„Fornaldarheimspeki“: Munur á milli breytinga

 

==Forverar Sókratesar==

 

Tímabil forvera Sókratesar einkenndist af frumspekilegum vangaveltum og tilraunum til þess að finna „uppsprettuna“, það sem lægi veruleikanum til grundvallar. Meðal mikilvægra heimspekingar þessa tímabils eru [[Þales]], [[Anaxímandros]], [[Anaxímenes]], [[Pýþagóras]], [[Herakleitos]], [[Parmenídes]], [[Zenon frá Eleu]], [[Melissos]], [[Empedókles]], [[Anaxagóras]], [[Demókrítos]].

 

==Klassísk heimspeki==

[[Mynd:Sanzio_01_Plato_Aristotle.jpg|thumb|130px|right|[[Skólinn í Aþenu]] eftir [[Rafael]]: [[Platon]] og [[Aristóteles]]]]

Mestar heimildir eru frá klassíska tímabilinu en mikilvægustu heimspekingar tímabilsins voru [[Sókrates]], [[Platon]] og [[Aristóteles]]. Þeir síðastnefndu eru meðal áhrifamestu heimspekingum sögunnar og er þeir hugsuðir sem hvað mest hafa mótað heimspekina og viðfangsefni hennar.

 

Kýreningar töldu að mannlegri [[þekking]]u væru þröngar skorður settar. Þeir töldu að einungis væri hægt að þekkja eigin upplifanir hverju sinni, t.d. að á ákveðnu augnabliki fyndi maður sætt bragð, en að ekkert væri hægt að vita um [[Orsök|orsakir]] þess sem maður skynjar, t.d. að hunang sé sætt á bragðið.

==Hellenísk heimspeki==

 

Hellenísk heimspeki er strangt tekið einungis heimspeki [[Helleníski tíminn|helleníska tímans]] (þ.e. til ársins 31 f.o.t.) en orðið er stundum einnig notað um [[Rómversk heimspeki|rómverska heimspeki]] og heimspeki [[Síðfornöld|síðfornaldar]] enda urðu ekki skörp skil í sögu heimspekinnar með endalokum hellensíka tímans. Meðal mikilvægustu hugsuða og skóla þessa tímabils eru [[Zenon frá Kítíon]], [[Krýsippos]], [[Arkesilás]], [[Karneades]], [[Epikúros]], [[Pyrrhon]], [[Panætíos]], [[Pósidóníos]], [[Epiktetos]], [[Seneca yngri|Seneca]], [[Markús Árelíus]] og [[Sextos Empeirikos]]. Nýplatonistinn [[Plótínos]] er venjulega talinn til síðfornaldar.

 

===Epikúrismi===

Epikúrisminn var heimspeki [[Epikúros]]ar en Epikúros var undir miklum áhrifum frá Demókrítosi. Epikúros hélt fram rammri [[Efnishyggja|efnishyggju]] og varði [[Eindahyggja|eindahyggjuna]] (atómismann) sem [[Levkippos]] og Demókrítos höfðu fyrstir sett fram. Hann hélt því einnig fram að ánægjan væri hin æðstu gæði en Epikúros taldi að andleg ánægja væri æðri líkamlegri ánægju og að í öllu skyldi gæta hófs.

 

===Stóuspeki===

 

[[Mynd:Zeno.jpg|125px|thumb|left|[[Zenon Kítíon]]]]

 

===Efahyggja===

Efahyggjan átti sér tvær rætur. Annars vegar voru upphafsmenn hennar þeir [[Arkesilás]] og [[Karneades]] sem voru ''akademískir heimspekingar'', þ.e. þeir tilheyrðu Akademíunni, sem var skóli sem Platon stofnaði í [[Aþenu]] um 385 f.o.t. Á 3. öld f.o.t. voru akademískir heimspekingar farnir að túlka samræður Platons sem efahyggjurit og töldu að Sókrates hefði verið efahyggjumaður. Þessir efahyggjumenn (sem nefndust ekki efahyggjumenn á sínum tíma, heldur akademískir heimspekingar) áttu fyrst og fremst í rökræðum við stóumenn og frá forsendum stóumanna leiddu þeir út að ekki væri hægt að vita neitt; sjálfir tóku þeir ekki undir forsendur stóumanna og héldu engu fram.