunur á smjöri eftir árstíðum og réðist liturinn af fóðri kúnna; sumarsmjörið var gulara og mýkra en vetrarsmjörið. Nú er smjörið eins allan ársins hring.
 
== Heimildir ==
http://is.wikisource.org/wiki/Arnbj%C3%B6rg/53
 
{{stubbur|matur}}