„Robert Nozick“: Munur á milli breytinga

{{Heimspekingur |

}}

'''Robert Nozick''' ([[16. nóvember]] [[1938]] – [[23. janúar]] [[2002]]) var [[Bandaríkin|bandarískur]] [[heimspekingur]] og [[Joseph Pellegrino University Professor|Pellegrino University Professor]] við [[Harvard University]]. Nozick var meðal fremstu heimspekinga í [[Bandaríkin|Bandaríkjunum]] á [[20. öld]] og lét sig varða nánast öll helstu viðfangsefni innan heimspekinnar. Rit hans ''[[Stjórnleysi, ríki og staðleysa]]'' (''Anarchy, State, and Utopia'') ([[1974]]) var viðbragð í anda [[Frjálshyggja|frjálshyggjunnar]] við riti [[John Rawls|Johns Rawls]] ''[[Kenning um réttlæti]]'' (''A Theory of Justice''), sem kom út árið [[1971]].

 

Nozick fæddist í [[Brooklyn]] í [[New York borg]] í Bandaríkjunum þann 16. nóvember 1938. Hann var sonur [[Rússland|rússneskra]] [[Gyðingar|gyðinga]] sem flust höfðu til Bandaríkjanna. Hann nam [[heimspeki]] til BA prófs við [[Columbia University|Columbia]]. Síðar nam hann við [[Princeton University|Princeton]] og [[Oxford University|Oxford]] háskóla. Á námsárum sínum hafði Nozick þónokkurn áhuga á [[vísindaheimspeki]], ekki síst vegna áhrifa kennara sinna, [[Sidney Morgenbesser|Sidneys Morgenbesser]] við Columbia háskóla og [[Carl Hempel|Carls Hempel]] við Princeton háskóla. Þessi áhugi leiddi aldrei til bókaskrifa en Nozick hafði snemma áhuga á [[stjórnmálaheimspeki]], [[stjórnmál]]um og samfélagslegum málum. Árið [[1963]] lauk hann doktorsritgerð um ákvarðanafræði, sem bar titilinn „The Normative Theory of Individual Choice“, en fyrsta bók Nozicks - og sú sem hann er frægastur fyrir - fjallaði um stjórnspeki. Hún kom út árið [[1973]] og hét ''Stjórnleysi, ríki og staðleysa'' (e. ''Anarchy, State, and Utopia'').

 

Nozick var kvæntur skáldinu [[Gjertrud Schnackenberg]]. Hann kenndi lengst af heimspeki við [[Harvard University|Harvard]] háskóla. Nozick lést þann 23. janúar árið [[2002]] eftir langa baráttu við [[krabbamein]]. Jarðneskar leifar hans eru í [[Mount Auburn Cemetery]] í [[Cambridge, Massachusetts]] í Bandaríkjunum.

 

Í ''Stjórnleysi, ríki og staðleysu'' færir Nozick rök fyrir því að dreifing gæða sé [[Réttlæti|réttlát]] að því gefnu að hún sé afleiðing frjálsra viðskipta fullorðins fólks og réttlátrar upphafsstöðu, enda þótt mikill ójöfnuður verði til í kjölfarið. Nozick höfðaði til [[Immanuel Kant|kantísku]] [[hugmynd]]arinnar um að koma beri fram við fólk sem skynsemisverur og markmið í sjálfum sér en ekki aðeins sem tæki. Til dæmis myndi þvinguð jöfnun tekna fela í sér það viðhorf til fólks að það væri öðru fremur uppsprettur fjármuna. Nozick brást hér við rökum Johns Rawls í ''Kenningu um réttlæti'' sem leiða til þeirrar niðurstöðu að réttlátur ójöfnuður í dreifingu gæða verði að gagnast þeim sem síst mega sín. Seinna, í einni af síðustu bókum sínum, ''Hinu rannsakaða lífi'' (''The Examined Life''), dró Nozick aðeins í land og mildaði nokkuð frjálshyggjuna sem hann hafði fyrst sett fram í ''Stjórnleysi, ríki og staðleysi'' og sagði um fyrri skoðanir sínar að þær væru „alvarlega ónákvæmar“.

 

 

== Tengt efni ==

 

== Tenglar ==

 

== Heimildir ==

 

[[Flokkur:Bandarískir heimspekingar|Nozick, Robert]]