Útgáfa síðunnar 27. febrúar 2009 kl. 10:46 breyta VolkovBot (spjall \| framlög) 65.693 breytingar m robot Bæti við: hu:Tőkebálna ← Eldri breyting		Útgáfa síðunnar 18. apríl 2009 kl. 12:37 breyta taka aftur þessa breytingu Masae (spjall \| framlög) 2.434 breytingar umskrifað Nýrri breyting →
Lína 5: \| image_width = 250px \| image_caption = Sandreyður við yfirborðið \| status = EN▼ \| status_system = ~~iucn2~~iucn3.31▼ \| status_ref =<ref>Reilly, S.B., Bannister, J.L. og fl., 2008</ref> \| image2 = Sei_whale_size.svg \| image2_width = 250px \| image2_caption = Stærðarsamanburður við ~~meðal mann~~meðalmann \| regnum = [[~~Dýraríki~~Dýraríkið]] (''Animalia'')▼ ▲\| status = ▲\| status_system = iucn2.3 \| status_ref =<ref name="iucn">{{IUCN2006\|assessors=Cetacean Specialist Group\|year=1996\|id=2475\|title=Balaenoptera borealis\|downloaded=[[2006-11-03]]}} Database entry includes justification for why this species is endangered.</ref> ▲\| regnum = [[Dýraríki]] (''Animalia'') \| phylum = [[Seildýr]] (''Chordata'') \| classis = [[Spendýr]] (''Mammalia'') ~~\| subclassis = [[Eutheria]]~~ \| ordo = [[Hvalir]] (''Cetacea'') \| subordo = [[Skíðishvalir]] (''Mysticeti'') \| familia = [[~~Balaenoptiidae~~Reyðarhvalir]] (''Balaenoptiidae'') \| genus = ''[[Balaenoptera]]'' \| species = '''''B. borealis''''' Lína 24 ⟶ 23: \| range_map = Cetacea range map Sei Whale.PNG \| range_map_width = 250px \| range_map_caption = ~~Búsvæði~~Útbreiðslusvæði sandreyðar (blár litur) }} '''Sandreyður''' ([[fræðiheiti]]: ''Balaenoptera borealis'') er tegund [[Skíðishvalir\|skíðishvala]]. Hún tilheyrir [[reyðarhvelaætt]] (''Balaenopteridae'') ásamt fimm öðrum tegundum í Norður-Atlantshafi og eru það [[hnúfubakur]], [[steypireyður]], [[langreyður]], [[sandreyður]] og [[hrefna]]. == ~~Fæða~~Lýsing ==▼ '''Sandreyður''' ([[fræðiheiti]]: ''Balaenoptera borealis'') er tegund [[Skíðishvalir\|skíðishvala]]. Þær verða 15 til 20 [[metri\|metra]] langar og eru gráar á búkinn en ljósar undir kvið. Í norður-[[Atlantshaf]]i voru um 9.200 sandreyðar árið [[1995]] og 8.800 við [[Ísland]]. En talið er að um 10.500 sandreyðar hafi verið á sama svæði við Ísland árið [[1989]]. Sandreyðurin er farhvalur sem ferðast um höfin og er við Íslandsstrendur í ágúst og september. Sandreyður er grannvaxinn og rennilegur, hausinn er um 20-25% af heildarlengd. Hornið er aftursveigt og er aftarlega á bakinu. Bægslin eru fremur lítil, um 9% af heildarlengd. Sandreyðurin er oftast dökkgrá á baki en ljósari á kviði, sum dýr eru þó nánast jafngrá um allan skrokkinn. Kýrnar eru heldur stærri en tarfarnir ein og er um flesta skíðishvali, 14 til 19 metra á lengd og upp undir 26 tonn á þyngd. Tarfarnir 13 til 18 metra en svipaðir á þyngd og kýrnar. ▲== Fæða == ~~Sandreyður síar [[krabbasvif]] úr sjónum en étur einnig [[sandsíli]].