„Jakob Jakobsen“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Skúmhöttur (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
Skúmhöttur (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 1:
[[Mynd:Faroe stamp 047 europe (jakob jakobsen).jpg|thumb|right|250px| Jakob Jakobsen, á færeysku frímerki.]]
'''Jakob Jakobsen''' (á [[færeyska|færeysku]] stundum '''Jákup Jakobsen''') ([[22. febrúar]] [[1864]] – [[15. ágúst]] [[1918]]) var færeyskur [[málfræðingur]], [[þjóðfræði]]ngur og rithöfundur. Hann var fyrsti Færeyingurinn sem tók [[doktorspróf]]
== Æviágrip ==
Lína 7:
Jakob Jakobsen fór í gagnfræðaskólann í Þórshöfn, þar sem í ljós komu góðar námsgáfur á sviði tungumála. Þegar hann var 13 ára fór hann til Kaupmannahafnar og varð stúdent frá Herlúfshólmsskólanum vorið 1883. Hann fór svo í Háskólann og brautskráðist vorið 1891 með dönsku sem aðalgrein og frönsku og latínu sem aukagreinar. Árið 1897 hlaut hann doktorsnafnbót fyrir verk sitt ''Det norrøne sprog på Shetland'' (''Norræna málið á Hjaltlandi''). Eftir það starfaði hann eingöngu sem fræðimaður, þó að hann frá 1914 væri að nafninu til dósent við Háskólann í [[Aberdeen]]. Hann fór í margar rannsóknarferðir, til [[Færeyjar|Færeyja]], [[Hjaltland]]s, [[Orkneyjar|Orkneyja]] og [[Skotland]]s, en komst ekki til [[Suðureyjar|Suðureyja]] og [[Mön (Írlandshafi)|Manar]] eins og hann hafði hugsað sér. Hann bjó lengst af í [[Kaupmannahöfn]].
Í háskólanum kynntist Jakob Jakobsen Íslendingnum [[Bogi Th. Melsteð|Boga Th. Melsteð]] og höfðu þau kynni talsverð áhrif á hvert áhugamál hans beindust. Reyndar sinnti Jakobsen nokkuð íslenskum fræðum síðar á ævinni, þýddi [[Gunnlaugs saga ormstungu|Gunnlaugs sögu ormstungu]] yfir á færeysku (1900) og gaf út Austfirðinga sögur í fræðilegri útgáfu.
== Jakobsen og færeyska ==
Lína 15:
== Jakobsen og Hjaltlandseyjar ==
Dr. Jakob Jakobsen er lykilmaður í menningarsögu Hjaltlandseyja.
Jakobsen sinnti einnig fleiri þáttum í menningu Hjaltlandseyja, t.d.
Systir Jakobs Jakobsens, Anna Horsbøl, veitti honum mikinn fjárhagslegan stuðning við rannsóknir sínar. Eftir að hann dó þýddi hún höfuðverk hans yfir á ensku, eins og hann hafði hugsað sér að gert yrði.
Sumarið 1918 gekkst Jakob Jakobsen undir uppskurð í Kaupmannahöfn, sem leiddi hann til dauða 15. ágúst 1918.
Á 100 ára afmæli Jakobs Jakobsens, árið 1964, var ''[[Fróðskaparrit]]'',
== Helstu ritverk ==
Lína 29:
* ''The Dialect and Place Names of Shetland. Two Popular Lectures'', Lerwick 1897.
* ''Det norrøne sprog på Shetland'', Kbh. 1897, 193 s. — Doktorsrit.
* ''Shetlandsøernes stednavne'', Kbh. 1901, 205 s. — Ensk þýðing Önnu Horsbøl: ''The place-names of Shetland'', London 1936,
* ''Færøsk sagnhistorie : med en indledende oversigt over øernes almindelige historie og literatur'', Kbh. 1904, 81 s.
* ''Etymologisk ordbog over det norrøne sprog paa Shetland'', Kbh. 1908–1921. — Finnur Jónsson lauk útgáfunni.
Lína 35:
* ''Poul Nolsøe : Livssøga og irkingar'', Tórshavn 1912, 340 s. — Um þjóðhetjuna [[Nólseyjar-Páll|Nólseyjar-Pál]].
* ''Greinir og ritgerðir'', Tórshavn 1957. — Úrval af greinum hans og ritgerðum, ásamt ritaskrá og æviágripi eftir Christian Matras.
===
* Nogle ord om færøsk, samt et forslag til en ny færøsk retskrivning. Í: ''[[Dimmalætting]]'', Tórshavn 1889, Nr. 20-25.
* Det færøske Retskrivningsspørgsmål. Í: ''Dimmalætting'', Tórshavn 1890, Nr. 12-14.
* Poul Nolsøe. Et Livs- og tidsbillede fra Færøerne ved slutningen af det 18. og begyndelsen af det 19. aarhundrede. ''Historisk Tidsskrift'', Kbh. 1892, 87 s.
* Shetland og Shetlænderne. ''Tilskueren'' 1896. — Sjá einnig ''Greinir og ritgerðir''.
* Biskop Erlend af Kirkebø,
* Nordiske minder, især sproglige, paa Orknøerne. ''Festskrift til H.F. Feilberg'', Stockholm 1911. — Sjá einnig ''Greinir og ritgerðir''.
* Stednavne og personnavne i Normandiet med særligt hensyn til den nordiske besættelse. ''Danske studier'', 1911:59–84. — Sjá einnig ''Greinir og ritgerðir''.
=== Útgáfur ===
* ''Færøsk anthologi'' 1–2, Kbh. 1891. [[Samfund til udgivelse af gammel nordisk litteratur]], rit 15. — Með [[V. U. Hammershaimb]]. Síðast gefið út í Þórshöfn 1991.
Lína 49:
* ''Austfirðinga sögur'', Kbh. 1902–1903, 264 s. Samfund til udgivelse af gammel nordisk litteratur, rit 29. — Texafræðileg útgáfa.
* ''Diplomatarium Færoense. Føroyskt Fornbrævasavn, við søguligum rannsóknum'' I, Kbh. 1907. — Færeyskt fornbréfasafn, ljósprentað 1985.
* ''Færeyskar sagnir og æfintýri'', Akureyri 1951. — [[Pálmi Hannesson]] og [[Theodóra Thoroddsen]] sneru á íslensku. Úrval úr ofangreindu safni.
== Heimildir ==
* [[Bogi Th. Melsteð]]: Dr. Phil. Jakob Jakobsen. ''Ársrit hins íslenska fræðafélags í Kaupmannahöfn'', 4. ár, Kmh. 1919, 165–170.
* [[Christian Matras]]: Dr. Jakob Jakobsen, Föroyingurin, granskarin. ''Greinir og ritgerðir'', Tórshavn 1957, 7–21.
* Roy Grønneberg: ''Jakobsen and Shetland.'' Lerwick 1981:96 s.
*
* John Davidsen: Jakob Jakobsen. ''Dansk biografisk leksikon'' 7, Kbh. 1981.
* {{wpheimild | tungumál = en | titill = Jakob Jakobsen| mánuðurskoðað = 1. júní | árskoðað = 2009}}
|