„Saparmyrat Nyýazow“: Munur á milli breytinga

Nyýazow vakti mikla athygli um allan heim fyrir sérviskulega og jafnvel stórskrýtna stjórnarhætti í landi sínu, en hafa ber í huga að hann var í raun einráður í landinu.

 

 

Faðir Nyýazows dó í orrustu við [[Þýskaland|Þjóðverja]] í [[seinni heimsstyrjöldin]]ni og það sem eftir var fjölskyldunnar fórst í öflugum jarðskjálfta [[1948]], jarðskjálfta sem nánast jafnaði borgina [[Aşgabat]] við jörðu. Hann var því aðeins átta ára þegar honum var komið fyrir á sovésku munaðarleysingjahæli, en nokkru seinna var honum komið fyrir hjá fjarskyldum ættingjum. [[1962]] gekk hann í kommúnistaflokkinn og fékk þar skjótan frama. Hann varð formaður kommúnistaflokks Túrkmenistan [[1985]] og studdi byltinguna gegn [[Mikhail Gorbachov]] í [[Rússland]]i [[1991]]. Eftir fall [[Sovétríkin|Sovétríkjanna]] hélt Nyýazow völdum og varð fyrsti forseti landsins.

Þann [[22. október]] [[1993]] gaf hann sjálfum sér titilinn ''Türkmenbaşy'' (eða Түркменбашы) sem þýðir lauslega „Foringi allra Turkmena“. Hinn [[29. desember]] [[1999]] kaus þing landsins, Majlis, hann forseta til lífstíðar. Þess ber að geta að þingið hefur oft verið sagt algjörlega undir hæl Nyýazows. Í nóvember 2006 greindi hann frá því að hann væri veill fyrir hjarta og lést hann í desember sama ár.

 

Nyýazow var einræðisherra og þekktur fyrir yfirgengilega persónudýrkun. Þar sem hann trúði því staðfastlega að Túrkmenistan vantaði þjóðarímynd reyndi hann að móta landið eftir eigin skoðunum. Hann endurnefndi borgina Krasnovodsk við [[Kaspíahaf]] Türkmenbaşy eftir sjálfum sér, auk þess sem hann nefndi nokkra skóla, flugvelli og jafnvel loftstein í höfuðið á sjálfum sér. Árið 2002 skipaði hann svo fyrir að brauð skyldi hér eftir kallað Gurbansoltan Eje eftir látinni móður hans, í stað venjulega túrkmenska orðsins yfir brauð, chorek. Andlit Nyýazows er á öllum peningaseðlum og andlit hans vakir yfir almenningi með stórum plaggötum á opinberum stöðum. Styttur af honum og móður hans eru á víð og dreif um Túrkmenistan, jafnvel í miðri Kara Kum-eyðimörkinni, og stór gullstytta af honum er á toppi hæstu byggingar Aşgabat. Styttan snýst þannig að Nyýazow snúi alltaf að sólu. Þá ákvað hann að byggja risavaxna höll í Aşgabat til að minnast stjórnartíðar hans. Þótt ótrúlegt sé lét Nyýazow hafa eftir sér að hann væri ekkert mikið fyrir þessa persónudýrkun “Ég er persónulega á móti því að sjá myndir og styttur af mér úti á götu – en þetta er það sem fólkið vill.”

 

Einnig ber að nefna að Nyýazow skipti um [[Túrkmenska stafrófið|stafróf Túrkmena]] og er nýja stafrófið byggt á því [[latneskt stafróf|latneska]] (en það gamla á [[kýrillískt letur|kýrillísku]]). Þá breytti hann árið 2002 nöfnum daga og mánaða eftir frægum Túrkmenum. Þannig heitir janúar „Türkmenbaşy“ í höfuðið á honum sjálfum og apríl heitir „Gurbansoltan Eje“ í höfuðið á móður hans.

 

 

Nyýazow, forseti til lífstíðar, hefur gefið út margar forsetatilskipanir. Sem dæmi um þær eru:

*Sama mánuð vakti hann athygli fyrir að fyrirskipa olíumálaráðherrra landsins að læra ensku á 6 mánuðum eða taka poka sinn ella.

 

 

Nyýazow vakti athygli fyrir stjórnarstefnu sína. Þannig fyriskipaði hann í ágúst 2004 byggingu risavaxinnar íshallar í miðri eyðimörk og fyrir stuttu réðst hann í byggingu dýragarðs. Nyýazow hefur lagt mikla áherslu á að fá [[mörgæs]]ir í dýragarð sinn, enda telur hann hungur blasa við þeim vegna hlýnandi loftslags.

Árið 2005 kom Nyýazow öllum á óvart og lofaði að halda frjálsar og opnar kosningar fyrir árið 2010.

 

 

*[http://www.turkmenbashi.org/ Opinber heimasíða, á ensku]

[[no:Saparmurat Nijazov]]

[[pl:Saparmyrat Nyýazow]]

[[pt:Saparmyrat Nyýazow]]

[[ro:Saparmurat Niyazov]]