„Fýll“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m stubbavinnsla AWB |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 43:
[[pt:Fulmar]]
[[sv:Stormfågel]]
Fýllinn er stór sjófugl sem minnir á máf, þéttvaxinn og hálsdigur með langa og mjóa vængi. Hann er hvítleitur á höfði, hálsi og að neðan. Grár að ofan og á yfirvængnum með dökka vængbrodda. Síður gumpur og stél eru grá, undirvængir gráir með dökkum jöðrum. Goggurinn er stuttur og gildur, gráleitur að ofan en gulleitur að neðan með nasirnar í pípum ofan á goggmæni. Þetta einkenni gefur ættbálki fýlsins nafn, fæturnir eru grábleikir. Fýllinn hefur stór áberandi dökk augu. Hann er 45-50 cm að lengd, hann er um 800 gr að þyngd og vænghafið er 102-112 cm.
Íslenskir fýlar hafa verið merktir í allmiklum mæli, einkum í Vestmannaeyjum og Breiðafjarðareyjum og því nokkuð vitað um farhætti þeirra. Þeir eru sjófuglar sem sjást við landið allt árið um kring en halda sig á rúmsjó og sækja mikið að skipum í von um æti. Geta þeir skipt þúsundum við fiskiskip þegar verið er að hífa veiðarfæri eða gera að afla. Fýlar nálgast land á hvaða árstíma sem er en mikill dagamunur er á fjölda þeirra á veturnar. Þá setjast þeir við og við upp á varpstöðvum, en þó aðallega í hálku og við landið sunnanvert. Fýlar baða sig oft í ferskvatni og á sumrin sjást þeir á flugi yfir ám og vötnum langt inni í landi, jafnvel uppi á hálendi. Fýlar eru afar algengir varpfuglar með ströndum, hömrum og nálægt sjó og eyjum allt í kringum landið. Þá er einnig víða að finna í smáklettum og sjávarbökkum og í hömrum og giljum inn til landsins. Varplönd þeirra eru lengst um 50 km frá sjó (miðað við fluglínu eftir ám), við Þiggvallavatn og í Emstrum vestan Mýrdalsjökuls. Hreiðrið er oftast grunn skál án hreiðurefna en stundum steinvölur og skeljum safnað í skálina. Eggið er aðeins eitt og því er orpið frá seinni hluta maí og fram eftir júni. Auðgreindur frá máfum á einkenndu fluglagi, tekur fáein vængjatök og lætur sig svo svífa á stífum vængjunum. Hann er léttur á sundi en á oft erfitt með að hefja sig á loft, sérstaklega í logni. Hann er þungur til gangs.
Fýllinn leita sér ætis bæði á flugi og syndandi, gjarnan kringum fiskiskip í höfnum og við fiskvinnslustöðvar. Aðal fæða hans er fiskur, krabbadýr og úrgangur frá fiskiskipum.
Fýllinn hefur sérstaka aðferð til að verja sig þannig að ef þeir eru áreittir spúa þeir lýsi og hálfmeltum matarleifum sem af er megn stækja, svonefnd fýlalykt. Lýsið kemur úr maganum en ekki úr nefinu eins og margir halda. Fýlar gefa frá sér frekjulegt rámt gagg og rámt “nefmælt” garg. Talið er að fjöldi varppara sé 1-2 milljónir og að á bilinu 1-5 milljónir fugla séu á íslensku hafsvæði yfir veturinn. Fýlar eru með algengustu fuglum landsins og hefur stofninn stækkað jafnt og þétt síðustu tvær aldir eða svo. Fyrrum var töluvert um veiðar á fýlum og sérstaklega sterk hefð var fyrir fýlatekju í Mýrdal og Vestmannaeyjum. Upp úr 1930 kom upp veiki í mönnum í Færeyjum sem rakin var til fýla, sjúkdóms sem kallast fýlasótt sem vart var í Vestmannaeyjum árið 1939.
Varp og ungatímabilið er frá byrjun maí og þangað til um miðjan september. Dvalartími á Íslandi frá miðjum janúar og þangað til um miðjan september.
| |||