„Endurreisnin“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
JabbiAWB (spjall | framlög)
skipta vefheimild2 f. vefheimild, Replaced: |titill=5. júlí| → |titill=5. júlí|mánuðurskoðað= (AWB)
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
'''Endurreisn''' er notað um það tímabil í mannkynssögu sem tók við af [[miðaldir|miðöldum]]. Það var blómaskeið í listum og vísindum sem sneristhafði töluverða sumuhliðsjón leytiaf umlistum afturhvarfog til hugmyndahugmyndum [[Forn-Grikkir|Forn-Grikkja]] og [[Rómaveldi|Rómverja]]. Endurreisnin er venjulega talin hefjast á [[Ítalía|Ítalíu]] á [[14. öldin|14. öld]] og hafi síðan borist þaðan um [[Evrópa|Evrópu]] allt til síðari hluta [[16. öldin|16.aldar]] og því staðið frá [[síðmiðaldir|síðmiðöldum]] fram á [[nýöld]]. Ítalska skáldið [[Dante Alighieri]] er oft talinn standa á mörkum miðalda og endurreisnar og skáldið [[Francesco Petrarca]] hefur verið kallaður fyrsti endurreisnarmaðurinn.
 
Upphaflega var hugtakið endurreisn (''rinascimento'' sem þýðir orðrétt ''endurfæðing'') notað af [[Giorgio Vasari]] sem ritaði æviþætti afum helstu listamönnumlistamenn Ítalíu á 16. öld og þá í þeirri merkingu að í myndlist hefðu menn aftur tekið upp listræn viðmið, tækni og viðhorf sem ríktu á [[klassíski tíminn|klassíska tímanum]]. Hugtakið var fyrst og fremst notað í [[listasaga|listasögu]] fram til síðari hluta [[19. öldin|19. aldar]] þegar [[sagnfræði]]ngar tóku að nota það til að lýsa einhvers konar vatnaskilum sem skildu milli hinna [[myrku miðaldir|myrku miðalda]] og [[nútími|nútímans]].
 
Á meðan list miðalda einkenndist af trúarlegri innri leit þá einkennist list á endurreisnartímanum af veraldlegri sýn, athyglin beinist að hinu jarðneska lífi og manninum. Húmanismi, mannhyggja eða manngildisstefna var megin menntastefna endurreisnarinnar.
 
Á endurreisninni var tekið að líta á hið einstaka sem lykil að hinu almenna og áhersla lögð á vísindarannsóknir og beinar athuganir á náttúrunni.
 
Stundum hefur endurreisnin verið nefnd '''Endurlífgunaröld''' eða '''Endurfæðingin''' á íslensku. Það er þó sjaldgæft.
 
== Heimildir ==