„Sjávarútvegur á Íslandi“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip |
Sjávarútvegi gert skil almennilega! |
||
Lína 1:
[[Mynd:Michael Ancher - En Skagensfisker siddende i en jolle - 1864-1928.jpg|thumb|500px|right|Sjómaður frá Skagen eftir Michael Ancher.]]
'''Sjávarútvegur''' er samheiti á [[sjósókn]] ellegar [[fiskveiði|fiskveiðum]] og [[fiskvinnsla|fiskvinnslu]]. Sjávarútvegur hefur verið mikilvæg [[atvinnugrein]] á [[Ísland]]i frá upphafi Íslandsbyggðar. Með [[vélvæðing|vélvæðingu]] [[fiskiskip|fiskiskipaflotans]], í upphafi [[20. öld|20. aldar]] velti sjávarútvegur [[landbúnaður|landbúnaði]] úr sessi sem mikilvægasta atvinnugrein Íslendinga. Sjávarútvegsmálum er á Íslandi stýrt af [[sjávarútvegsráðherra]] sem er nú einnig ráðherra landbúnaðar og fjármála, en í flestum öðrum löndum heyra sjávarútvegsmál undir sama [[ráðherra]] og fer með landbúnaðarmál.
Einhverjar gjafmildustu [[veiðislóð | veiðislóðir]] í [[Norður-Atlantshaf]]i eru í [[íslenska | íslenskri]] [[lögsaga | lögsögu]]. Saga íslensks sjávarútvegs er ekki einungis [[efnahagur | efnahagsleg]] [[velferð]], heldur hefur sjávarútvegur skipað stórann sess í íslenskri [[menning]]u og [[arfleifð]]. Í aldanna rás hafa þessi mið gefið okkur því nær ótæmandi [[auður | auð]]. Úr [[haf | sjónum]] kom ekki einungis [[matur]] fyrir okkur [[íslendingar | Íslendinga]] heldur hefur [[fiskur]]inn verið og er verðmæt [[útflutningur | útflutningsvara]]. Þetta hefur skilað okkur því að vera ein fátækasta þjóð í [[Evrópa | Evrópu]] í byrjun [[19. öld | 19. aldar]] í með þeim ríkari þjóðum heims árið [[2000]], þó ýmislegt hafi breyst síðan þá. Margir telja að íslenski sjávarútvegurinn og þessi gjöfulu [[fiskimið]] eigi eftir að vera höfuðlausn núverandi efnahagsvandamáls Íslands.
== Íslenskur sjávarútvegur ==
[[Mynd:Commercial fishing.jpg|thumb|right|Stoltir fiskimenn með þorskafla og lúðu.]]
=== Saga sjávarútvegs á Íslandi===
Vegna staðsetningar Íslands [[landafræði | landfræðilega]] séð og hvernig [[landslag]] það hefur að geyma, hafa Íslendingar þurft að reiða sig á fiskveiðar og [[útgerð]]. Fiskveiðar hófust um leið og norrænir menn námu land við Ísland fyrir [[900]] e.kr. Fátt hefur skipt Íslendinga eins miklu máli í gegnum aldirnar eins og fiskurinn í sjónum. [[Afli]]nn sem veiddur var hefur ekki einungis nýst Íslendingum sem heljarinnar matarkista heldur höfum við selt [[Englendingar | Englendingum]], [[Frakkar | Frökkum]], [[Þjóðverjar | Þjóðverjum]] og [[Baskar | Böskum]] aflann fyrir gott verð. Íslenskt [[hákarlalýsi]] lýsti hér áður fyrr upp stórborgir Evrópu.<ref name=jon1>Jón Þ. Þór (2002). ''Sjósókn og sjávarfang''. Saga Sjávarútvegs á Íslandi (1. bindi). Akureyri: Sjávarútvegsráðuneytið - Bókaútgáfan Hólar.</ref>
==== Árabátaöld, skútuöld og vélaöld ====
[[Mynd:Fiskvinnslukonur-1910-1920-kirkjusandur.jpg|thumb|250px|right|Fiskvinnslukonur á Kirkjusandi í kringum 1910-1920.]]
