„Tagalog“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
{{Tungumál
Tagalog er tungumál sem talað er í Filipseyjum og er töluð af um það bil 22 miljónum manna.
|nafn=Tagalog
|nafn2=Tagalog
|ættarlitur=pink
|ríki=[[Filippseyjar|Filippseyjum]]
|svæði=mið- og suður-[[Luzon]]
|talendur=um 22.000.000
|sæti=51
|ætt=[[austronesisk tungumál|austronesisk]]<br>&nbsp;[[malay-pólýnesísk tungumál|malay-pólýnesísk]]<br>&nbsp;&nbsp;[[filippínsk tungumál| filippínsk]]<br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;[[miðfilippínsk mál| miðfilippínsk]]<br>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''{{PAGENAME}}'''
|stafróf=[[Latneska stafrófið]]
|þjóð={{PHL}} [[Filippseyjar]]
|stýrt af=[http://www.komfil.gov.ph// Commission on the Filipino Language]
|iso1=tl|iso2=tgl|sil= tgl}}
 
'''Tagalog''' er tungumál sem talað er í [[Filippseyjar|Filippseyjum]] og er töluð af um það bil 22 miljónum manna. Þau tungumál sem hafa haft mikil áhrif á tagalog eru [[spænska]], [[enska]], [[hindí]], [[arabíska]], [[sanskrít]], gamla [[malayska]], [[kínverska]], [[japanska]] og [[tamílska]]. Tagalog er talað víðsvegar um Filipseyjar og um allan heim. Tagalog er meðal annars 5 stærsta tungumálið í [[Bandaríkin|Bandaríkjunum]] en u.þ.b. 1.4 milljón manna tala það, eins tala um 235 þúsund manns það í [[Kanada]].
Þau tungumál sem hafa haft mikil áhrif á Tagalog eru Spænska, Enska, Hindi, Arabíska, Sanskrift, Gamla Malay, Kínverska, Japanska og Tamil.
 
Heiti tungumálsins „Tagalog"„tagalog“ hefur uppruna sinn frá orðinu ,,Tagailog"„tagailog“ þar sem tagá þýðir frumbyggi frá (e. native of) og orðinu ílog sem þýðir fljót (e. river). Úr samsetningu orðanna má lesa út „fljótabúi" (e. river dweller)„fljótabúi“. Lítið er vitað um sögu tungumálsins, þó eru kenningar þess efnis frá tungumálasérfræðingum eins og [[Dr. David Zorc]] og [[Dr. Robert Blust]] að uppruna Tagalogtagalog þjóðflokksins megi rekja til Norðausturnorðaustur Mindanao eða Austuraustur Visayas.
Fyrstu skiflegu heimildirnar af tagalog eru frá árinu [[900]] og notuð hluta til með tungumálunum sanskrít, malayska og javanska. Fyrsta bókin sem vitað er um að hafa verið skifuð á tungumálinu er ''[[Doctrina Cristiana]]'', skrifuð árið [[1593]]. Bókin var skrifuð á spænsku og í tveimur útgáfum af Tagalogtagalog, ein útgáfan er skrifuð í Baybayin[[Baybay]]in skriftarkerfinu og hin á latnesku.
 
Árið [[1937]] var Tagalogtagalog valið af „the National Language Institute" sem undirstaða að þjóðartungumáli Filipseyja. Tveimur árum síðar eða [[1939]] kallaði [[Manuel L. Quezon]] þjóðartungumálið „Wikang Pambansâ". Tuttugu árum síðar, árið [[1959]], var það endurnefnt af menntamálaráðherranum [[Jose Romero]] sem filipiska (e. Pilipino). Tilgangurinn var að gefa tungumálinu landlægari brag og merkingu í stað þjóðlegri. Þessi breyting fékk ekki samþykki allra og sér í lagi þeirra sem ekki eru af Tagalogtagalog uppruna t.d. Cebuanos fólki. Árið [[1971]] kom aftur upp ágreiningur varðandi tungumálið sem leiddi til sáttar en þá var tungumálið kallað „Filipino“ í stað „Pilipino“ og rataði það meðal annars inn í nýja stjórnarskrá sem skrifuð var árið [[1987]].
Tungumálið Tagalog er talað víðsvegar um Filipseyjar og um allan heim. Tagalog er meðal annars 5 stærsta tungumálið í Bandaríkjunum en u.þ.b. 1.4 milljón manna tala það, eins tala um 235 þúsund manns það í Kanada.
 
