„Johan Bülow“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Skúmhöttur (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
Skúmhöttur (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 2:
'''Johan Bülow''' ([[29. júlí]] [[1751]] – [[22. janúar]] [[1828]]), oftast kenndur við [[herragarður | herragarðinn]] Sanderumgaard á [[Fjón]]i, hirðmarskálkur og aðstoðarmaður krónprinsins, [[Friðrik 6. Danakonungur|Friðriks 6]].
Johan Bülow fæddist í Nýborg á Fjóni. Foreldrar hans voru af aðalsættum, en frekar fátæk. Tveggja ára gamall stóð hann uppi foreldralaus og fór þá til vandalausra. Hann hlaut menntun í [[Sórey]] á [[Sjáland]]i (Sorø ridderlige Akademi). Hann gekk snemma í herinn, náði þar skjótum frama og varð liðsforingi í konunglega lífverðinum 1772. Árið 1773 varð hann sérstakur tilsjónarmaður krónprinsins, Friðriks 6., sem þá var 5 ára, og hafði umsjón með menntun hans og uppeldi. Þegar prinsinn var 16 ára, 1784, tók hann í raun við stjórnartaumunum, vegna veikinda föður síns. Varð Johan Bülow þá mjög áhrifamikill vegna náinna tengsla sinna við krónprinsinn. Hann varð hirðmarskálkur árið 1784.
Johan Bülow féll í ónáð hjá krónprinsinum árið [[1793]] og var neyddur til að segja af sér og yfirgefa Kaupmannahöfn. Fluttist hann þá til Sanderumgaard, sem hann hafði keypt á æskuslóðum sínum á Fjóni, og bjó þar til æviloka. Krónprinsinn sakaði hann um að hafa haft tengsl við menn sem unnu gegn ríkisstjórninni, en raunveruleg ástæða mun hafa verið sú að prinsinn vildi hafa frjálsari hendur í einkalífi og við stjórn ríkisins.
Lína 8:
Bülow gerðist eftir þetta mikill stuðningsmaður vísinda og lista. Er talið að hann hafi varið a.m.k. 41.000 ríkisdölum af eigin fé til þeirra mála. Hefur hann í gamni stundum verið kallaður [[Carlsbergssjóður]] sinna tíma. Framlög hans skiptu því meira máli, af því að þau ár sem hann var hvað stórtækastur við styrkveitingar voru kreppuár í dönsku samfélagi.
Meðal vina Johans Bülows var [[Grímur Jónsson Thorkelín]]. Þegar Bülow var í valdaaðstöðu við hirðina hafði hann milligöngu um ýmsa fyrirgreiðslu við Grím, m.a. styrki til [[England]]sfarar 1786-1791. Vinátta þeirra hélst eftir að Bülow féll í ónáð, og studdi hann Grím við undirbúning og útgáfu [[Bjólfskviða|Bjólfskviðu]], [[1815]], alls um 1.800 ríkisdali. Einnig studdi hann [[N. S. F. Grundvig]] til að þýða kviðuna á dönsku og gefa hana út, [[1820]]. Loks má nefna að hann veitti [[Rasmus Kristján Rask|Rasmusi Kristjáni Rask]] 2.000 ríkisdala styrk 1816-1817, sem gerði honum kleift að leggja í austurlandaför sína.
Bülow varð heiðursfélagi í [[Hið íslenska bókmenntafélag|Hinu íslenska bókmenntafélagi]] 1818, og hann var fyrsti heiðursfélagi [[Fornfræðafélagið|Fornfræðafélagsins]] 1825.
| |||