„Risinn á Ródos“: Munur á milli breytinga
Ný síða: '''Styttan af Apollon Helíos''' stóð á grísku eyjunni Rhodos í Eyjahafinu, og var reist af Chares frá Lindos á 3.öld f.Kr. Hún var eitt af [[Sjö undur veraldar|… |
(Enginn munur)
|
Útgáfa síðunnar 28. febrúar 2009 kl. 17:58
Styttan af Apollon Helíos stóð á grísku eyjunni Rhodos í Eyjahafinu, og var reist af Chares frá Lindos á 3.öld f.Kr. Hún var eitt af Sjö undrum veraldar.
Saga
.jpg)
Eftir að Alexander mikli dó, hafði hann ekki gert neinar áætlanir um hver skyldi taka við stórveldinu. Þess vegna brutust út deilur á milli hershöfðingjana hans, “Diadochiarnir”, þar sem þrír af þeim deildu veldingu hans í Miðjarðarhafinu. Á meðan deilunum stóð hélt Rhodos með Ptolemeus III. Þegar hann tók yfir Egyptalandi, þá var myndað bandalag sem stjórnaði stórum hluta af versluninni um austur Miðjarðarhaf.
Antigonus, einn af hershöfðingjum Alexanders, var æstur yfir þessu. Árið 305 f.Kr.. lét hann son sinn Demetrius, þá frægur hershöfðingi, gera árás á Rhodos með 40.000 manns. Hann lét smíða marga stóra umsátursturna. Sá fyrsti var borin á sex skipum, en féll í hafið í roki áður en hann var notaður. Hann reyndi aftur, þá með mun stærri turn en Rhodosbúar gátu varið sig og hröktu hann tilbaka. Árið 304 f.Kr. sendi Ptolemeus mikinn skipflota þangað, svo her Demetriusar flúði og skyldu eftir mest af útbúnaði sínum. Til þess að halda upp á sigurinn, þá ákváðu Rhodosbúar að byggja risastyttu af verndara sínum, guðinum Apollon Helios.
Eyðilegging
Styttan stóð í 56 ár þangað til Rhodos varð fyrir jarðskjálfta árið 226 f.Kr.. styttan brotnaði í sundur við hnén og féll á land. Ptolemeus III bauðst til að borga fyrir endurbyggingu, en Rhodosbúar ráðguðust við véfrétt sem sagði þá hafa móðgað Helios, svo þeir neituðu boðinu hans. Leifar styttunnar lágu á jörðinni í meira en 800 ár, og brotin voru víst svo mikilfengleg, líka liggjandi svona á jörðinni, að margir ferðuðust til að sjá þau. Pliníus eldri sagði að fáir gætu tekið um þumalinn, og að hver fingur væri töluvert stærri en gengi og gerðist. Árið 654 e.Kr fönguðu Arabar Rhodos undir stjórn Muawiyah I og skv. annálum Theophanes, þá seldu þeir leifar styttunnar ferðasölumanni frá Edessu. Sagan segir að kaupandinn hafi látið brjóta leifarnar niður og svo látið flytja bronsstykkin á 900 kameldýrum heim til sín.
Lýsing
Heimamaðurinn Chares var fenginn í hönnun verksins, en hann hafði verið viðriðinn miklar styttur áður. Til eru mismunandi heimildir sem lýsa styttunni, en henni er þó lýst sem svo að hún standi ofan á 15 m stórum marmara fótstalli nálægt höfninni. Innviðir hennar áttu að vera steinblokkir. Járnbjálkar voru svo festir við blokkirnar og utan á þá komu bronsplötur sem þurftu að vera vandlega steyptar og svo festar við járngrindina. Stór hluti bronsins sem var í styttunni var bræddur úr útbúnaðinum sem var skilinn eftir í árásinni. Sjálf styttan var svo um 34 m á hæð, eða um 60 m allt í allt með stallinum. Skv. Pliníusi eldri á verkið að hafa tekið 12 ár og hafi klárast árið 282 f.Kr..
Skv. sumum heimildum á styttan að hafa staðið klofvega yfir inngang hafnarinnar, og eru til margar myndir og lýsingar sem sýna styttuna þannig. Því er hins vegar alfarið neitað af fræðimönnum og er talinn hugarburður seinni tíma. Það hefði þótt bæði ósæmilegt að sýna Helios í þessari stellingu, og hefði verið mjög óhagkvæmt því þá hefði þurft að loka höfninni. Einnig hefði brotna styttan þá fallið í hafið í stað þess að vera á landi, svo allt bendir til þess að hún hafi í staðinn verið í hefðbundinni grískri stellingu, með fætur saman.
Frelsisstyttan
Þótt styttan sé okkur nú horfin, þá er til mjög fræg stytta sem hefur styttu Helios að fyrirmynd. Það er Frelsisstyttan í New York, en franski myndhöggvarinn Auguste Bartholdi varð fyrir innblástri frá hinni fornu styttu. Þær eru u.þ.b. jafnstórar, þó að Frelsisstyttan standi á mun hærri stalli sem lætur hana virka stærri. Þær voru báðar reistar til að fagna frelsi, standa báðar við höfn og með fætur saman, kyndil í annarri hendi og báðar með geislakórónu. Reyndar eru til mismunandi lýsingar af Helíosstyttunni, en í mörgum er henni einmitt lýst með kyndillinn og kórónuna og með skikkju um sig, þó enn aðrar lýsa honum með spjóti í einni hönd og notar hina til að skýla augunum fyrir sólu. Það er engu að síður margt sameiginlegt með þessum tveimur styttum.