Þjórsárhraunið mikla

Þjórsárhraunið mikla (The Great Thjorsa Lava) er stærsta hraun á Íslandi bæði að flatarmáli og rúmmáli og stærsta hraun sem vitað er um að komið hafi upp í einu gosi á jörðinni á nútíma (þ.e. frá lokum síðasta jökulskeiðs fyrir um 11500 árum). Hraunið kom upp í eldstöðvum á Veiðivatnasvæðinu fyrir 8700 árum (um 6700 f. Kr.). Eldstöðvarnar eru horfnar undir yngri gosmyndanir og á um 70 km löngum kafla niður með Tungná og Þjórsá er það nær alstaðar hulið yngri hraunum. Gloppubrún á Landi myndar framjaðar þessa yngra hraunaflæmis en þar fyrir neðan þekur Þjórsárhraunið mikil svæði í Landsveit og Gnúpverjahreppi, á Skeiðum og í Flóa. Hraunið myndar ströndina milli Þjórsár og Ölfusár og Eyrarbakki og Stokkseyri standa á því. Fremsti jaðar hraunsins er neðansjávar mörg hundruð metra úti fyrir ströndinni. Flatarmál Þjórsárhraunsins er áætlað 974 km², meðalþykktin er 26 m og rúmtakið því 26 km³.

Heimildir

Árni Hjartarson 1988: Þjórsárhraunið mikla - stærsta nútímahraun jarðar. Náttúrufræðingurinn 58, 1-16.

Árni Hjartarson 1994: Environmental changes in Iceland following the Great Þjórsá Lava Eruption 7800 14C years BP. In: Environmental Change in Iceland. Ed. J.Stötter & F.Wilhelm, Munchen, 147-155.

Árni Hjartarson 2000: Þjórsárhraunið mikla. Þykktir, flatarmál, rúmmál. ÁH-2000/02, Orkustofnun.

Elsa G. Vilmundardóttir 1977: Tungnárhraun, jarðfræðiskýrsla. OS ROD 7702, 156 bls. + kort.