Sögu sjávarútvegsins er oft skipt upp í þrjú skeið: [[árabátaöld]], [[skútuöld]] og [[vélaöld]].
Á árabátaöld voru bátar þjóðarinnar mun verr búnir miðað við [[skip]] nútímans. Þeir voru opnir og handknúnir og allur aðbúnaður sem þykir sjálfsagður í dag, ekki til þá. Árabátaöldin er langlengsta [[tímabil]]ið, en það spannar allt frá upphafi [[byggð]]ar og að fyrsta áratug [[20.öld | 20. aldar]]. Helstu tegundir [[árabátur | árabáta]] sem útgerðir notuðust við voru [[sexæringur | sexæringar]], [[áttæringur | áttæringar]], [[teinæringur | teinæringar]] og [[tólfæringur | tólfæringar]].<ref name=jon2>Jón Þ. Þór (2003). ''Uppgangsár og barningsskeið''. Saga sjávarútvegs á Íslandi (2. bindi). Akureyri: Sjávarútvegsráðuneytið - Bókaútgáfan Hólar.</ref>
Skútuöldin hófst á [[8. áratugur | 8. áratug]] [[18. öld | 18. aldar]] og stóð í u.þ.b. 130 ár. Blómaskeið tímabilsins var á seinnihluta 19. aldar og fór svo að minnka á fyrri hluta [[20. öld | 20. aldar]] og voru síðustu skipin gerð út á árunum [[1926]]-[[1927]].<ref name=jon2/>
Vélaöldin hófst árið [[1902]] þegar að [[vél]] var sett í sexæring á [[Ísafjörður | Ísafirði]]. Árið [[1905]] var til einn svokallaður [[togari]] á Íslandi og var hann undir 50 brl. ([[brúttórúmlest]]ir). Menn tóku þessu tímabili almennt fagnandi, þetta þýddi að hægt var að auka fiskmagn úr sjó og sækja fiskinn á fleiri mið. Fólk fékk mun meiri vinnu við aukinn afla og Íslendingar fóru einnig að flytja ferskan fisk út til [[Bretland]]s þar sem hann var seldur á mörkuðum. Fyrsti togarinn var keyptur frá [[England]]i og var hann nefndur [[Coot]], en hann strandaði þremur árum eftir að hann var keyptur. Eftir að fyrsti togarinn var fluttur inn byrjuðu fleiri útgerðir að flytja inn togara og fjölgaði þeim jafnt og þétt. Í kringum [[1915]] voru togararnir komnir vel yfir 20 og í kringum [[1930]] þá voru þeir orðnir 42 talsins.<ref name=jon2/>Heildarfjöldi vélknúna skipa árið 2007 voru 1.642 skip/bátar.<ref>Upplýsingamiðstöð Sjávarútvegsráðuneytisins. ''Fisheries''. Sótt 10. apríl 2009 af [http://www.fisheries.is/the-fisheries/fishing-vessels Fisheries.is].</ref>
=== Stjórnskipulag fiskveðikerfis á Íslandi ===
[[Fiskveiðistjórnun]] á Íslandi hefur þróast í áföngum alla [[20. öld]]ina. Allt frá árinu [[1901]] og til ársins [[1976]] háðu Íslendingar baráttu um forræði yfir fiskimiðum sínum. Má segja að þeir hafi lítið getað stjórnað sókn í mikilvæga fiskistofna þar til því takmarki var náð árið 1976, er 200 [[míla | mílna]] [[fiskveiðilandhelgi]]n gekk í gildi. Áratugirnir síðan þá hafa einkennst af aðgerðum er hafa miðað að því að móta stjórnkerfi fiskveiða með það að leiðarljósi að þær séu í senn hagkvæmar og [[sjálfbær]]ar hvað nýtingu [[auðlind]]anna varðar.<ref name=old>Gamla upplýsingarveita Sjávarútvegsráðuneytisins (2007). ''Stjórnkerfi fiskveiða á Íslandi''. Sótt þann 19. apríl 2009 af [http://old.fisheries.is/islenska/stjornun/index.htm Old.Fisheries.is].</ref>[[Mynd:IcelandRF-logo.jpg|thumb|200px|right|Ábyrgar fiskveiðar á Íslandi.]]
