„SI mælieiningar“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Steinst (spjall | framlög)
mEkkert breytingarágrip
Lína 1:
SI er skammstöfun fyrir Système International d'Unités (hiðAlþjóðlega alþjóðlega einingakerfieiningakerfið), franska heitið á mælieiningakerfinu. Kerfið er notað næstum því alls staðar á [[jörðin|jörðinni]] en annað mælieiningakerfi er notað í [[Bandaríkin|Bandaríkjunum]] og í fleiri löndum. Við ákvörðun á kerfinu, voru innleiddar þáverandi skilgreiningar í [[metermetri|metra]]-[[kílógramm|kílógrammi]]-[[sekúnda|sekúndu]] einingakerfinu sem kallaðist MKS og þar að auki bætt inn nokkrum skilgreiningum á öðrum mælieiningum í viðbót. Skilgreiningar sumra af mælieiningunum hafa verið endurnýjaðar síðan kerfið gekk fyrst í gildi, eins og til dæmis metri og sekúnda.
 
SI kerfið er stundum ranglega kallað [[metrakerfið]], en það er í rauninni rangnefni því að metrakerfið er annað kerfi og eldra.
 
Flestar mælieiningar í SI kerfinu eru byggðar á einni grunnmælieiningu og síðan ákveðið forskeyti eftir stöðu tölunnar í [[tugakerfið|tugakerfinu]], grunneiningarnar [[kílógramm]] og [[sekúnda]] eru samt undantekningar, kílógramm þar sem forskeyti er við grunneininguna og sekúnda því að þaðtímatalning byggist á 60eldra tugakerfinukerfi (réttaf germanskri rót og notast við tylftir. Ein mínúta er þannig hálft stórt hundrað sekúndna, eða 60 nafn?)sekúndur.
 
 
==Vegalengd==
 
Grunnmælieiningin er [[metri]] og er notuð til að mæla vegalengdir. [[Metrakerfið]] var ákvarðað upphaflega þann [[26. mars]] árið [[1791]] í [[Frakkland|Frakklandi]] og átti einn metri að vera 1/10.000.000 (einn tíumilljónasti) af vegalengdinni frá landfræðilega [[norðurpóllinn|norðurpólnum]], í gegnum [[París]], og að [[miðbaugur|miðbaug]]. Vegna betri aðferða til útreikninga, þá vitum við núna að þessi vegalengd er í raun og veru 10.001.957 metrar. Árið hefur1983 var metrinn verið skilgreindur meðupp öðrumá hættinýtt, fráog 1983 og er 1 m = sú vegalengd sem ljósið fer í lofttæmi á 1/299792458 hlutum úr sekúndu.
 
 
==Massi==
 
Grunnmælieiningin er [[kílógramm]] og er notuð til að mæla [[massi|massa]] (heildarefnismagn), en algengur misskilningur er ekki [[gramm]] eins grunnmælieiningin.og Þaðmætti erkannski líkabúast algengurvið, misskilningurheldur [[kílógramm]]. Strangt til tekið eru kílógramm ekki mælieining fyrir þyngd, enheldur þyngdskal einungis tala um massa í kílógrömmum. Þyngd er kraftur og er mæld með mælieiningunni newton (N) eins og aðrir kraftar. Staðalkílógrammið er ákveðið lóð úr blöndu af iridíum og platínu, og er þaðsem geymt er í [[Sevres]] í [[Frakkland|Frakklandi]].
 
 
==Tímamæling==
 
Grunnmælieiningin er [[sekúnda]] og er notuð til að mæla tíma. Frá 1967 hefur grunndvallareining tímans verið 1 atómsekúnda, sem miðast við 9 192 631 770 sveiflutíma raföldu frá loftkenndu sesíni 133. MeðhöndlunÞegar sekúndunnarmældur er byggðstyttri átími 60 kerfinuen þegarein taliðsekúnda er upptugakerfið fránotað sekúnduá hefðbundinn hátt (þ.e.1/10, 1/100, mínúta1/1000 =úr 60sekúndu sekúndur,o.s.frv.) 1Af klukkustundsögulegum =ástæðum 60er mínútur)hins envegar venjuleganotast tugakerfinuvið þegartylftir taliðvið er niðurmæla ogtíma erallt þvíupp frábrugðiní hinumeinn mælieiningunumsólarhring, vegnaþannig fornraer skilgreininga1 mínúta 5x12=60 sekúndur, o.s.frv. Mælieiningarnar eru eftirfarandi:
 
[[Millisekúnda]] = 1/1000 af sekúndu
Lína 33 ⟶ 34:
[[Mánuður]] = 28-31 dagur (mismunandi eftir mánuðum) (mun upphaflega að líkindum hafa verið einn umferðartími mánans um jörðu)
 
[[Ár]] = 365 dagar (366 dagar þegarí [[hlaupár|hlaupári]] er)
* 1 hvarfár: tíminn milli sólhvarfa, 365,2422 dagar
* 1 stjörnuár: umferðartími jarðar um sólu miðað við fastastjörnur, 365,25636 dagar
* 1 almanaksár, gregoríanskt: 365,2425 dagar, sem er 3/10000 of langt miðað við hvarfárið. Skekkja gregoríanska tímatalsins er því sem nemur 3 dögum á 10000 árum.
 
 
==Rafstraumur==
Lína 45 ⟶ 47:
==Hitastigsmæling==
 
Grunnmælieiningin er [[kelvin]] og er notuð til að mæla [[hitastig]]. Algengt er að rugla saman hitastigi og varma, en varmi er orka og mælist í [[júl|júlum]].