„Íslenska kvótakerfið“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
{| class="wikitable sortable" align="right"
'''Kvótakerfið''' er [[fiskveiðistjórnunarkerfi]] sem segir til um það hversu mikið [[Ísland|íslenskir]] [[sjómaður|sjómenn]] eða íslenskar [[útgerð]]ir mega veiða af hverri [[fisktegund]] á tilteknu tímabili. Kvótakerfinu var komið á til þess að vernda íslenska fiskistofna fyrir [[ofveiði]]. Kvótakerfið hefur sérlega mikið vægi þar sem að [[sjávarútvegur]] hefur alla tíð verið veigamikill þáttur í [[efnahagur Íslands|efnahag Íslands]], þó svo að það fari minnkandi hlutfallslega.
|+ Kvótahæstu útgerðir á Íslandi <ref>Sjá [http://www.fiskistofa.is/skjol/frettir/kvotastada_mai_2008.pdf lista yfir 10 kvótahæstu útgerðir á Íslandi (miðað við eigendur skipa 21. maí 2008)]</ref>
 
[[Aflamark]]inu, eða kvótanum, er úthlutað til [[skip]]a, og er það tiltekið sem ákveðið [[hlutfall]] af heildarafla í viðkomandi fisktegund sem skipið má veiða. Þannig eykst kvóti skipsins ef heildaraflamark eykst, en minnkar þegar heildaraflamark minnkar. Kvótaárið, eða fiskveiðiárið, er það [[tímabil]] sem skip skulu veiða kvóta sinn á, og nær frá [[1. september]] hvert ár til [[31. ágúst]]. Skip mega færa ákveðinn hluta kvóta síns á milli kvótaára, en þau mega ekki veiða fyrirfram úr kvóta næsta árs. Skip sem búið er með kvótann sinn, en hyggst halda áfram veiðum, verður annaðhvort að leigja eða kaupa viðbótarkvóta af öðru skipi.
 
Kvótakerfinu var upprunalega komið á með lagasetningu árið [[1983]], sem tók gildi árið [[1984]], en því var breytt talsvert með nýrri lagasetningu árið [[1990]].<ref>[http://www.liu.is/template1.asp?Id=327&sid=98&topid=335 Staðleysur og staðreyndir um íslenska kvótakerfið]</ref> Í fyrstu úthlutun kvóta, á árinu 1984, var miðað við aflareynslu skipsins 3 næstliðin ár.
 
Kvótakerfið hefur alla tíð verið mjög umdeilt og hefur m.a. verið gagnrýnt fyrir það að ýta undir [[brottkast]] á fiski og að kippa undirstöðunum undan [[sjávarþorp]]um sem byggja afkomu sína á [[sjávarútvegur|sjávarútvegi]].
 
Kvótaþak er á kerfinu sem á að koma í veg fyrir of mikla samþjöppun fiskveiðiheimilda á of fáar hendur. Eitt fyrirtæki má mest eiga 12 % af heildarkvóta fiskveiðiflotans.
 
 
== Kvótahæstu útgerðir á Íslandi ==
Eftirfarandi er listi yfir 10 kvótahæstu útgerðir á Íslandi (miðað við eigendur skipa 21. maí 2008)<ref>[http://www.fiskistofa.is/skjol/frettir/kvotastada_mai_2008.pdf]</ref>
 
{| class="wikitable sortable"
! style="background:silver;" | Útgerð
! style="background:silver;" | Hlutfall af heildarkvóta
 
|-
! style="background: silver;" | Útgerð
|HB Grandi||11.9%
! style="background: silver;" | Hlutfall af heildarkvóta
|-
|Samherji[[HB Grandi]]||711.729%
|-
|Brim[[Samherji]]||57.3872%
|-
|[[Brim hf.]]||5.38%
|Ísfélag Vestmannaeyja||4.32%
|-
|[[Ísfélag Vestmannaeyja]]||4.32%
|Fisk Seafood||4.25%
|-
|Þorbjörn[[Fisk Seafood]]||4.2325%
|-
|[[Þorbjörn (fyrirtæki)|Þorbjörn]]||4.23%
|Vinnslustöðin||4.08%
|-
|[[Vinnslustöðin]]||4.08%
|Rammi||3.62%
|-
|Skinney-Þinganes[[Rammi]]||3.5162%
|-
|Vísir[[Skinney-Þinganes]]||3.4551%
|-
|[[Vísir (fyrirtæki)|Þorbjörn]]||3.45%
|-
|}
 
'''KvótakerfiðÍslenska kvótakerfið''', oft nefnt '''kvótakerfið''' í daglegu tali, er [[fiskveiðistjórnunarkerfi]] sem segir til um það hversu mikið [[Ísland|íslenskir]] [[sjómaður|sjómenn]] eða íslenskar [[útgerð]]ir mega veiða af hverri [[fisktegund]] á tilteknu tímabili. Kvótakerfinu var komið á til þess að vernda íslenska fiskistofna fyrir [[ofveiði]]. Kvótakerfið hefur sérlega mikið vægi þar sem að [[sjávarútvegur]] hefur alla tíð verið veigamikill þáttur í [[efnahagur Íslands|efnahag Íslands]], þó svo að það fari minnkandi hlutfallslega.
 
[[Aflamark]]inu, eða kvótanum, er úthlutað til [[skip]]a, og er það tiltekið sem ákveðið [[hlutfall]] af heildarafla í viðkomandi fisktegund sem skipið má veiða. Þannig eykst kvóti skipsins ef heildaraflamark eykst, en minnkar þegar heildaraflamark minnkar. Kvótaárið, eða fiskveiðiárið, er það [[tímabil]] sem skip skulu veiða kvóta sinn á, og nær frá [[1. september]] hvert ár til [[31. ágúst]]. Skip mega færa ákveðinn hluta kvóta síns á milli kvótaára, en þau mega ekki veiða fyrirfram úr kvóta næsta árs. Skip sem búið er með kvótann sinn, en hyggst halda áfram veiðum, verður annaðhvort að leigja eða kaupa viðbótarkvóta af öðru skipi.
 
Kvótakerfinu var upprunalega komið á með lagasetningu árið [[1983]], sem tók gildi árið [[1984]], en því var breytt talsvert með nýrri lagasetningu árið [[1990]].<ref>[http://www.liu.is/template1.asp?Id=327&sid=98&topid=335 Staðleysur og staðreyndir um íslenska kvótakerfið]</ref> Í fyrstu úthlutun kvóta, á árinu 1984, var miðað við aflareynslu skipsins 3 næstliðin ár.
 
Kvótakerfið hefur alla tíð verið mjög umdeilt og hefur m.a. verið gagnrýnt fyrir það að ýta undir [[brottkast]] á fiski og að kippa undirstöðunum undan [[sjávarþorp]]um sem byggja afkomu sína á [[sjávarútvegur|sjávarútvegi]].
 
Kvótaþak er á kerfinu sem á að koma í veg fyrir of mikla samþjöppun fiskveiðiheimilda á of fáar hendur. Eitt fyrirtæki má mest eiga 12 % af heildarkvóta fiskveiðiflotans.
 
== Tilvísanir ==
Lína 54 ⟶ 51:
[[Flokkur:Íslenskur sjávarútvegur]]
[[Flokkur:Íslensk stjórnmál]]
[[Flokkur:ÍslenskurEfnahagur efnahagurÍslands]]
 
[[en:Individual Transferable Quota]]