Útgáfa síðunnar 22. mars 2008 kl. 17:01 breyta BiT (spjall \| framlög) 15.627 breytingar mEkkert breytingarágrip ← Eldri breyting		Útgáfa síðunnar 22. mars 2008 kl. 18:12 breyta taka aftur þessa breytingu BiT (spjall \| framlög) 15.627 breytingar mEkkert breytingarágrip Nýrri breyting →
Lína 29: ====Miðmyndarendingin í forníslensku==== Um árið [[1200]] endaði ''-umk'' í [[fyrsta persóna\|fyrstu persónu]] [[eintala\|eintölu]] þar sem ''-mk'' hlutinn er komin af orðinu '''mik''' (gömul mynd [[persónufornafn\|persónufornafnsins]] '''mig'''),<ref name="vísinda">[http://www.visindavefur.hi.is/svar.php?id=6986 Á hvaða sviði málfræðinnar hafa mestar breytingar orðið frá forníslensku til dagsins í dag?]</ref> og í öllum öðrum beygingarmyndum endaði hún á ''-sk'' sem er komið orðinu '''sik''' (sem er gömul mynd [[afturbeygt fornafn\|afturbeygða fornafnsins]] '''sig''').<ref name="vísinda"/> Miðmyndarending í forníslensku (''-sk'') er komin af gamalli mynd [[afturbeygt fornafn\|afturbeygða fornafnsins]] '''sig''' sem var eitt sinn '''sik'''.<ref name= "Íslenskt mál"/> Í [[fyrsta persóna\|fyrstu persónu]] [[eintala\|eintölu]] var endingin ''-mk'' og í fleirtölu ''-sk'', en síðar kom ''-sk'' í stað ''-mk'' í eintölu.<ref name= "Íslenskt mál"/> Upp úr [[1200]] fær [[fyrsta persóna\|1. persóna]] einnig endinguna ''-sk''/''-zk'' í staðin fyrir ''-mk''.<ref name="Íslenskt mál"/><ref name="vísinda"/> Hætt var að nota ''-sk'' um lok [[13. öld\|13. aldar]] (um [[1300]]) og endingin ''-z'' notuð í staðinn. Á [[14. öld]] komu endigarnar ''-zt'' og ''-zst'' fram (og virðist [[framburður]]inn þá orðinn ''st'' eins og hann er núna)<ref name="Íslenskt mál"/> en á [[15. öld]] er endingin ''-zt'' nær eingöngu notuð. Á [[15. öld]] koma fram nýjar endingar; ''-nzt'' og ''-zt'' og síðar ''-nst'' og ''-st''. Á [[17. öld]] var farið að bæta við endinguna ''-st'' þannig að hún varð ''-ustum'' (berj''ustum''). Á [[18. öld]] endurvöktu [[málhreinsun]]armenn gömlu miðmyndarendinguna ''-umst'' og er það endingin sem notuð er í dag (köll''umst'', berj''umst'', elsk''umst''..) Miðmyndarendingin ''-z'' varð vinsæl undir lok [[13. öld\|13. aldar]] (þá líklega borið fram sem ''ts'') og á [[14. öld]] virðist framburðurinn vera orðinn ''st'' eins og hann er núna- en oftast ritað sem ''-zt'' eða ''-zst''. {\| {{prettytable}} Svo miðmyndarsögnin ''kallast'' sé tekin til dæmis:▼ ! rowspan="2" colspan="2"\| ! colspan="2" align="center" \| Upp úr [[1200]] ! colspan="1" align="center" \| Undir lok [[13. öld\|13. aldar]] ! colspan="1" align="center" \| [[14. öld]]-[[15. öld\|15. aldar]] ! colspan="2" align="center" \| [[15. öld]]-[[17. öld\|17. aldar]] ! colspan="2" align="center" \| [[17. öld]] \|- ! align="center" \| -sk ! align="center" \| -zk ! align="center" \| -z ! align="center" \| -zt ! align="center" \| -nst ! align="center" \| -st ! align="center" \| -stum \|- ! align="center" \| [[fyrsta persóna\|1. persóna]] ! rowspan="1"\| [[eintala]] \| align="center" \| berjum'''sk''' \| align="center" \| berjum'''zk''' \| align="center" \| berjum'''z''' \| align="center" \| berjum'''zt''' \| align="center" \| berju'''nst''' \| align="center" \| berju'''st''' \| align="center" \| berju'''stum''' \|} ▲~~Svo~~Og svo miðmyndarsögnin ''kallast'' sé tekin til dæmis: í öllum persónum; {\| {{prettytable}} Lína 98 ⟶ 125: * {{bókaheimild\|höfundur=Björn Guðfinnson\|titill=Íslensk málfræði\|útgefandi=Námsgagnastofnun\|ár=án árs}} * {{bókaheimild\|höfundur=Þórunn Blöndal\|titill=Almenn málfræði\|útgefandi=Mál og menning\|ár=1985}} == Frekara lesefni== * {{bókaheimild\|höfundur=Kristján Árnason\|höfundur2=Jörgen Pind\|titill=Íslensk tunga I\|útgefandi=Almenna bókafélagið\|ár=2005}} * {{bókaheimild\|höfundur=Guðrún Kvaran\|titill=Íslensk tunga II\|útgefandi=Almenna bókafélagið\|ár=2005}} * {{bókaheimild\|höfundur=Höskuldur Þráinsson\|titill=Íslensk tunga III\|útgefandi=Almenna bókafélagið\|ár=2005}} == Tengill ==

„Sagnmyndir“: Munur á milli breytinga