„Bandamanna saga“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Efniságrip og heimildir
Lína 1:
'''Bandamanna saga''' er eina [[Íslendingasögur|Íslendingasagan]] sem gerist að öllu leyti eftir [[söguöld]], nánar tiltekið skömmu eftir 1050. Hún gerist að mestu í [[Miðfjörður|Miðfirði]] í [[Húnaþing]]i og á alþingi á [[Þingvellir|Þingvöllum]]. Hún er vel sögð og í gamansömum tón, og um leið hörð gagnrýni á höfðingjastéttina. Náin tengsl virðast vera milli Bandamanna sögu og [[Ölkofra þáttur|Ölkofra þáttar]].
 
== Um söguna ==
Sagan segir frá feðgum í Miðfirði, Ófeigi Skíðasyni á [[Reykir í Miðfirði|Reykjum í Miðfirði]] og Oddi syni hans. Þeir eiga ekki skap saman og fer Oddur ungur að heiman og gerist sjómaður og fer síðan að fást við verslun. Hann auðgast fljótt, kaupir skip og fer í verslunarferðir til Noregs. Eftir nokkur ár er hann orðinn vel efnaður og kaupir jörðina Mel í Miðfirði ([[Melstaður|Melstað]]), sem er beint á móti Reykjum, kaupir [[goðorð]] og gerist sveitarhöfðingi. Hann lendir brátt í málaferlum og kemur þá í ljós að hann kann lítið fyrir sér á því sviði. Þegar hann er kominn í ógöngur, birtist faðir hans og fær snúið dómnum með lagaþekkingu og fégjöfum. Þeir sem í hlut áttu una illa við sinn hlut og mynda bandalag 8 höfðingja um að fá Odd dæmdan fyrir formgalla og að múta dómsmönnum. Hyggjast þeir gera eignir Odds upptækar, enda eftir miklu að slægjst. Þegar allt er komið í óefni fyrir Oddi á alþingi, birtist faðir hans aftur, nær með klókindum að rjúfa samstöðu bandamanna og fá son sinn dæmdan í óverulegar sektir. Sögunni lýkur með því að Oddur sættist við föður sinn og giftist dóttur eins af bandamönnum.
Sagan er varðveitt í tveimur gerðum. Lengri gerðin er í Möðruvallabók ('''M'''), frá síðari hluta 14. aldar. Styttri gerðin er í Konungsbók ('''K''') (GKS 2845 4to), sem er frá 15. öld. Þessar tvær gerðir eru ólíkar um margt, þó að allur þorri efnisins sé hinn sami. Munurinn liggur m.a. í stílnum, M er margorðari (um 20% lengri en K) og „stíllinn flýtur þar í breiðara farvegi“.
 
Sagan er varðveitt í tveimur gerðum. Lengri gerðin er í [[Möðruvallabók]] ('''M'''), frá síðari hluta 14. aldar. Styttri gerðin er í Konungsbók ('''K''') (GKS 2845 4to), sem er frá 15. öld. Þessar tvær gerðir eru ólíkar um margt, þó að allur þorri efnisins sé hinn sami. Munurinn liggur m.a. í stílnum, M er margorðari (um 20% lengri en K) og „stíllinn flýtur þar í breiðara farvegi“.
 
Mjög skiptar skoðanir hafa verið meðal fræðimanna um hvor gerðin sé upphaflegri og hvert samband þeirra sé. Norski fræðimaðurinn [[Hallvard Magerøy]] hefur í seinni tíð manna mest rannsakað söguna, og samdi hann doktorsritgerð um hana. Niðurstaða hans var að báðar gerðir sögunnar ættu sameiginlegan ritaðan uppruna og að lengri gerðin væri eldri og ætti að vera aðaltexti í útgáfu.
 
Björn M. Ólsen segir um söguna: „Hvernig sem á Bandamanna sögu er litið, verður að telja hana með hinum merkustu Íslendinga sögum. Hún er sannkallaður gimsteinn í bókmenntum vorum.“
 
== Helstu útgáfur ==
Lína 21 ⟶ 25:
*[[Nýnorska]]: ''Soga om sambandsmennene'', Oslo 1976. [[Norrøne bokverk]] 18. — Hallvard Magerøy þýddi og ritaði um söguna 80 bls. inngang.
*[[Danska]]: ''Bandamanna saga'', Kbh. 1932. ''Islandske sagaer'' III. — Hans Kyrre þýddi.
 
== Heimildir ==
* [[Vésteinn Ólason]]: ''Íslensk bókmenntasaga'' 2, Rvík 1993:120–122.
* [[Björn M. Ólsen]]: ''Um Íslendingasögur''. ''Safn til sögu Íslands og íslenskra bókmennta'' 6, Rvík 1929–1939:250–273.
 
== Tengt efni ==
Lína 26 ⟶ 34:
 
== Tenglar ==
* [http://sagadb.org/bandamanna_saga Texti Bandamanna sögusaga] – íÍslenskur sagnagrunnur íslenskum sagnagrunniM-texti.
* [http://www.snerpa.is/net/isl/band.htm Bandamanna saga] – eftirSnerpa [[Möðruvallabók]]— M-texti.
* [http://is.wikisource.org/wiki/Bandamanna_saga Bandamanna saga] – [[Wikiheimild]] — M-texti.
 
{{Íslendingasögur}}