[[Flokkur:Tagalog]]
Heiti tungumálsins „Tagalog" hefur uppruna sinn frá orðinu ,,Tagailog" þar sem tagá þýðir frumbyggi frá (e. native of) og orðinu ílog sem þýðir fljót (e. river). Úr samsetningu orðanna má lesa út „fljótabúi" (e. river dweller). Lítið er vitað um sögu tungumálsins, þó eru kenningar þess efnis frá tungumálasérfræðingum eins og Dr. David Zorc og Dr. Robert Blust að uppruna Tagalog þjóðflokksins megi rekja til Norðaustur Mindanao eða Austur Visayas.
Fyrstu skiflegu heimildirnar af Tagalog eru frá árinu 900 og notuð hluta til með tungumálunum Sanskrít, Malay og Javanese.
Fyrsta bókin sem vitað er um að hafa verið skifuð á tungumálinu er Doctrina Cristiana, skrifuð árið 1593. Bókin var skrifuð á spænsku og í tveimur útgáfum af Tagalog, ein útgáfan er skrifuð í Baybayin skriftarkerfinu og hin á latnesku.
 
[[mg:Fiteny Tagalog]]
 
[[ar:تغالوغ (لغة)]]
Árið 1937 var Tagalog valið af „the National Language Institute" sem undirstaða að þjóðartungumáli Filipseyja. Tveimur árum síðar eða 1939 kallaði Manuel L. Quezon þjóðartungumálið „Wikang Pambansâ". Tuttugu árum síðar, árið 1959, var það endurnefnt af menntamálaráðherranum Jose Romero sem filipiska (e. Pilipino). Tilgangurinn var að gefa tungumálinu landlægari brag og merkingu í stað þjóðlegri. Þessi breyting fékk ekki samþykki allra og sér í lagi þeirra sem ekki eru af Tagalog uppruna t.d. Cebuanos fólki.
[[ast:Tagalu]]
Árið 1971 kom aftur upp ágreiningur varðandi tungumálið sem leiddi til sáttar en þá var tungumálið kallað „Filipino“ í stað „Pilipino“ og rataði það meðal annars inn í nýja stjórnarskrá sem skrifuð var árið 1987.
[[bcl:Tataramon na Tagalog]]
[[br:Tagalogeg]]
[[bg:Тагалог]]
[[cv:Тагаль чĕлхи]]
[[ceb:Tinagalog]]
[[cs:Tagalog]]
[[cy:Tagalog]]
[[da:Tagalog]]
[[de:Tagalog]]
[[en:Tagalog language]]
[[es:Idioma tagalo]]
[[eo:Tagaloga lingvo]]
[[eu:Tagalog]]
[[fa:زبان تاگالوگ]]
[[fr:Tagalog]]
[[ko:타갈로그어]]
[[hi:टागालोग भाषा]]
[[ilo:Pagsasao a Tagalog]]
[[id:Bahasa Tagalog]]
[[ia:Tagalog]]
[[it:Lingua tagalog]]
[[ka:ფილიპინური ენა]]
[[ku:Tagalogî]]
[[lt:Tagalų kalba]]
[[lij:Lengua tagalog]]
[[hu:Tagalog nyelv]]
[[mk:Тагалог]]
[[ms:Bahasa Tagalog]]
[[nl:Tagalog]]
[[ja:タガログ語]]
[[no:Tagalog]]
[[oc:Lenga tagalòg]]
[[nds:Tagalog]]
[[pl:Język tagalog]]
[[pt:Língua tagalo]]
[[qu:Tagalu simi]]
[[ru:Тагальский язык]]
[[simple:Tagalog language]]
[[sr:Тагалог]]
[[fi:Tagalog]]
[[sv:Tagalog]]
[[tl:Wikang Tagalog]]
[[ta:டகாலொக் மொழி]]
[[th:ภาษาตากาล็อก]]
[[vi:Tiếng Tagalog]]
[[tr:Takalotça]]
[[uk:Тагальська мова]]
[[ug:تاگالوگ تىلى]]
[[war:Tinag-alog]]
[[zea:Tagalog]]
[[zh:他加祿語]]