==== Kvótakerfið ====
[[Íslenska kvótakerfið]] er fiskveiðistjórnunarkerfi sem segir til um það hversu mikið íslenskir [[sjómaður | sjómenn]] eða íslenskar [[útgerð]]ir mega veiða af hverri fisktegund á tilteknu tímabili.
Frjáls aðgangur að fiskimiðum er talinn vera eitt af grundvallarréttindum manna hérlendis, en í seinni tíð hefur það komið berlega í ljós að fullt frelsi til veiða myndi leiða til [[ofnýting]]ar á okkar mikilvægustu auðlindum. Því sé nauðsynlegt að takmarka sókn í flesta af mikilvægustu [[nytjastofn]]unum. Vísindalegt mat á [[sjávarauðlind]]um og ráðgjöf um [[aflamark]] úr hverjum stofni eru grundvöllur leyfilegs heildarafla sem [[Ríkisstjórn | stjórnvöld]] ákveða árlega fyrir hvern stofn. Veiðar á öðrum stofnum en þeim sem hafa aflamark eru ekki takmarkaðar eða eru ekki stundaðar.<ref name=old/>
[[Lög]] nr. 38/1990, endurútgefin sem Lög nr. 116/2006, um stjórn fiskveiða eru hornsteinn þess stjórnkerfis sem nú er unnið eftir. Með þeim var lögfest [[aflamarkskerfi]] í þeim tegundum sem veiðar eru takmarkaðar á. [[Framseljanlegar aflaheimildir]] fyrir flestar veiðar eru þá ákveðnar og veiðiheimildunum úthlutað árlega til einstakra skipa á grundvelli aflahlutdeilda þeirra í viðkomandi tegund. [[Kvóti]] skips á hverju veiðitímabili eða [[vertíð]] ræðst þannig af leyfðum heildarafla viðkomandi tegundar og hlutdeild skipsins í þeim heildarafla. Aflamarkið má flytja á milli skipa og [[framsal | framselja]] það á önnur skip en með nokkrum takmörkunum. Lögin um stjórn fiskveiða hafa tekið nokkrum breytingum frá því að þau tóku gildi í [[janúar]] [[1991]].<ref name=kvot>Alþingi (2006). ''Lög um stjórn fiskveiða nr. 116/2006''. Sótt 19. apríl 2009 af [http://www.althingi.is/lagas/nuna/2006116.html Althingi.is].</ref>[[Mynd: Icelandic trawler Askell.jpg|thumb|right|Togarinn ''Áskell EA 48'' (nú ''Birtingur NK'') í Seyðisfirði.]]
Ábyrgð á stjórn fiskveiða ber [[Sjávarútvegsráðherra]] og framkvæmd laga og reglugerða er lúta að þeim. Hann skal ákvað heildarafla að fengnum tillögum [[Hafrannsóknastofnunin]]nar. Hin svokallaða Hafró er miðstöð vísindalegra [[rannsókn]]a á nytjastofnum og ber ábyrgð á ráðgjöf um árlegan hámarksafla úr þeim stofnum sem veiðar eru takmarkaðar á. Þá annast [[Fiskistofa]] eftirlit og framkvæmd laga um stjórn fiskveiða og [[Landhelgisgæslan]] [[löggæsla | löggæslu]] á miðunum.<ref name=kvot/>
=== Skip og bátar ===
[[Fiskiskip]] eins og nafnið gefur til kynna eru öll þau skip sem stunda einhvers konar fiskveiðar. Þetta eru [[Smábátur | smábátar]], [[Línubátur| línuskip/bátar]], [[Dragnótarbátur | dragnótabátar]], [[netaskip]], [[Togari | skuttogarar]], [[uppsjávarskip]] og [[fjölveiðiskip]].
