„Hóratíus“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m robot Bæti við: wa:Horace |
|||
Lína 2:
'''Quintus Horatius Flaccus''', ([[8. desember]] [[65 f.Kr.]] - [[27. nóvember]] [[8 f.Kr.]]), þekktur sem '''Hóratíus''' stundum sem '''Hóras''', var helsta skáld lýrísks kveðskapar í [[Rómaveldi]] á valdatíma [[Ágústus]]ar.
== Ævi ==
Hóratíus fæddist í [[Venosa]] ([[Lucania]]). Hann var sonur leysingja en var sjálfur frjálsborinn. Faðir hans var ekki efnaður en varði þó umtalsverðu fé í menntun Hóratíusar og fluttist með syni sínum til fyrst [[Róm]]ar til að láta mennta hann. Síðar hélt Hóratíus til [[Aþena|Aþenu]] þar sem hann nam [[forngríska|grísku]] og [[heimspeki]]. Hóratíus var ævinlega þakklátur föður sínum fyrir þær fórnir sem hann færði til þess að geta menntað son sinn. Samband hans við föður sinn þykir eitt það hjartnæmasta sem vitað er um frá fornöld. Með hans eigin orðum (athugið að fegurð kveðskaparins glatast í þýðingu):
Lína 9:
</blockquote>
Eftir morðið á [[Júlíus Caesar|Júlíusi Caesar]] gekk Hóratíus í herinn undir stjórn [[Brútus]]ar. Hann tók þátt í [[Orrustan við Filippí|orrustunni við Filippí]] en bjargaði lífi sínu á flótta. Hann sneri aftur til [[Ítalía|Ítalíu]] eftir að þeir sem höfðu barist gegn hinum sigursæla [[Octavíanus]]i höfðu verið náðaðir. Faðir hans var þá látinn og jörð þeirra hafði verið gerð upptæk. Hóratíus bjó við sára fátækt. Eigi að síður gat hann keypt sér stöðu sem ritari á skrifstofu [[quaestor]]s (gjaldkera) og það gerði honum kleift að draga fram lífið og iðka kveðskap sinn.
Hóratíus tilheyrði sama hópi skálda og menntamanna og [[Virgill]] og [[Lucius Varius Rufus]]. Þeir kynntu hann fyrir [[Maecenas]]i, vini og trúnaðarmanni [[Octavíanus Ágústus|Octavíanusar Ágústusar]]. Maecenas varð styrktaraðili Hóratíusar og náinn vinur og gaf Hóratíusi jörð nærri [[Tibur]], í dag [[Tivoli, Italy|Tivoli]].
== Ritverk ==
Fornfræðingar álíta Hóratíus almennt vera, ásamt [[Virgill|Virgli]], mestan allra skálda á [[Latína|latínu]].
Fjölmargir latneskir frasar sem enn eru í notkun eru komnir úr kvæðum Hóratíusar, t.d. „''[[carpe diem]]''“ (nýttu daginn), „''[[dulce et decorum est pro patria mori]]''“ (sætt er og viðeigandi að deyja fyrir föðurlandið) og „''aurea mediocritas''“ (gullni meðalvegurinn).
Kvæði hans eru undir [[Grikkland|grískum]] [[Bragarháttur|bragarháttum]] (eins og verk elstu skáldanna á latínu), allt frá [[Sexliðaháttur|sexliðahætti]], sem hæfir latínunni vel, til flóknari bragarhátta eins og [[Saffískur háttur|saffískum hætti]], sem hæfa latínunni og latneskri setningafræði ekki alltaf jafnvel. Enginn annar höfundur á latínu notar þessa hætti af jafnmiklum þokka, jafnmikilli nákvæmni og léttleika, þótt [[Catullus]] komist stundum nálægt því.
Lína 23:
* ''[[Sermonum liber primus]]'' eða ''Satirae I'' [http://www.thelatinlibrary.com/horace/serm1.shtml] ([[35 f.Kr.]])
* ''[[Epodon]]'' [http://www.thelatinlibrary.com/horace/ep.shtml] ([[30 BC]])
* ''[[Sermonum liber secundus]]'' eða ''Satirae II''
* ''[[Carminum liber primus]]'' [http://www.thelatinlibrary.com/horace/carm1.shtml] ([[23 f.Kr.]])
* ''[[Carminum liber secundus]]'' [http://www.thelatinlibrary.com/horace/carm2.shtml] ([[23 f.Kr.]])
Lína 33:
* ''[[Carminum liber quartus]]'' [http://www.thelatinlibrary.com/horace/carm4.shtml] ([[13 f.Kr.]])
== Heimild ==
*{{wpheimild | tungumál = en | titill = Horace | mánuðurskoðað = 14. maí | árskoðað = 2006}}
== Útgáfur og þýðingar ==
=== Fræðilegar útgáfur ===
* E.C. Wickham (ritstj.), ''Q. Horati Flacci Opera'' (Oxford: Oxford University Press, 1901).
:[[Oxford Classical Texts]] útgáfa m. handritafræðilegum og textafræðilegum skýringum.
=== Skýringarrit ===
* Horace, ''Epistles: Book I''. Roland Mayer (ritstj.) (Cambridge: Cambridge University Press, 1994).
* Horace, ''Epistles: Book II and Epistle to the Pisones (''Ars Poetica'')''. Niall Rudd (ritstj.) (Cambridge: Cambridge University Press, 1989).
* Horace, ''Epodes''. David Mankin (ritstj.) (Cambridge: Cambridge University Press, 1995).
=== Þýðingar ===
==== Íslenskar þýðingar ====
*Quintus Horatius Flaccus, ''Í skugga lárviðar''. Helgi Hálfdanarson (þýð.) (Reykjavík: Vaka-Helgafell, 1991).
==== Enskar þýðingar ====
* Horace, ''Odes and Epodes''. Niall Rudd (þýð.) (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 2004).
* Horace, ''Satires, Epistles, Ars Poetica''. H.R. Fairclough (þýð.) (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1999).
== Tenglar ==
*[http://quintus.horatius.free.fr/ Espace Horace] (á [[Franska|frönsku]])
*[http://www.thelatinlibrary.com/hor.html Verk Hóratíusar] á [[The Latin Library]]
Lína 115:
[[sv:Horatius]]
[[sw:Horatius]]
[[ta:
[[tr:Horatius]]
[[uk:Горацій]]
[[vi:Horace]]
[[vo:Horatius]]
[[wa:Horace]]
| |||