„Halldór Brynjólfsson“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 5:
Halldór fæddist á Saurum og ólst upp þar og á Ingjaldshóli. Hann lærði í [[Hólaskóli|Hólaskóla]] og varð stúdent þaðan 1715. Fór utan sama ár, skráður í [[Kaupmannahafnarháskóli | Kaupmannahafnarháskóla]] um haustið, og lauk embættisprófi í guðfræði vorið 1716. Hann kom heim um sumarið og fékk [[Útskálar|Útskála]] og þjónaði jafnframt [[Hvalsnes]]i. Fékk [[Staðastaður|Staðastað]] 1736 og varð prófastur í [[Snæfellsnessýsla|Snæfellsnessýslu]] 1738. Árið 1739 lagði hann til að stofnaður yrði barnaskóli á Snæfellsnesi, sem haldið væri uppi með hlut af hverju skipi í sýslunni, en af því varð ekki.
 
Haustið 1740 fór Halldór til [[Kaupmannahöfn|Kaupmannahafnar]] til þess að reyna að fá Hólabiskupsdæmi, en tókst ekki, kom heim 1741. Sumarið 1745 var hann að boði konungs kvaddur utan, og var vígður Hólabiskup 25. mars 1746. Hann kom að Hólum um haustið og var biskup til æviloka, 1752. Halldór fékk hálsmein og [[krabbamein]] í tungu, fór utan haustið 1752 til þess að leita sér lækninga, en andaðist á [[Eyrarsund]]i. Hann var jarðsunginn frá [[FrúarkirkjaVorfrúarkirkja | FrúarkirkjuVorfrúarkirkju]] í Kaupmannahöfn.
 
Páll Eggert Ólason segir um Halldór: "Dugnaðarmaður, en þó örlátur, ... talinn með lærðustu prestum, góður kennimaður og siðsamur; hann fékkst við lækningar, blóðtökur o.fl. meðan hann var prestur. Hann var hagmæltur." Í [[Þjóðsögur Jóns Árnasonar|Þjóðsögum Jóns Árnasonar]] eru nokkrar stórlygisögur hafðar eftir Halldóri biskupi, sem benda á gamansamlega raupsemi.
 
AllmargarUm 60 bækur komu út á Hólum í biskupstíð Halldórs Brynjólfssonar, þar af 7 [[Alþingisbækur Íslands | alþingisbækur]] og 23 [[tilskipun|tilskipanir]]. Útgáfa tilskipana var nýjung, og þýddi Halldór sumar þeirra sjálfur. Þegar hann var í Kaupmannahöfn, 1740-1741, þýddi hann rit eftir Erik Pontoppidan: ''Sannleiki guðhræðslunnar'' (Kmh. 1741). Var þýðingin harðlega gagnrýnd og bókin oft kölluð ''Rangi-Ponti''. Þýddi einnig ritsmárit eftir Hatton: ''Lítið ágrip um þær fjórar species'' (Hólum 1746). Lét endurprenta ''Vísnabók'' Guðbrands biskups (Hólum 1748).
 
Í [[Þjóðskjalasafn Íslands|Þjóðskjalasafni Íslands]] eru varðveittar skjalabækur úr embættistíð Halldórs Brynjólfssonar.
Lína 15:
Í Hóladómkirkju var málverk af Halldóri Brynjólfssyni, það er nú í [[Þjóðminjasafn Íslands|Þjóðminjasafni Íslands]], og eftirmynd þess á Hólum.
 
Kona Halldórs Brynjólfssonar (gift 1725) var '''[[Þóra Björnsdóttir]]''' (f. 1725, d. 27. september 1767), dóttir Björns Thorlaciusar prófasts í [[Garðar|Görðum]] á [[Álftanes]]i. Þóra var dugmikil kona. Eftir andlát Halldórs biskups, fluttist Þóra að Reynistað og bjó þar við rausn til æviloka.
 
Börn þeirra sem upp komust: Þórunn Halldórsdóttir (f. 1726) húsfreyja á Stóra-Núpi, Gróa Halldórsdóttir (f. um 1730), Elín Halldórsdóttir (f. um 1730), Páll Halldórsson (f. um 1735) [[klausturhaldari]], seinast á Syðri-Ey, Þrúður Halldórsdóttir (f. 1736) húsfreyja í Fremri-Gufudal, Vilborg Halldórsdóttir (f. 1740) húsfreyja á Breiðabólstað í Ölfusi, Brynjólfur Halldórsson (f. um 1740) gullsmiður á ÞrastarstöðumSauðá íog Fljótumvíðar, Snæbjörn Halldórsson (f. um 1742) prestur í Grímstungum og víðar, Björn Thorlacius Halldórsson (f. 1743) kaupmaður á Húsavík,og Margrét Halldórsdóttir (f. 1746) prestsfrú í Odda.
 
==Heimildir==