Heildarfjöldi [[skip]]a við Ísland árið [[2007]] voru 1.642 fiskiskip. Af þeim voru 84 togarar, 744 voru smábátar og restin skiptist á milli hinna flokkana. Af heildarverðmætum afla ársins 2007 voru togarar með 41% af verðmætum en smábátar með einungis 1%, á meðan 58% skiptust síðan á aðrar bátagerðir.<ref> Upplýsingamiðstöð Sjávarútvegsráðuneytisins. ''Fishing Vessels''. Sótt 9. apríl 2009 af [http://www.fisheries.is/the-fisheries/fishing-vessels Fisheries.is].</ref>[[Mynd:Chilean purse seine.jpg|thumb|right|Hringnót frá Chile full með ca. 400 tonnum af [[brynstirtla | brynstirtlu]].]]
=== Veiðarfæri ===
[[ íslenska | Íslenski]] veiðiflotinn er einstaklega tæknilega þróaður og er notast við fjölbreytilega [[tækni]] og [[veiðarfæri]]. Veiðarfærunum er aðallega skipt í 7 flokka: [[handfæri]], [[lína | línu]], [[fiskinet | net]], [[dragnót]], [[hringnót]], [[botnvarpa | botnvörpu eða –troll]] og [[flotvarpa | flotvörpu eða –troll]]. Þó veiðafærin séu flokkuð í svona fáa flokka eru til ótal afbrigði af hverju veiðafæri fyrir sig.
Hringnætur og nú nýlega flottroll hafa stærsta [[afli | aflann]], þar sem sóst er eftir [[uppsjávarfiskar | uppsjávarfiskum]] í fáum en fjölmennum [[torfa | torfum]]. Sá afli er oft um 2/3 hlutar heildarafla, þó ekki af aflaverðmætum þar sem uppsjávarfiskurinn er mun verðminni en [[bolfiskur]]inn. Aflahæsta veiðarfærið er botnvarpan með 40%-50% af aflaverðmætum og næst á eftir því koma línuveiðarnar. Fyrir utan veiðar á [[leturhumar | humri]] eru veiðar á [[hryggleysingjar | hryggleysingjum]] frekar lágar bæði í [[verð]]i og afla. <ref> Upplýsingamiðstöð Sjávarútvegsráðuneytisins. ''Fishing Gear''. Sótt 20. apríl 2009 af [http://www.fisheries.is/the-fisheries/fishing-gear Fisheries.is].</ref>
=== Nytjastofnar við Ísland ===
{|
|valign=top|
* '''[[Þorskfiskar]]'''
**[[Þorskur]]
**[[Ýsa]]
**[[Kolmunni]]
**[[Ufsi]]
**[[Langa]]
**[[Keila]]
**[[Blálanga]]
**[[Lýsa]]
|valign=top|
*'''[[Flatfiskar]]'''
**[[Lúða]]
**[[Grálúða]]
**[[Skarkoli]] ([[rauðspretta]])
**[[Þykkvalúra]] ([[sólkoli]])
**[[Langlúra]]
**[[Stórkjafta]]
**[[Sandkoli]]
**[[Skrápflúra]]
|valign=top|
*'''[[Karfar]]'''
**[[Karfi]] ([[gullkarfi]])
**[[Djúpkarfi]] ([[úthafskarfi]])
*'''[[Aðrir botnfiskar]]'''
