„Austurdalur“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Jóna Þórunn (spjall | framlög)
myndir, smotterí
Ahjartar (spjall | framlög)
Föndraði ögn við textann
Lína 3:
== Landafræði ==
[[Mynd:Mónikubrú.jpg|thumb|Jeppi á Mónikubrú]]
Austari-Jökulsá setur svip sinn á allt umhverfið, þar sem hún rennur heldur vestan við miðjan dal, þó dalurinn sé nokkuð þröngur. Innst í dalnum rennur hún á eyrum, en þegar kemur niður að Skatastöðum myndar hún alldjúpt gljúfur sem hún kastast um alla leið niður þar sem hún sameinast [[Vestari-Jökulsá]] og sama mynda þær [[Héraðsvötn]]. Víða í þessu gljúfri eru [[birki]]hríslur og eru þar stundaðar eru [[flúðasiglingar]]. Milli Skatastaða og Bústaða, en báðir bæirnir eru vestan ár, er brú yfir ánna, oft kölluð Mónikubrú eftir skörungnum [[Mónika á Merkigili|Móniku á Merkigili]].
 
Nokkrar lindárþverár renna í Jökulsá, eiga þær flestar upptök sín í [[Nýjabæjarfjall]]i sem skilur dalinn frá inndölum [[Eyjafjörður|Eyjafjarðar]]. Eru þetta meðal annars Ábæjará, NýjaabæjaráTinná, Hvíta, Fossá og fleiri.
 
Hið hrikalega [[Merkigil]] nyrst í dalnum var lengi vel helsti farartálmi fyrir fólk í austanverðum dalnum þegar það ferðaðist í kaupstað í Skagafirði. Upp úr því að sunnanverðu er einstigi fyrir klettasnös eina svo ekki var hægt að flytja ullarlestar til verslunar í Skagafirði heldur fóru lestarferðir yfir Nýjabæjarfjallið til Eyjafjarðar. Var þá komið niður í Leyningsdal og ullin seld á Akureyri. Þegar bæjarhúsin að Merkigili voru byggð var allt efni í þau flutt á hestum yfir gilið og sáu dæturnar 7 um það. Árið 1997 hrapaðibeið ábúandinn[[Helgi Jónsson]], síðasti bóndi á bænumMerkigili, bana í gilinu er hann hugðisthrapaði þar á fundleið til fundar við nágranna sinn sem beið hans handan faragilsins.
Þjóðskáldið [[Bólu-Hjálmar]] reisti sér nýbýli í dalnum sem hann nefndi Nýjabæ og bjó þar um skeið.
 
Jurtalíf í dalnum er fjölbreytt og hann nokkuð gróinn upp í hlíðar. Í Fögruhlíð er náttúrulegur birki- og [[Víðir|víðiskógur]] þar sem hæstu trén eru um 6 metra há. Í giljum og áreyrum vex [[hvönn]] og [[eyrarrós]].
 
== Bæir ==
Í austanverðum dalnum voru bæir á borð við Merkigil, Ábæ, Nýjabæ, TinnastaðiTinnársel og Hildarsel. Í dalnum vestanverðum eru Bústaðir og eyðibýlið Skatastaðir.
 
== Myndasafn ==