„Boðháttur“: Munur á milli breytinga

'''Boðháttur''' {{skammstsem|bh.}} er einn af mörgum [[Hættir sagna|háttum sagna]] sem getur til kynna skipun, bann eða boð. Oft er notkun boðháttarins talin dónaleg, og því er gott að nota hana í hófi.

 

Í [[íslenska|íslensku]] er boðhátturinn alltaf í [[persóna|annarri persónu]] og stendur alltaf fremst í setningu. Tvær leiðir eru til að mynda '''boðhátt í íslensku''', '''stýfður boðháttur''' og '''viðskeyttur boðháttur'''.

 

Fyrsta leiðin er að finna [[stofn sagnorða]] (sem er gert með því að taka [[nafnháttur|nafnháttinn]] (að hoppa, að elska) og fjarlægja endinguna ''-a'' nema þetta sé [[veik sögn]] sem endar á ''-aði'' í þátíð eins og ''skrifa'') og kallast þetta '''stýfður boðháttur''' og er hann í [[önnur persóna|annarri persónu]] [[eintala|eintölu]].

 

* '''''Tak''' sæng þína og '''gakk'''!''

* '''''Les''' þú þessar bækur drengur!''

* '''''Hlæ''' þú ekki að mér stúlka!''

 

'''Viðskeyttur boðháttur''' er þegar [[fornafn]]i (''þú'' eða ''þið'') er skeytt aftan á stofn sagnar og tekur breytingum í samræmi við grannhljóð. Boðháttur annarrar persónu fleirtölu hefur sama form og [[framsöguháttur|framsöguháttur nútíðar]]. Persónufornafninu ''þið'' er ýmist sleppt eða haft á eftir boðhættinum.

*:Dæmi: '''Farið''' (þið) út! (Samanber "Þið farið út" þar sem sögnin er í framsöguhætti.)

Hægt er að mynda boðhátt af sögninni ''að vinna'' (stýfður '''vinn'''<ref name="beyging">http://www.lexis.hi.is/beygingarlysing/so/sb/vinna.html</ref>, viðskeyttur fleirtölu '''vinnið'''<ref name="beyging" />) en hann er sjaldan notaður. <ref>http://www.visindavefur.is/svar.asp?id=2303 Þannig er unnt að mynda boðhátt af sögninni að vinna, en hins vegar er hann sjaldan notaður.</ref>

 

* ''elska'' (stýfður) + ''þið'' (fornafn) → ''elsk'''ið'''''

*: '''''Elskið''' friðinn börnin góð.''