„Stafnes“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 2:
'''Stafnes''' (''Starnes'', ''Sternes'', ''Stapnes'', ''Stafsnes'') er lítið [[nes]] á [[Reykjanesskagi|Reykjanesskaga]], nánar tiltekið vestast á [[Miðnes]]i, nálægt [[Hvalsnes]]i. Þar er samnefnd jörð sem tilheyrði [[Rosmhvalaneshreppi]] en í dag [[Sandgerði]]. Upphaflega hefur nesið heitið ''Starnes'' (líklega eftir [[melgresi]] sem vex þar í fjörunni) og kemur fyrir undir því nafni í heimildum frá því um [[1270]] og síðar. Nafnið ''Stafnes'' kemur fyrst fyrir í [[Jarðabók]]um undir lok [[17. öldin|17. aldar]].
 
Jörðin Stafnes hefur verið stórbýli frá upphafi með margar [[hjáleiga|hjáleigur]] og [[útgerð]], þótt [[höfuðból]]ið [[Hvalsnes]] hafi verið stærra, en varð fyrir miklum skemmdum vegna stórflóða og sandblásturs á [[17. öldin|17.]] og [[18._öldin|18. öld]]. Stafnes var keypt af [[Magnús Einarsson|Magnúsi Einarssyni]] [[Skálholtsbiskupar|biskupi]] fyrir [[Skálholt]] kringum árið [[1140]], en hefur síðan gengið til [[Viðeyjarklaustur]]s, hugsanlega við stofnun þess. Við [[siðaskiptin]] varð Stafnes [[konungsjörð]]. Jörðin var boðin upp í Reykjavík [[27. júní]] [[1792]] ásamt 24 öðrum konungsjörðum á Miðnesi, en boðin sem fengust voru svo lág að stjórnin féllst ekki á neitt þeirra. [[10. september]] [[1805]] var jörðin svo loks seld á kaupþingi í [[Keflavík]] og komst í bændaeigu.
 
Á Stafnesi var ein mesta [[konungsútgerð]] á Miðnesi frá því fyrir [[16._öldin|16. öld]] og fram um miðja 18. öld. Árið [[1548]] eru í skilagrein [[Kristján skrifari|Kristjáns skrifara]] talin upp á staðnum fimm skip í eigu konungs; einn [[tólfæringur]], tveir [[teinæringur|teinæringar]] og tveir [[áttæringur|áttæringar]], en með tímanum hafaminnkuðu skipin minnkað og undir lokin eruvoru [[tvíæringur|tvíæringar]] orðnir algengiralgengastir á Miðnesi. Auk konungs gerðu útvegsbændur báta sína út frá Stafnesi, eins og kauphöfninni [[Básendar|Básendum]] lítt sunnan við.
 
Stafnes er í [[Hvalsnessókn]].