~~ == ~~Tengill~~Útbreiðsla og hegðun == Sandreyð má finna a öllum heimshöfum og er dæmigerður farhvalur. Tegundin heldur sig að mestu á heittempruðum svæðum í í hitabeltinu að vetrarlagi en fer á fæðuríkari kaldsjávarsvæði á sumrin. Fæðuvalið er fjölbreytt og mismunandi eftir svæðum. Einkum eru það sviflæg krabbadýr en einnig í minna mæli smokkfiskar, loðna, sandsíli og hrognkelsi. Fæðuöflun er að mestu bundin við sumartímann og líffræðingar hafa fundið að sandreyður á Íslandsmiðum étur um 835 lítra (samsvarandi 776 kg) af átu á dag.<ref>Jóhann Sigurjónsson og Gísli A. Víkingsson 1997</ref> Sandreyður er mjög hraðsynd og geta náð allt að 40 kílómetrum á klukkustund á styttri sprettum. Að sumarlagi heldur sandreyðin sig oftast út af fyrir sig eða í litlum hópum. == Veiðar og fjöldi == Veiðar á sandreyð hófust seint og ekki fyrr en farið var að nota gufuskip og sprengiskutla til hvalveiða. Það var 1885 sem [[Noregur\|Norðmenn]] hófu veiðar á [[Norður-Atlantshaf]]i, það var þó ekki fyrr en öðrum stærri tegundum (steypireyð og langreyð) hafði fækkað mög sem veiðar á sandreyð færðust í aukana. Óvíst er um heildarfjölda enda hafa skipulagðar talningar á sandreyð ekki farið fram í áratugi. == Neðanmálsgreinar == <div class="references-small"><references/></div> == Heimildir == * Ásbjörn Björgvinsson og Helmut Lugmayr, ''Hvalaskoðun við Ísland'' (Reykjavík: JPV Útgáfan, 2002). * Bjarni Sæmundsson, ''Íslensk dýr II: Spendýrin''. Bókaverslun Sigfúsar Eymundssonar, Reykjavík, 1932, 437 bls. * Jóhann Sigurjónsson og Gísli A. Víkingsson, Seasonal abundance of and estimated food consumtion by cetaceans in Icelandic and adjacent waters. J. Northw. Atl. Fish. Sci 22: 271-287, 1997 * Páll Hersteinsson (ritsj.), ''Íslensk spendýr'' (Vaka-Helgafell 2005). ISBN 9979-2-1721-9 * Reeves, R., B. Stewart, P. Clapham og J. Powell, ''National Audubon Society Guide to Marine Mammals of the World'' (New York: A.A. Knopf, 2002). ISBN 0-375-41141-0. * Reilly, S.B., J.L. Bannister, P.B. Best, M. Brown, R.L. Brownell Jr., D.S. Butterworth, P.J. Clapham, J. Cooke, G.P. Donovan, J. Urbán, og A.N. Zerbini, „Balaenoptera borealis“, ''2008 IUCN Red List of Threatened Species'' (IUCN 2008). * Sigurður Ægisson, Jón Ásgeir í Aðaldal, Jón Baldur Hlíðberg, ''Íslenskir hvalir fyrr og nú'' (Forlagið, 1997). * Stefán Aðalsteinsson, ''Villtu spendýrin okkar'' (Reykjavík: Bjallan, 1987). * Tausti Einarsson, ''Hvalveiðar við Ísland 1600-1939''. Sagnfræðirnnsóknir, Studia Historica 8. bindi (ristjóri Bergsteinn Jónsson) Bókaútgáfa Menningarsjóðs, 1987 == Tenglar == {{Commons\|Balaena mysticetu\|norðhval}} * {{Vísindavefurinn\|3279\|Hvar lifir grænlandshvalur?}} * {{Vísindavefurinn\|4874\|Hver eru 10 stærstu dýr heims?}} * [http://servefir.ruv.is/hvalir/hvalir/sandreydur.htm Sandreyður á hvalavef RúV] * [http://www.wdcs.org: Whale and Dolphin Conservation Society] * [http://www.nfb.ca/film/In_Search_of_the_Bowhead_Whale/ Heimildarmynd um norðhval, ''In Search of the Bowhead Whale'', texti á ensku] [http://www.arkive.org/bowhead-whale/balaena-mysticetus/ Vídeó af norðhval, texti á ensku] {{Hvalir við Ísland}} ~~{{Stubbur\|líffræði}}~~ {{Tengill ÚG\|en}}▼ ~~[[Flokkur:Hvalir]]~~ [[Flokkur:Skíðishvalir]] ▲{{Tengill ÚG\|en}} {{Tengill GG\|fr}} {{Tengill ÚG\|id}}

„Sandreyður“: Munur á milli breytinga