**[[Hrognkelsi]] ([[grásleppa]]/[[rauðmagi]])
**[[Skötuselur]]
**[[Gulllax]]
**[[Steinbítur]]
**[[Hlýri]]
|valign=top|
*'''[[Uppsjávarfiskar]]'''
**[[Síld]]
**[[Kolmunni]] ([[uppsjávarfiskar | uppsjávar-þorskfiskur]])
**[[Loðna]]
**[[Makríll]]
*'''[[Brjóskfiskar]]'''
**[[Háfur]]
**[[Skata]]
**[[Tindaskata]] ([[tindabikkja]])
**[[Hákarl]]
|valign=top|
*'''[[Laxfiskar]]'''
**[[Lax]]
**[[Urriði]] ([[sjóbirtingur]])
**[[Bleikja]]
*'''[[Hryggleysingjar]]'''
**[[Kræklingur]] ([[bláskel]])
**[[Hörpudiskur]]
**[[Kúfiskur]] ([[kúskel]])
**[[Beitukóngur]]
**[[Stóri kampalampi]] ([[rækja]])
**[[Leturhumar]]
|valign=top|
*'''[[Sjávarspendýr]]'''
**[[Hvalur | Hvalir]]
**[[Selur | Selir]]
|}
<ref>Upplýsingamiðstöð Sjávarútvegsráðuneytisins. ''Main Species''. Sótt þann 19. apríl 2009 af [http://www.fisheries.is/main-species Fisheries.is]</ref>
== Fiskeldi ==
[[Mynd:Norskhavbrukssenter2008.JPG|thumb|right|Sjókvíar í Brønnøysund, Noregi.]]
[[Fiskeldi]] er oft notað sem samheiti yfir enska orðið ''aquaculture'', þó í raun eigi það betur við eitt form þess (''e. fish farming''). Þó er samkvæmt íslenskum [[lög]]um fiskeldi skilgreint sem geymsla, gæsla og fóðrun [[Fiskur | vatnafiska]], annarra vatnadýra og [[Nytjastofnar sjávar | nytjastofna sjávar]], [[Klakeldi | klak-]] og [[seiðaeldi]], hvort sem er í [[Salt | söltu]] eða ósöltu vatni.<ref> Alþingi. (2008). ''Lög um fiskeldi nr. 71/2008''. Sótt 8. apríl 2009 af [http://www.althingi.is/altext/135/s/1198.html].</ref>
Menn hafa alið vatnadýr frá örófi alda, þar með talið fiska, [[lindýr]], [[krabbadýr]] og [[Jurt | plöntur]]. Árið [[2006]] var heildarframleiðsla í heiminum (veiddur [[afli]] og ræktaður, að plöntum undanskildum) um 140 milljón [[tonn]], og þar af stendur fiskeldi undir um 35% framleiðslunnar. Ef aðeins er skoðaður hlutinn er fer beint til manneldis, breytist þetta hlutfall í hátt í 50%.<ref> FAO. (2008). ''State of World Aquaculture 2008''. Sótt 10. apríl 2009 af [ftp://ftp.fao.org/docrep/fao/011/i0250e/i0250e.pdf FAO.org].</ref>
Mikil aukning hefur átt sér stað í fiskeldi í heiminum og eru eldisafurðir nú algengar og áberandi á alþjóðlegum [[Markaður | mörkuðum]]. Eldisafurðir eru í beinni samkeppni við afurðir frá hefðbundnum [[Fiskveiðar | fiskveiðum]].
