„Síld“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m robot Bæti við: ro:Hering |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 15:
}}
'''Síld''' ([[fræðiheiti]]: ''Clupea harengus'') er [[Fiskur | fisktegund]] sem finnst beggja vegna [[Atlantshaf]]sins þar sem hún safnast í stórar [[fiskitorfa|torfur]] eða flekki. Síld er algengasta fisktegund í heimi.
== Síldartorfur ==
Lína 30:
[[Mynd:Herring catch-Sep200.jpg|thumb|right|300px|Síldarafla landað]]
==
Heimkynni síldarinar eru í [[Norður-Atlantshaf]]i. Í Norðaustur-Atlantshafi finnst hún frá [[Barentshaf]]i suður til [[Biskajaflói | Biskajaflóa]], í Norðvestur-Atlantshafi er hún við [[Grænland]] og frá [[Labrador]] suður til Hatterashöfða í Norður-Karólínuríki [[Bandaríkin | Bandaríkjanna]]. Við [[Ísland]] er síld allt í kringum landið.
Síldin er uppsjávar- og miðsævisfiskur þótt hún hrygni við botn. Hún finnst frá yfirborði og niður á 20-250 metra dýpi, er ekki sérlega viðkvæm fyrir [[salt | seltustigi]] [[haf | sjávar]] og á það jafnvel til að flækjast upp í [[árósar | árósa]].
== Fæða ==
Aðalfæða síldar er ýmis konar [[sviflæg]] [[smákrabbadýr]] svo sem [[rauðáta]] en einnig [[ljósáta]], [[loðna]], [[sandsíli]] og lirfur þessara fiska. Síldin eltir rauðátuflekki. Þegar [[þörungablómi|þörungar blómstra]] og smákrabbadýr eins og rauðáta hafa nóg æti þá er fæða fyrir síld nánast ótakmörkuð. Þess vegna getur síldin safnast saman í stóra flekki eða torfur og er mikil fjöldi einstaklinga á litlu svæði. Það dregur úr vexti þörunga á vetrarlagi og þar með versna lífsskilyrði þeirra dýra sem síld lifir á. Síldin hefur þá minna æti en bregst við því með að safna mikilli [[búkfita|búkfitu]] og [[innyflamör]] á sumrin.▼
== Stofnar á Íslandsmiðum ==
Allt frá [[1970]] hafa síldveiðar Íslendinga nær eingöngu byggst á einum og sama síldarstofninum, íslensku sumargotssíldinni. Þessu var þó ekki þannig háttað fyrr á árum því að við Ísland hefur veiðst síld úr þremur síldarstofnum, þ.e.a.s. íslenskri sumargotssíld, íslenskri vorgotssíld og norsk-íslenska síldarstofninum. Tveir hinir fyrstnefndu hrygna við Ísland en hinn síðasttaldi við [[Noreg]].
=== Íslenska sumargotssíldin ===
Í samanburði við marga aðra síldarstofna er íslenski sumargotsstofninn ekki stór. Á seinni hluta 6. áratugarins og fram um [[1965]] er talið að hrygningarstofninn hafi verið á bilinu 150–280 þúsund [[tonn]]. Um og upp úr [[1960]] var farið að veiða sumargotssíldina í [[hringnót]] árið um kring. Við það jókst aflinn úr 15–50 þúsund tonnum í 70–130 þúsund tonn. Á árunum [[1968]]–[[1971]] var svo mjög að stofninum sorfið að ársaflinn varð aldrei meiri en 10–15 þúsund tonn þrátt fyrir gífurlega sókn. Stofninn hrundi og [[1972]] voru veiðar bannaðar nema í [[rannsókn]]askyni.
