Wikipedia

„Fólínsýra“: Munur á milli breytinga

Fletta í gegnum breytingarskrá
← Eldri breytingNýrri breyting →
Efni eytt Efni bætt við
MyndræntWiki-texti
Jóna Þórunn (spjall | framlög)
23.282 breytingar
mEkkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
{{Hreingera}}
[[Mynd:Folic acid structure.svg|thumb|efnauppbygging fólínsýru]]
Fólinsýra, fólat eða fólasín telstsem einnig er nefnt til B-vítamína.<sub>9</sub> Hún[[vítamín]] er nauðsynlegvatnsleysanlegt fyrirvítamín efnaskiptisem kjarnasýraer mikilvægt við vöxt og einstakramyndun amínósýra[[blóðfruma]] og [[frumuskipting]]u. Nafnið er komið frá latneska orðinu ''folium'' sem merkir [[lauf]]. Mest er af fólinsýru í [[belgávöxtur|belgávöxtum]], grænu [[grænmeti]], [[lifur]] og vítamínbættu morgunkorni[[morgunkorn]]i. Geymsluþol fólinsýru er lítið og fólinsýruinnihald matvæla minnkar hratt við geymslu. Fólínsýrubirgðir endast aðeins í líkamanum í nokkra mánuði.
 
Fólínsýra er nauðsynleg fyrir frumur í örum vexti eins og blóðfrumur í beinmerg. Ef neytt er of lítils af fólínsýru þá getur amínósýran homosysteín hækkað í blóði en há gildi hennar valda aukinni áhættu á hjarta- og æðasjúkdómum. Rannsóknir hafa sýnt að mikil neysla barnshafandi kvenna á fólinsýru minnkar líkur á klofnum hrygg eða heilaleysu í fóstri. Fólinsýra er mjög mikilvæg fyrir allar konur sem gætu orðið þungaðar. Folínsýra er nauðsynleg fyrir frjósemi bæði karla og kvenna. Í sumum ríkjum er folínsýru bætt í hveiti.▼
 
== Saga fólínsýrurannsókna og framleiðslu ==
Stórir skammtar af fólasíni hafa ekki eitrunaráhrif en verið getur að þeir geti dulið einkenni B12 skorts og einnig komið í veg fyrir nýtingu sinks úr fæðu.
 
Vísindamaðurinn Lucy Wills uppgötvaði fólín árið [[1931]] þegar hún var að rannsaka hvernig hægt væri að koma í veg fyrir [[blóðleysi]] hjá þunguðumbarnshafandi konum. Það kom í ljós að blóðleysi mátti lækna með geri[[ger]]i úr bruggi[[brugg]]i. Það kom í ljós að það var vegna folats og það var svo fyrst unnið úr spínatblöðum[[spínat]]blöðum árið [[1941]] og fyrst framleitt á efnafræðilegan hátt árið [[1946]].
 
 
== Fólínsýra og hjartasjúkdómar ==
[[Mynd:GrainProducts.jpg|right|thumb|Í Bandaríkjunum er fólinsýru bætt í ýmis konar hveitiafurðir.]]▼
 
▲Fólínsýra er nauðsynleg fyrir [[fruma|frumur]] í örum vexti eins og blóðfrumur í [[beinmergur|beinmerg]]. Ef neytt er of lítils af fólínsýru þá getur amínósýran[[amínósýra]]n [[homosysteín]] hækkað í blóði en há gildi hennar valda aukinni áhættu á [[hjarta]]- og æðasjúkdómum. RannsóknirFolínsýra hafavirðist sýntminna aðlíkur mikil neysla barnshafandi kvenna á fólinsýru minnkar líkur á klofnum hrygg eða heilaleysu í fóstri. Fólinsýra er mjög mikilvæg fyrir allar konur sem gætu orðið þungaðar. Folínsýra er nauðsynleg fyrir frjósemi bæði karla og kvenna. Í sumum ríkjum er folínsýru bætt í hveiti[[hjartaslag]]i.
 
Folínsýra virðist minna líkur á hjartaslagi. Fólín er mikilvægt við efnaskipti kjarnsýra og talið er að fólínskortur geti valdið skemmdum í kjarnsýrum sem geta leitt til krabbameins. Folín er mikilvægt fyrir frumur og vefi sem skipta sér ört. Krabbameinsfrumur skipta sér ört og lyf sem hafa áhrif á fólín efnaskipti líkamans eru notuð til í krabbameinsmeðferð.Nokkrar rannsóknir hafa verið gerðar sem sýna að samband er milli neyslu fæðu sem inniheldur lítið fólín og aukinnar tíðni brjóstakrabbameins, briskrabbameins og ristilkrabbameins. Ekki er víst að um beint orsakasamband sé að ræða milli fæðu og sjúkdóms.▼
 
== Fólínsýra og krabbamein ==
 
▲Folínsýra virðist minna líkur á hjartaslagi. Fólín er mikilvægt við [[efnaskipti]] [[kjarnsýra]] og talið er að fólínskortur geti valdið skemmdum í kjarnsýrum sem geta leitt til krabbameins[[krabbamein]]s. Folín er mikilvægt fyrir frumur og [[vefur|vefi]] sem skipta sér ört. Krabbameinsfrumur skipta sér ört og lyf sem hafa áhrif á fólín efnaskipti líkamans eru notuð til í krabbameinsmeðferð. Nokkrar rannsóknir hafa verið gerðar sem sýna að samband er milli neyslu fæðu sem inniheldur lítið fólín og aukinnar tíðni brjóstakrabbameins[[brjóstakrabbamein]]s, briskrabbameins[[briskrabbamein]]s og ristilkrabbameins[[ristilkrabbamein]]s. Ekki er víst að um beint orsakasamband sé að ræða milli fæðu og sjúkdóms.
Vísbendingar hafa komið fram um að lág gildi á fólínsýru valdi þunglyndi.
 
 
Í langtímarannsókn kom fram að skammtímaminni, hugsun og orðaforði voru betri hjá fólki yfir fimmtugt sem tók daglega inn 800 mikrógrömm af fólínsýru.
== Fólínsýra og þungun ==
 
▲[[Mynd:GrainProducts.jpg|right|thumb|Í Bandaríkjunum er fólinsýru bætt í ýmis konar hveitiafurðir.]]
Fólinsýra er mjög mikilvæg fyrir allar konur sem gætu orðið þungaðar. Rannsóknir hafa sýnt að mikil neysla barnshafandi kvenna á fólinsýru minnkar líkur á klofinn [[hryggur|klofnum hrygg]] eða [[heilaleysa|heilaleysu]] í [[fóstur|fóstri]]. Í sumum ríkjum er folínsýru bætt í [[hveiti]].
 
 
Sótt frá „https://is.wikipedia.org/wiki/Fólínsýra“