== Skaðvaldar í sjávarútvegi ==
=== Sýkingar ===
Fiskar fá sjúkdóma, rétt eins og aðrar lífverur. [[Fiskasjúkdómar]] geta valdið miklum skaða í fiskeldi eða skrautfiskaræktun. Sjúkdómar í fiski eru flokkaðir eftir ástæðu í [[bakteríusýking]]ar, [[sveppasýking]]ar, [[sníkill|sníkla]] (t.d. [[hringormar|hringorma]]), [[vírussjúkdómur|vírussjúkdóma]], [[efnaskiptasjúkdómur|efnaskiptasjúkdóma]], sjúkdóma af völdum ástands vatnsins ([[umhverfissjúkdómur|umhverfissjúkdómar]]) og [[skortssjúkdómur|skortssjúkdóma]] eða eftir þeim líffærum sem verða fyrir sjúkdómnum. Meðferð við sjúkdómum í fiski er með ýmsum hætti og fer eftir bæði sjúkdómnum og umhverfisaðstæðum.<ref>Tekið úr greininni [http://is.wikipedia.org/wiki/Fiskur “Fiskur”] á [[íslenska | íslensku]] útgáfu [[Wikipedia]] þann 10. apríl 2009.</ref>[[Mynd:Fishing down the food web.jpg|thumb|250px|right|Veitt niður fæðuvefinn.]]
=== Ofveiði ===
Of mikilli sókn eða svonefndri [[ofveiði]] er oftast kennt um eyðingu fiskstofna. Ofveiði verður þó að teljast vera mjög teygjanlegt [[hugtak]]. Það sem talið er skipta höfuðmáli í sambandi við eyðingu fiskstofna er ástand sjávar eða árferði, smáfiskadráp svonefnt og of mikil sókn miðað við aðstæður.<ref>Svend-Aage Malmberg (1979). ''Ástand sjávar og fiskstofna við Ísland. I. Ofveiði og hafstraumar.'' Ægir, 72: 414-419. Sótt þann 15. apríl af [http://www.hafro.is/Bokasafn/Greinar/Aegir/aegir_72-414.pdf Hafro.is].</ref>
Þegar ofveiði er við lýði í lengri tíma, veldur hún á endanum hruni fiskistofns þar sem [[tegund]]in nær ekki að fjölga sér nógu hratt til að vega á móti [[fiskveiðidauði | fiskveiðidauðanum]]. Þegar fiskur verður markaðslega [[útdauði | útdauður]], þýðir það ekki að tegundin sé sjálf útdauð heldur að ekki sé lengur hægt að stunda [[sjálfbær]]ar veiðar á tegundinni.<ref>Enska útgáfa Wikipedia. ''Fish: Overfishing.'' Sótt þann 17. apríl af [http://en.wikipedia.org/wiki/Fish#Overfishing Wikipedia: Fish]</ref> Vandamál skapast þegar slíkar veiðar eru styrktar (t.d. af ríkinu eða [[ESB]]) þegar þær eru ekki lengur [[arðsemi | arðsamar]], og er því áfram gengið á stofn sem hefði annars fengið að vera í friði til að ná sér upp aftur.<ref>Jennings, S., Kaiser, M. og Reynolds, J. (2008). ''Marine Fisheries Ecology ''(7. útgáfa). United Kingdom: Blackwell Science Ltd. (bls. 9-10).</ref>
=== Mengun ===
Fjölmörg [[náttúra | náttúruleg]] og tilbúin [[efni]] berast út í umhverfið vegna athafna [[Maður | mannsins]] sem geta valdið mengun. Þar á meðal eru náttúruleg [[frumefni]] og [[efnasamband | efnasambönd]] sem hafa [[eitur]]virkni eða valda röskun á lífríki við aukinn styrk. Ennfremur framleiða menn í iðnvæddum [[samfélag | samfélögum]] fjölmörg lífræn efnasambönd sem ekki fundust í óraskaðri náttúru.
