„Lífhreinsun“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
HVN03 (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Cessator (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
'''Lífhreinsun''' er [[líftækni]] þar sem [[örvera|örverum]], [[sveppur|sveppum]], [[planta|plöntum]] eða [[ensím|ensímum]] þeirra er beitt til að hreinsa upp [[mengun|umhverfismengun]]. Meðal lífhreinsunaraðferða má nefna hvötun á [[lífrænt niðurbrot|niðurbroti]] olíumengunar af völdum náttúrlegra jarðvegsörvera með [[áburður|áburðargjöf]], og sértækt niðurbrot á [[þrávirk efni|þrávirkum]] mengunarefnum á borð við [[fjölklórað bífenýl|fjölklóruð bífenýl]] með sérvöldum [[baktería|bakteríum]], erfðabreyttum eða náttúrlegum.
 
Lífhreinsun hefur verið notuð í marga áratugi t.d.til dæmis [[skolphreinsun]]. Nýverið hefur lífhreinsun fengið nýja merkingu og nýjar líftæknilegar aðferðir verið notaðar. Örverurnar þurfa að vera virkar og hafa næga [[næring|næringu]] til þess að lífhreinsun geti átt sér stað. Þetta er gert með ýmsum aðferðum,til dæmis að búa til kjöraðstæður fyrir örverurnar á þessum menguðu stöðum.
 
 
Margar aðferðir eru notaðar til þess að hreinsa umhverfi, en af hverju er lífhreinsun notuð? Aðferðir knúnar vélum eru oft mjög dýrar og afleiðingin getur verið enn meiri samsöfnun á eiturefnum. Flestar lífhreinsiaðferðir hreinsa flókin eiturefni í [[koltvísýring]], [[klór]], [[vatn]] og einföld lífræn efni, þ.e. mjög umhverfisvæn efni. Eftir að líftækni var notuð til lífhreinsunar þá hafa komið fram önnur svið í gegnum þessa tækni. Nefna má greiningar á mengandi efnum, endursköpun á vistkerfum og aukin þekking á sjúkdómum af völdum eiturefna.<ref>Jóhann Örlygsson (2009, 6.apríl) Örverufræði. Glósur úr kennslustund við Háskólann á Akureyri./</ref>
 
 
 
Margar aðferðir eru notaðar til þess að hreinsa umhverfi, en af hverju er lífhreinsun notuð? Aðferðir knúnar vélum eru oft mjög dýrar og afleiðingin getur verið enn meiri samsöfnun á eiturefnum. Flestar lífhreinsiaðferðir hreinsa flókin eiturefni í [[koltvísýring]], [[klór]], [[vatn]] og einföld lífræn efni, þ.e. mjög umhverfisvæn efni. Eftir að líftækni var notuð til lífhreinsunar þá hafa komið fram önnur svið í gegnum þessa tækni. Nefna má greiningar á mengandi efnum, endursköpun á vistkerfum og aukin þekking á sjúkdómum af völdum eiturefna.<ref>Jóhann Örlygsson (2009, 6. apríl) Örverufræði. Glósur úr kennslustund við Háskólann á Akureyri./</ref>
[[Mynd:Exval.jpeg|thumb|right|Olíuskipið Exxon Valdez]]
Lífhreinsun við mengunarslys var fyrst notuð árið 1989 þegar olíuskipið [[Exxon Valdez]] fórst í Alaska og fékkst þar gífurlega mikilvæg reynsla af lífhreinsun. <ref>Biotechnology. http://www.biotechinstitute.org</ref>
 
Segja má að fræðilegur grunnur lífhreinsunar hvíli á setningum [[Cornelis B. van Niel|C. B. van Niels]]:
* Fyrir sérhvern þátt og sérhverja afurð lifandi [[fruma|frumna]] er til í [[lífheimurinn|lífheiminum]] örvera sem nýtir hana sem kolefnis- og/eða orkugjafa.
* Örverur eru til staðar í öllum [[búsvæði|búsvæðum]] lífheimsins<ref>J. T. Staley, R. P. Gunsalus, S. Lory og J. J. Perry (2007) Microbial Life, 2. útg. Sinauer Associates, Inc., Sunderland, Massachusetts.</ref>.
 
 
Lífhreinsun við mengunarslys var fyrst notuð árið 1989 þegar olíuskipið [[Exxon Valdez]] fórst í Alaska og fékkst þar gífurlega mikilvæg reynsla af lífhreinsun. <ref>Biotechnology. http://www.biotechinstitute.org</ref>
 
 
Segja má að fræðilegur grunnur lífhreinsunar hvíli á setningum [[Cornelis B. van Niel|C. B. van Niels]]:
*Fyrir sérhvern þátt og sérhverja afurð lifandi [[fruma|frumna]] er til í [[lífheimurinn|lífheiminum]] örvera sem nýtir hana sem kolefnis- og/eða orkugjafa.
*Örverur eru til staðar í öllum [[búsvæði|búsvæðum]] lífheimsins<ref>J. T. Staley, R. P. Gunsalus, S. Lory og J. J. Perry (2007) Microbial Life, 2. útg. Sinauer Associates, Inc., Sunderland, Massachusetts.</ref>.
Þannig má ætla að fyrir öll náttúrleg, lífræn mengunarefni megi finna örveru sem er fær um að brjóta þau niður og mynda úr þeim skaðlausar afurðir.
 
== Heimildir ==
<div class="references-small"><references/></div>
 
{{Stubbur|líffræði}}
 
[[Flokkur:Líftækni]]