„Franska Indókína“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Cessator (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
málfar, stafsetning
Lína 1:
[[Mynd:Indochine française.svg|thumb|200px|Kort af Frönsku Indókína]]
[[Mynd:IndoChina1886.jpg|right|thumb|200px|Indókína árið 1886]] [[Mynd:Indochina 1954.jpg|right|thumb|200px|Indókína árið 1954]]
'''Franska Indókína''' (á [[Franska|frönsku]]: ''L'Indochine française'') voruvar [[Nýlenduveldi Frakklands|nýlendur Frakklands]] í [[Indókína]] í Suðaustur-Asíu kallaðarkallað, það vorunáði fjöguryfir svofjögur kölluðsvokölluð verndarsvæði (''Tonkin, Annam, Kambódía'' og ''Laos'') og eineina formlegformlega nýlendanýlendu (''Cochin China''). Höfuðborg Frönsku Indókína var [[Hanoi]].
 
Franska Indókína var stofnað [[1887]] og samanstóð af svæðunum [[Annam (frönsk nýlenda)|Annam]], [[Tonkin]], [[Cochin China]] (sem mynda saman það sem nú er [[Víetnam]]) ásamt [[Kambódía|Kambódíu]]; [[Laos]] bættist við eftir stríð Frakka við [[Síam]] [[1893]]. Þetta nýlendusamband stóð allt fram til [[1954]]. ÍÁ verndarsvæðunum fjórum létu Frakkar formleg völd í hendur innlendra valdhafa sem voru keisarinn í Víetnam, konungur Kambódíu og konungurinn í [[Luang Prabang]], en í raun söfnuðu þeir öllu valdi í sínar hendur og notuðu konungana sem leppa. Fyrsta allvarlegaalvarlega uppreisnartilraunin stóð yfir frá 1885 til 1895 undir forystu Phan Dinh Phung.
 
Á fjórða áratugnum hóf [[Síam]] viðræður við Frakkland um að svæðisvæðum sem þeir töldu sig eiga rétt á yrðuyrði skilað. Í upphafi árs 1938 hafði Frakkland gengist inn á að afhenda [[Angkor Wat]], [[Angkor Thom]], [[Siam Reap]], [[Siam Pang]] og nokkur fleiri svæði til Síam. Meðan beðið var eftir að skrifað yrði undir samninga hertóku Síamsmenn þessi svæði.
 
Í [[september]] [[1940]] gaf [[Vichy-stjórnin]] í Frakklandi [[Japan|Japönum]] leyfi til að yfirtaka Tonkin. Japanir héldu franska stjórnkerfinu og létu Frakka áfram stjórna FrönskuFranska Indókína.
 
[[9. mars]] [[1945]] ákváðu Japanir að leggja undir sig allt Indókína, þá hafði [[Þýskaland]] verið hrakið út úr Frakklandi og [[Bandaríkin]] í mikill sókn á [[Kyrrahafið|Kyrrahafi]]. Japanir héldu völdum í Indókína þangað til ríkistjórn þeirra gafst upp í ágúst sama ár.
 
Að heimstyrjöldinni lokinni afneituðu Frakkar samkomulaginu við [[Taíland]] frá 1938 og reyndu að ná aftur sömu stöðu og þeir höfðu haft fyrir stríð. En nú var staðan öll önnur, nýlendustefna átti ekki lengur upp á pallborðið í Indókína og nýir og sterkir pólitískir straumar voru farnir að hafa áhrif. Aðalkrafturinn var [[Viet Minh]]-hreyfingin, bandalag víetnamskra [[Kommúnismi|kommúnista]] og [[Þjóðfrelsi|þjóðfrelsissinna]] undir forystu [[Ho Chi Minh]]. Meðan á heimsstyrjöldinni stóð hafði Bandaríkjastjórn veitt Viet Minh stuðningistuðning í baráttunni gegn Japan. Þegar Japanir gáfust upp náði Viet Minh völdunum í öllu Víetnam nema í borgunum í mars 1945. [[Bao Dai]], keisari í Víetnam, sagði af sér og í hans stað tók Ho Chi Minh við embætti sem forseti og 2 september 1945 var [[Alþýðulýðveldið Víetnam]] stofnað. En fyrir lok septembermánuðarseptembermánaðar sama ár höfðu breskir og franskir herir í sameiningu náð völdum að nýju fyrir hönd Frakklands. Við tók margra ára stríð, það sem hefur verið nefnt [[fyrsta Indókínastriðið]]. Árið [[1950]] lýsti Ho Chi Minh að nýju yfir stofnun Alþýðulýðveldisins Víetnam. Bardagar héldu áfram fram að mars [[1954]], þegar Viet Minh vann yfirsigraði franska hernumherinn við [[Bardaginn við Dien Bien Phu|Dien Bien Phu]]. Sigur Viet Minh leiddi af sér skiptingu landsins í Alþýðulýðveldið Víetnam ([[Norður-Víetnam]]) undir stjórn Viet Minh og Lýðveldið Víetnam ([[Suður-Víetnam]]). Með þessu hurfu Frakkar frá Indókína sem pólitískur kraftur en hins vegar vaxandijukust nærveruáhrif Bandaríkjanna.
 
SkiptiSkipting Víetnam í tvö ríki var staðfest á alþjóðaráðstefnu í [[Genf]] 1954. Á sömu ráðstefnu lýsti Frakkland því yfir að þeir gerðu ekki tilkallstilkall til neins lands í Indókína.
 
Laos og Kambódía urðu einnig sjálfstæð ríki 1954.