Mengandi efni geta borist hafinu eftir ýmsum leiðum: með [[á]]m og [[fljót]]um, með [[úrkoma | úrkomu]], með loftbornu [[ryk]]i, með [[skólp]]i frá [[þéttbýli]] og [[frárennsli]] [[iðnaður | iðnaðar]], og frá [[skip]]um annað hvort við losun eða vegna [[slys]]a.<ref name=meng> Jón Ólafsson, Guðjón A. Auðunsson, Stefán Einarsson og Magnús Daníelsson (1994). Klórlífræn efni, þungmálmar og næringarsölt á Íslandsmiðum. Í Íslendingar, hafið og auðlindir þess, bls. 225-251. Ritstj.: Unnsteinn Stefánsson. Reykjavík: Vísindafélag Íslendinga.</ref>
==== Klórlífræn efni====
Notagildi margra [[klórlífræn efni | klórlífrænna efna]] byggist á stöðugleika þeirra, en það er einmitt sá eiginleiki sem veldur því að efnin brotna seint niður í náttúrunni. Vegna [[þrávirkni]] og [[fituleysni]] klórlífrænna efna safnast þau fyrir í lífverum og styrkur þeirra getur margfaldast eftir því sem ofar dregur í [[fæðukeðja | fæðukeðjunni]]. Meðal klórlífrænna efna eru m.a. eitthvert sterkasta eitur sem þekkist eða [[dioxin]], og hið þekkta [[PCB]].<ref name=meng/>
====Þungmálmar====
Margir [[Málmur | þungmálmar]] eru nauðsynlegir starfsemi lífvera en geta haft eiturverkan verði styrkur þeirra óeðlilega hár. Sem dæmi má nefna [[kopar]] og [[sink]]. [[Blý]], [[kvikasilfur]] og [[kadmín]] gegna hins vegar engu nauðsynlegu hlutverki í lífríkinu. Þessir málmar geta verið skaðlegir mönnum og lífríki jafnvel við lágan styrk í fæðu og umhverfi.<ref name=meng/>
== Fyrirtæki ==
'''10 stærstu útgerðir á Íslandi 2009'''<ref> SAX. (2009). ''Útgerðir''. Sótt 16. apríl 2009 af [http://www.sax.is/?gluggi=utgerdir Sax.is].</ref>
{|class="wikitable sortable"
!Nafn!!Aðsetur!!Skipafjöldi!!Samanlagt aflamark í þorskígildistonnum!!Hlutfall af heildaraflamarki
|-
|HB Grandi hf.||Reykjavík||12 skip||42.087.681 tonn||18,83%
|-
|Samherji hf.||Akureyri||13 skip||34.196.091 tonn||15,30%
|-
|Ísfélag Vestmannaeyja hf.||Vestmannaeyjar||8 skip||27.633.473 tonn||12,36%
|-
|Brim hf.||Reykjavík||8 skip||20.299.538 tonn||9,08%
|-
|Síldarvinnslan hf.||Neskaupstaður||8 skip||20.054.308 tonn||8,97%
|-
|Skinney-Þinganes hf.||Höfn í Hornafirði||11 skip||19.729.760 tonn||8,83%
|-
|Vinnslustöðin hf.||Vestmannaeyjar||9 skip||17.164.239 tonn||7,68%
|-
|Þorbjörn hf.||Grindavík||9 skip||15.477.761 tonn||6,93%
|-
|FISK-Seafood hf.||Sauðárkrókur||6 skip||14.102.548 tonn||6,31%
|-
|Vísir hf.||Grindavík||5 skip||12.756.344 tonn||5,71%
|-class="sortbottom"
|'''Samtals:'''||||'''89 skip'''||'''223.501.743 tonn'''|||
|}
Á síðunni [http://www.sax.is/?gluggi=utgerdir Sax.is] má einnig finna allar útgerðir á Íslandi, listaðar í stafrófsröð.
== Markaðir ==
[[Mynd:EU fishing agreements.png|thumb|200px|right|Kort af löndum eða svæðum með fiskveiðisamkomulag við ESB.]]
