„Hið konunglega norræna fornfræðafélag“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Masae (spjall | framlög)
Danska nafnið
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
'''Hið konunglega norræna fornfræðafélag''', eða '''Fornfræðafélagið''' (sem á [[Danska|dönsku]] heitir ''Det kongelige Nordiske Oldskriftselskab''), var stofnað [[28. janúar]] [[1825]] með það að markmiði að gefa út norrænaríslenskar fornbókmenntir, og auka þekkingu á fornri sögu og menningu [[Norðurlönd|Norðurlanda]]. Félagið hét fyrst ''Hið norræna fornfræðafélag'', en varð ''konunglegt'' með konungsbréfi 9. maí [[1828]].
 
Meðal stofnenda félagsins voru [[Carl Christian Rafn]] og [[Rasmus Kristján Rask]]. Segja má að í fyrstu hafi félagið verið hálf íslenskt. Markmið félagsins var fyrst og fremst að gefa út íslensk fornrit, lög félagsins voru bæði á íslensku og dönsku og var íslenski textinn prentaður á undan hinum danska, og Íslendingar tóku mikinn þátt í störfum félagsins, einkum [[Finnur Magnússon]]. Árið 1831 komu upp alvarlegar deilur í félaginu milli Rafns og nokkurra Íslendinga sem unnið höfðu að útgáfum þess. Var [[Baldvin Einarsson]] leiðtogi Íslendinganna, sem töldu að Danirnir, einkum Rafn, eignuðu sér heiðurinn af öllu því sem gert var. Blandaðist Rask inn í þessar deilur, sem ollu miklum sárindum á báða bóga. Finnur Magnússon reyndi að lægja þessar öldur, en stóð þegar á reyndi með þeim Rafn og Rask.
Meðal stofnenda félagsins voru [[Carl Christian Rafn]] og [[Rasmus Kristján Rask]].
 
Rafn var ritari félagsins meðan hans naut við. Hafði hann einstaka hæfileika til að vinna félaginu brautargengi, skrifaði þjóðhöfðingjum, aðalsmönnum og auðmönnum um alla Evrópu og fékk þá til að leggja fram fé til starfseminnar. Hann ávaxtaði þetta fé vel og varð félagið með tímanum stórauðugt. Ekki má gleyma framlagi einstaklinga. Þegar ''Fornmanna sögurnar'' komu út, gerðust um 1.000 Íslendingar áskrifendur, meðal þeirra fjöldi vinnufólks um allt land.
 
Félagið er enn starfandi. Það gefur út tímaritið [[Aarbøger for nordisk Oldkyndighed og Historie]], sem í seinni tíð hefur einkum birt greinar um fornleifafræði.
 
Driffjöðrin í starfsemi félagsins fyrstu áratugina var Carl Christian Rafn, og gaf félagið út undir hans stjórn fjölda merkra rita og ritraða. Meðal útgáfurita félagsinsþeirra má nefna:
 
*Christian Jürgensen Thomsen: ''Ledetraad til Nordisk Oldkyndighed'' (1836).
*''Antiqvitates Americanæ'' (1837). Ritstjóri: Carl Christian Rafn. Um ferðir norrænna manna til Ameríku fyrir daga [[Kristófer Kólumbus|Kólumbusar]].
*Carl Christian Rafn: ''Antiquitates Americanae'' (1837).
*''Supplement to the Antiqvitates Americanæ'' (1841). Ritstjóri: Carl Christian Rafn.
*''Antiquités de l'Orient'' (1856). Ritstjóri: Carl Christian Rafn.
*''Antiquités Russes'', 1-2 (1850–1852). Um ferðir norrænna manna í austurveg, þ.e. til Rússlands.
*''Fornaldar sögur Norðurlanda'', 1-3 (1829-1830). Dönsk þýðing: ''Nordiske fortids sagaer'', 1-3 (1829-1830), þýðandi: Carl Christian Rafn.
*''[[Fornmanna sögur]]'', 1-12 (1825-1837). Dönsk þýðing: ''Oldnordiske sagaer'', 1-12 (1826-1837). Latnesk þýðing: ''[[Scripta historica Islandorum]]'', 1-12 (1827-1846)
*''Færeyinga saga'', með færeyskri og danskri þýðingu (1832). Með þýskri þýðingu (1833)
*''Grönlands historiske Mindesmærker'', 1-3 (1838-1845). Finnur Magnússon vann mikið að útgáfunni.
*''Íslendinga sögur'', 1-2 (1829-1830).
*''Íslendinga sögur'', 1-4 (1843-1889).
*''Krákumál'' (1826). Útgefandi Carl Christian Rafn.
*Christian Jürgensen Thomsen: ''Ledetraad til Nordisk Oldkyndighed'' (1836). Þýsk útgáfa (1837).
*Sveinbjörn Egilsson: ''[[Lexicon poeticum antiquæ linguæ septentrionalis]]'' (1860)
 
Eftir fráfall Carls Christians Rafns (1864) dró nokkuð úr útgáfustarfi félagsins. Af ritum sem síðan hafa komið út, má nefna:
 
*''Hauksbók'' (1892-1896). Útgefandi Finnur Jónsson.
*''Konungs skuggsjá. Speculum regale''(1921-1922). Útgefandi Finnur Jónsson
*''Kongespejlet. Konungs skuggsjá. I dansk oversættelse ved Finnur Jónsson'' (1926).
*''Landnámabók Íslands'' (1925). Gefin út í tilefni af 100 ára afmæli Fornfræðafélagsins, 1825-1925. Útgefandi Finnur Jónsson.
*''Lexicon poeticum antiquæ linguæ septentrionalis: Ordbog over det norsk-islandske skjaldesprog.'' (2. udgave 1931).
*''Saga af Tristram ok Ísönd, samt Möttuls saga'' (1878). Útgefandi Gísli Brynjúlfsson.
*''Sturlunga saga'', 1-2 (1906-1911). Útgefandi Kristian Kaalund.
*''Sturlunga saga, i dansk oversættelse ved Kr. Kaalund'', 1-2 (1904)
 
Digrir sjóðir Fornfræðafélagsins freistuðu danskra fornleifafræðinga, og fór svo að þeir yfirtóku félagið. Hefur það síðan lítið komið að útgáfu íslenskra fornrita.
 
Þjóðhöfðingi [[Danmörk|Danmerkur]] er forseti félagsins, nú drottningin, [[Margrét Þórhildur]].
 
==Heimild==
*Danska Wikipedian, o21.fl desember 2007.
*Böðvar Kvaran: ''Auðlegð Íslendinga'' (1995), bls. 394-396.
 
[[Flokkur:Íslenskar bókmenntir]]