„Innréttingarnar“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Jóna Þórunn (spjall | framlög)
mEkkert breytingarágrip
Lína 1:
'''Innréttingarnar''' var framtak nokkurra [[Ísland|Íslendinga]], þeirra á meðal [[Skúli Magnússon|Skúla Magnússonar]], til að koma á laggirnar verksmiðjuframleiðslu á Íslandi[[Ísland]]i.
{{hreingerning}}
'''Innréttingarnar''' var framtak nokkurra [[Ísland|Íslendinga]], þeirra á meðal [[Skúli Magnússon|Skúla Magnússonar]], til að koma á laggirnar verksmiðjuframleiðslu á Íslandi.
 
 
== Stofnun ''Hins íslenska hlutafélags'' ==
Innréttingarnar gengu undir ýmsum nöfnum þegar í upphafi. Það var stofnað af íslensku hlutafélagi sem á íslensku hét ''„Hið íslenska hlutafélag”'' og var fyrsta sinnar tegundar sem stofnað var á landinu. Félagið var stofnað af íslenskum embættismönnum á [[Þingvellir|Þingvöllum]] [[17. júlí]] [[1751]] til að vinna að viðreisn íslensks efnahags. Hálfu ári eftir að félagið var stofnað, í Janúarjanúar [[1752]], fékk það stórfelldan fjárstuðning og sérleyfi konungs til framkvæmda. Þá var heiti þess snarað úr íslensku á dönsku, og nefnt: ''„Det Privilegerte Islandske Interessentskab”.'' Skammstöfunin var PII, og átti að geta staðið fyrir nafni félagsins bæði á dönsku og [[Latína|latínu]].
 
== Starfsemi ==
Við þessi þáttaskil efldist félagið mjög að fjármunum og verkefnum. Starfsemin varð fjölþætt, tók til jarðræktartilrauna[[jarðrækt]]artilrauna, [[Brennisteinn|brennisteinsvinnslu]], ullarvefsmiðja[[ull]]arvefsmiðja, litunar, [[Kaðall|kaðlagerðar]], skinnaverkunar[[skinnaverkun]]ar, skipasmíða[[skip]]asmíða og útgerðar[[útgerð]]ar svo það helsta sé nefnt. Starfsemin fór fram víða um land, en miðstöð framkvæmdanna var í [[Reykjavík]] og nágrenni. Þessar framkvæmdir voru á danskri tungu kallaðar ''„De Nye Indretninger”,'' eða „hinar nýju framkvæmdir”. Þaðan kom því heitið ''„Innréttingarnar”'' sem fór að festast við athafnir og verkstæði „Hins íslenska hlutafélags“. Fyrsta áratuginn var flest það sem að ofan er nefnt í fullri starfsemi, en eftir [[1760]] tengdist Innréttingaheitið fyrst og fremst ullarvefsmiðjunum í [[Aðalstræti]], en þær störfuðu til ársins [[1803]]. Brennisteinsvinnslan hélt einnig velli fram yfir aldamótin 1800, fyrst í [[Krýsuvík]] en síðan á [[Húsavík]]. Á Íslandi hefur oft verið talað um starfsemi Hins íslenska hlutafélags sem „Innréttingar Skúla Magnússonar landfógeta”, en í dönskum skjölum eru þær fremur nefndar „Hans Majestæt Høystsalig Kong Friderich den 5. stiftede Indretninger.”
 
== Tenglar ==
Lína 13 ⟶ 11:
 
{{Stubbur|saga}}
[[Flokkur:Saga Íslands]]