Hvítbláinn

Hvítbláinn var fáni Íslendinga áður en Íslenski fáninn var tekinn upp. Hugmyndin að Hvítblánum átti Einar Beniktsson. Sumarið 1897 var þessi fáni í fyrsta skipti hafður á lofti á þjóðminningunni í Reykjavík. Núna er hvítbláinn fáni UMFÍ (Ungmennafélags Íslands).

13. mars, árið 1897, skrifaði Einar Benediktsson grein í blaðið Dagskrá, sem hann nefndi „Íslenski fáninn“ og var um fána- og skjaldarmerkismálið. Gerði hann þar glögga greinarmun á fána og skjaldarmerki, og gerir það síðan að tillögu, að fáni Íslands verði „hvítur kross í bláum feldi“. Bendir hann þar á að fálkafáninn sé ósamræmanlegur við flögg annarra kristinna þjóða. Krossinn sé hið algengasta og hentugasta flaggmerki. Grein þessi markaði tímamót í fánamálum Íslendinga, því að Hvítbláinn ávann sér geysilegar vinsældir meðal þjóðarinnar.

Það voru svo kvenfélagskonur í Reykjavík, sem hófu þennan fána fyrst á loft. Var það á Þjóðminningunni (þjóðhátíðinni) í Reykjavík sumarið 1897. Það var þó ekki fyrr en árið 1905 og næstu ár þar á eftir, að fáni þessi fór að breiðast út um landið. Ýmsar fleiri tillögur voru þó á kreiki. Má nefna tillögu um einlitan fána, bláan eða rauðan, með hinni heiðnu fimmgeisluðu stjörnu eða hamarsmarki Þórs, hina gömlu tillögu um hvítan fálka í bláum feldi, sem hafa átt sér nokkra fylgismenn, og tillögu um mynd af Fjallkonunni í hvítum feldi.

Ekki voru þó allir alls kostar ánægðir með þennan fána. Ýmsir töldu hann of líkan fánum annarra þjóða, aðallega Svía og Grikkja. Töldu þeir að örðugt gæti reynst að greina þessa fána í sundur á sjó úti.

Helgi Pjetursson, jarðfræðingur sagði þegar Íslenski fáninn, eins og hann er nú, kom fyrst fram:

Og þó að Hvítbláinn, sem nú hefir tíðkast um hríð, sé fagurblaka mikil, þá er þó fáninn bragðmeiri við loft að sjá, sé rauði liturinn með, og mun eg ekki þurfa að útlista, hversu vel mér finst það eiga við, að litirnir í fánanum íslenzka séu hinir sömu og fánalitir Norðmanna.

Tengt efni

• Fálkafáninn
• Þorskafáninn (Þorskafáni Jörundar)

Tilvísanir

  Þessi grein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.