„Stofn (líffræði)“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
ThoraSkula (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
mEkkert breytingarágrip
Lína 1:
[[Mynd:Antilope-cervicapra-4.jpg|alt=thumb|right|Antilópur af sama stofni. |thumb]]
'''Stofn''' er hópur [[lífvera]] af sömu [[tegund]] sem lifa á afmörkuðu svæði. Í hverju [[vistkerfi]] komast þær lífverur helst af sem hafa lagað sig best að umhverfi sínu. Allir refir sem lifa á tilteknu svæði mynda stofn og öll birkitré í skógi mynda stofn.
Þær lífverur sem eru af sömu tegund og lifa í sama '''[[vistkerfi]]''' mynda stofn. Allir refir sem lifa á tilteknu svæði mynda stofn og öll birkitré í skógi mynda stofn. Umhverfið hefur áhrif á eiginleika stofnsins. Þannig veljast úr ákveðnir eiginleikar sem hjálpa lífverunni að lifa af. Það fer eftir umhverfinu hvaða eiginleiki er góður. Þannig getur t.d. litur sem fellur betur inn í umhverfið hjálpað ákveðnum einstaklingum innan stofnsins að lifa af. Þeir sem ekki eru í góðum felulitum eru frekar veiddir af rándýrum og ná ekki að koma upp afkvæmum sem erfa litinn. Afkvæmum fjölgar sem hafa góðan felulit og þannig verður sá litur ríkjandi innan stofnsins og með tímanum jafnvel eini liturinn. Þetta kallast aðlögun. Lífverur af sömu tegund geta átt saman frjó afkvæmi. Á óralöngum tíma fer breytileikinn á milli stofna að verða það mikill að þeir geta ekki lengur átt saman frjó afkvæmi. Þá er komin sitthvor tegundin sem á sama forföðurinn<ref>{{Bókaheimild|titill=Maður og náttúra|höfundur=Fabricius, S. ofl.|ár=2011|útgefandi=Hálfdán Ómar Hálfdánarson þýddi og staðfærði. Reykjavík. Menntamálastofnun.}}</ref><ref>{{Bókaheimild|titill=Einkenni lífvera.|höfundur=Hurd D. o.fl.|útgefandi=Hálfdán Ómar Hálfdánarson og Þuríður Þorbjarnardóttir þýddu og staðfærðu. Reykjavík. Námsgagnastofnun.|ár=1996}}</ref>.
 
Umhverfið hefur áhrif á eiginleika stofnsins. Þannig veljast úr ákveðnir eiginleikar sem hjálpa lífverunni að lifa af. Það fer eftir umhverfinu hvaða eiginleiki gefur forskot. Þannig getur t.d. litur sem fellur betur inn í umhverfið hjálpað ákveðnum einstaklingum innan stofnsins að lifa af. Þeir sem ekki eru í góðum felulitum eru frekar veiddir af rándýrum og ná ekki að koma upp afkvæmum sem erfa litinn. Afkvæmum fjölgar sem hafa góðan felulit og þannig verður sá litur ríkjandi innan stofnsins og með tímanum jafnvel eini liturinn. Þetta kallast [[aðlögun (líffræði)|aðlögun]].
Erfðafræðilegur breytileiki innan stofns hefur áhrif á möguleika stofnsins að lifa af. Því stærri sem genapollurinn er þeim mun líklegra er að fleiri einstaklingar innan stofnsins lifi af þær áskoranir sem er að finna í umhverfinu (rándýr, sjúkdóma, fæðuskort, veðurfar o.s.frv.). Innræktun hefur áhrif á að breytileikinn verði minni og genapollurinn minnkar. Það eykur líkur á því að stofnin deyr út. Innræktun er þegar skyldir einstaklingar eignast saman afkvæmi.
 
Þær lífverur sem eru af sömu tegund og lifa í sama '''[[vistkerfi]]''' mynda stofn. Allir refir sem lifa á tilteknu svæði mynda stofn og öll birkitré í skógi mynda stofn. Umhverfið hefur áhrif á eiginleika stofnsins. Þannig veljast úr ákveðnir eiginleikar sem hjálpa lífverunni að lifa af. Það fer eftir umhverfinu hvaða eiginleiki er góður. Þannig getur t.d. litur sem fellur betur inn í umhverfið hjálpað ákveðnum einstaklingum innan stofnsins að lifa af. Þeir sem ekki eru í góðum felulitum eru frekar veiddir af rándýrum og ná ekki að koma upp afkvæmum sem erfa litinn. Afkvæmum fjölgar sem hafa góðan felulit og þannig verður sá litur ríkjandi innan stofnsins og með tímanum jafnvel eini liturinn. Þetta kallast aðlögun. Lífverur af sömu tegund geta átt saman frjó afkvæmi. Á óralöngummjög löngum tíma fer breytileikinn á milli stofna að verða það mikill að þeir geta ekki lengur átt saman frjó afkvæmi. Þá er komin sitthvorsitt hvor tegundin sem á sama forföðurinn.<ref>{{Bókaheimild|titill=Maður og náttúra|höfundur=Fabricius, S. ofl.|ár=2011|útgefandi=Hálfdán Ómar Hálfdánarson þýddi og staðfærði. Reykjavík. Menntamálastofnun.}}</ref><ref>{{Bókaheimild|titill=Einkenni lífvera.|höfundur=Hurd D. o.fl.|útgefandi=Hálfdán Ómar Hálfdánarson og Þuríður Þorbjarnardóttir þýddu og staðfærðu. Reykjavík. Námsgagnastofnun.|ár=1996}}</ref>.
 
Erfðafræðilegur breytileiki innan stofns hefur áhrif á möguleika stofnsins að lifa af. Því stærri sem genapollurinn er þeim mun líklegra er að fleiri einstaklingar innan stofnsins lifi af þær áskoranir sem er að finna í umhverfinu (rándýr, sjúkdóma, fæðuskort, veðurfar o.s.frv.). [[Innræktun]] hefur áhrif á að breytileikinn verði minni og genapollurinn minnkar. Það eykur líkur á því að stofninstofninn deyrdeyi út. Innræktun er þegar skyldir einstaklingar eignast saman afkvæmi.
 
{{stubbur|líffræði}}
[[Flokkur:Vistfræði]]
[[Flokkur:Líffræði]]
 
[[an:Poblazión]]
[[id:Populasi dunia]]
[[ro:Populaţie]]
[[Flokkur:Lífverustofn]]
[[Flokkur:Stofn]]