Með tilkomu veiðibannsins náði íslenska sumargotssíldin sér furðu fljótt á strik. Upphafið var árgangurinn frá 1971 og afkomendur hans frá [[1974]] og [[1975]], en [[kynþroski | kynþroskaaldur]] sumargotssíldarinnar lækkaði um 1–2 ár meðan stofninn var hvað minnstur. Hóflega hefur verið veitt úr íslenska sumargotsstofninum seinustu 25 árin, oftast 20–25% á ári en það er nálægt kjörsókn. Árangurinn hefur heldur ekki látið á sér standa. Stórir árgangar hafa verið algengir allt frá [[1979]] og hrygningarstofninn telst nú vera um hálf milljón tonna og [[afli]]nn um 100 þúsund tonn á ári. Umgengni um þennan fiskstofn seinasta aldarfjórðunginn er nú alls staðar talin skólabókardæmi um hagkvæma [[Kvótakerfið | stjórn fiskveiða]].
=== Íslenska vorgotssíldin ===
Líkt og sumargotssíldin hrundi íslenski vorgotssíldarstofninn vegna [[ofveiði]] og e.t.v. [[náttúruhamfarir | náttúruhamfara]] á 7. áratug 20. aldar. Á þeim er þó sá reginmunur að sumargotsstofninn náði smám saman fyrri stærð en íslensk vorgotssíld finnst nánast ekki lengur.
=== Norsk-íslenski síldarstofninn ===
Norsk-íslenski síldarstofninn er langstærstur af þessum þremur og er raunar stærsti síldarstofn sem um getur. Hann hrygnir einkum við Noreg en einnig við [[Færeyjar]] og kom í ætisleit til Íslands á sumrin og fyllti þá [[fjörður | firði]] og [[flói | flóa]]. Þetta var hin fræga Norðurlandssíld. Hún þótti feitari og ljúffengari en önnur síld til söltunar og var alþekkt á mörkuðum sem Íslandssíld þótt hún væri reyndar af norskum uppruna.
Á hafísárunum (1965–[[1969]]) hraktist síldin frá [[Norðurland]]i vegna sjávarkulda og átuleysis. Um það leyti hrundi norsk-íslenski síldarstofninn. Aflinn hafði þá skömmu áður farið í tvær milljónir tonna. Þar af veiddu Norðmenn um 500 þús. tonn af ókynþroska smásíld. Ef miðað er við fjölda er smásíldarveiðin yfirgnæfandi og olli mestu um hrun stofnsins. Norsk-íslenska síldin var í mikilli lægð næstu 20 árin og hélt sig þá eingöngu við strendur Noregs. Eftir [[1990]] hefur stofninn loks braggast og náð fyrri stærð við lok tíunda áratugar tuttugustu aldarinnar. Þrátt fyrir þetta hefur hann ekki komið aftur á grunnmið norðanlands.
Ómögulegt er að spá fyrir um það hvenær þessi stærsti síldarstofn veraldar heimsækir okkur í líkum mæli og á árum áður, en líklega er það háð því að stofninn haldist stór, vetursetustöðvarnar færist frá Noregsströndum til [[Austfirðir | Austfjarða]] og góðæri ríki á Íslandsmiðum.
▲Aðalfæða síldar er ýmis konar [[sviflæg]] [[smákrabbadýr]] svo sem [[rauðáta]] en einnig [[ljósáta]], [[loðna]], [[sandsíli]] og lirfur þessara fiska. Síldin eltir rauðátuflekki. Þegar [[þörungablómi|þörungar blómstra]] og smákrabbadýr eins og rauðáta hafa nóg æti þá er fæða fyrir síld nánast ótakmörkuð. Þess vegna getur síldin safnast saman í stóra flekki eða torfur og er mikil fjöldi einstaklinga á litlu svæði. Það dregur úr vexti þörunga á vetrarlagi og þar með versna lífsskilyrði þeirra dýra sem síld lifir á. Síldin hefur þá minna æti en bregst við því með að safna mikilli búkfita|búkfitu og [[innyflamör]] á sumrin.
==Heimildir==
Lína 42 ⟶ 65:
* [http://timarit.is/titlebrowse.jsp?issueID=424080&pageSelected=20&lang=0 ''Síld''; grein í Morgunblaðinu 1980]
[[Flokkur:Síldfiskar]]
| |||