Framleiðsla af íslenskum [[sjávarafurð]]um er blanda af hefðbundnum og nútíma sjávarréttamatseðli á heimsvísu. Hefðbundnir [[sjávarréttir]] samanstanda af söltuðum og reyktum afurðum fyrir markaði sem meta hvort tveggja mikils. Bæði hversdags og fyrir veisluhöld. En þar sem nútímamaðurinn er farinn að óska eftir ferskum eða frystum aðurðum til að halda í við nýtilkomið heilsusamlegu [[líferni]] ásamt því að fá bragðgóðan [[matur | mat]], gerir fiskmarkaðurinn hvoru tveggja.<ref name=mark>Upplýsingamiðstöð Sjávarútvegsráðuneytisins. ''Products''. Sótt 11. apríl 2009 af [http://www.fisheries.is/products/markets Fisheries.is].</ref>
Hinn íslenski nútímafiskiðnaður flytur út vörur fyrir um það bil 120 milljarða íslenskra króna. Stærsti hlutinn fer á [[evrópa | Evrópumarkað]] þar sem Bretlandseyjar og Spánn er stærstu kaupendur á íslenskum sjávarafurðum. Verulegur hluti er líka fluttur út til annarra Evrópuríkja, [[Ameríka | Ameríku]], [[Asía | Asíu]] og [[Afríka | Afríku]]. Íslenskar [[vara | vörur]] eru þekktar sem hágæðavörur og hefur skapað sér hefð á þessum mörkuðum. Helsta sérkenni íslenskra sjávarafurða er rekjanleiki sem hinn íslenski [[fiskmarkaður]] hefur komið á fót, það þýðir að neytandinn getur vitað hvenær og hvar þessi fiskur veiddist, sem hann var að kaupa. Einnig er sérstök áhersla lögð á að kynna fiskveiðarnar sem [[sjálfbær]]ar veiðar, að ekki sé að ganga á fiskistofnanna við Íslandsstrendur.<ref name=mark/>
Meira en helmingur af [[útflutningur | útflutningsverðmætum]] Íslands eru [[botnfiskur | botnfisktegundir]], þá aðallega [[þorskur]] en þónokkur hluti er unninn úr [[ýsa | ýsa]], [[ufsi | ufsa]] og [[karfi | karfa]]. Framleiðsla úr úthafsfiskitegundum og [[hryggleysingjar | hryggleysingjum]] eru um það bil jafnir og gerir stærsta hlutann af afganginum. Í gegnum síðustu ár hefur hluti af fyrrtöldu aukist á meðan útflutningur á hryggleysingjum hefur minnkað.<ref name=mark/>
== Tenglar ==
===Tenglar á íslenskar upplýsingasíður===
*[http://www.fisheries.is Fisheries.is] Upplýsingamiðstöð á vegum íslenska sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneytisins.
*[http://www.sjavarutvegsraduneyti.is Sjávarútvegsráðuneyti.is] Sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneytið.
*[http://www.hafro.is Hafró.is] Hafrannsóknarstofnunin.
*[http://www.fiskistofa.is/ Fiskistofa.is] Fiskistofa.
*[http://www.unak.is/?d=21&m=page&f=viewPage&id=579 Sjávarútvegsmiðstöð.is] Sjávarútvegsmiðstöðin við Háskólann á Akureyri.
*[http://sax.is SAX.is] Íslenskur sjávarútvegsvefur.
*[http://www.sjavarutvegur.is/ Sjávarútvegur.is] Sérhæft tenglasafn fyrir sjávarútveg.
*[http://skip.vb.is Skip.is] Vefur sjómanna.
*[http://www.mar.is/Forsida Mar.is] Sérvefur um sjávarútveg.
*[http://www.ruv.is/heim/frettir/sjavarutvegsmal Rúv.is] Fréttir á RÚV um sjávarútvegsmál.
== Heimildir ==
<div class="references-small"><references/></div>
[Flokkur:Sjávarútvegur| ]]
[[en:Fishing Industry]]
| |||