„Saffó“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Addbot (spjall | framlög)
m Bot: Flyt 80 tungumálatengla, sem eru núna sóttir frá Wikidata á d:q17892
Femmihi1 (spjall | framlög)
Búið til með því að þýða síðuna "Sappho"
Lína 1:
 
[[Mynd:Bust_Sappho_Musei_Capitolini_MC1164.jpg|thumb|right|Forn grísk brjóstmynd af Saffó.]]
[[Mynd:Head_Sappho_Glyptothek_Munich.jpg|thumb|Höfuð konu frá Glyptótekinu í München, auðkennd sem „líklega {{Sfn|Ohly|2002}} eintak af mynd Silanion af Saffó frá fjórðu öld f.Kr. þar sem hann tók sér skáldaleyfi]]
'''Saffó''' ([[attíska]]: ''Σαπφώ'' (''Sapfó''); [[eólíska]]: ''Ψάπφω'' (''Psapfο'')) var [[Forngrikkir|forngrísk]] [[skáld]]kona sem sögð var fædd í [[Eressos]] á eyjunni [[Lesbos]] einhvern tíma milli [[630 f.Kr.|630]] og [[612 f.Kr.]] og hafa dáið kringum [[570 f.Kr.]] Lítið hefur varðveist af kvæðum hennar en hún hafði gríðarlega mikil áhrif og talin með [[ljóðskáldin níu|ljóðskáldunum níu]] í Grikklandi; hún var stundum nefnd ''tíunda menntagyðjan''. Verk hennar voru samin á eólísku fyrir [[söngur|söng]] með undirspili [[lýra|lýru]]. Kvæði hennar eru með þeim fyrstu sem fjalla um veraldlega hluti og reynslu einstaklingsins. Í sumum þeirra talar ljóðmælandinn um ást sína til kvenna, sem hefur gefið tilefni til að ætla að hún hafi verið [[samkynhneigð]] og orðið ''[[lesbía]]'' var þannig dregið af nafni eyjarinnar Lesbos.
'''Sappho''' ( /ˈ s æ f oʊ / ; Greek ''Sapphō'' [sap.pʰɔ̌ː] ; Eólíska {{Lang|grc|Ψάπφω}} ''Psápphō'' ; u.þ.b. 630 - u.þ.b. 570 f.Kr.) var [[Snemmgrískur tími|forngrískt]] skáld frá Eresos eða Mýtilene á eyjunni [[Lesbos]] . Saffó er þekkt fyrir ljóðakveðskap sinn, skrifaðan til þess að vera sunginn ásamt tónlist. Í fornöld var Saffó almennt álitin eitt merkilegasta ljóðskáld síns tíma og fékk eins og „Tíunda músan“ og „Skáldkonan“. Flest ljóð Saffóar eru nú glötuð og það sem er til hefur að mestu varðveist í brotakenndri mynd; aðeins " Óðurinn til Afródítu " er vissulega allur varðveittur. Jafnframt ljóðakveðskap, fullyrtu fornir útskýrendur að Saffó hefði skrifað falleg og jambísk ljóð. Þrjú spakmæli sem kennd eru við Saffó eru til, en þetta eru í raun [[Helleníski tíminn|hellenískar]] eftirlíkingar af stíl Saffóar.
 
Lítið er vitað um líf Saffóar. Hún var af auðugri fjölskyldu frá Lesbos, þó nöfn foreldra hennar séu ekki vituð. Fornar heimildir segja að hún hafi átt þrjá bræður; Charaxos (Χάραξος), Larichos (Λάριχος) og Eurygios (Εὐρύγιος). Tveir þeirra, Charaxos og Larichos, eru einnig nefndir í bræðraljóðinu sem uppgötvaðist árið 2014. Hún var gerð útlæg til Sikileyjar um 600 f.Kr. og hélt mögulega áfram að starfa þar til um 570 f.Kr. Samkvæmt goðsögn drap hún sig sjálfa með því að stökkva frá klettunum í Leucadian vegna ástar sinnar á ferjumanninum Faón.
== Tenglar ==
* {{Vísindavefurinn|3618|Hver var þekktasta skáldkona Forngrikkja?}}
* {{Vísindavefurinn|54160|Hvað er vitað um ævi skáldkonunnar Saffóar?}}
 
Saffó var afkastamikið skáld og samdi líklega um 10.000 línur. Ljóð hennar voru vel þekkt og mjög dáð í gegnum stóran hluta [[Klassísk fornöld|fornaldar]], og hún var meðal kanóna níu ljóðskáldanna sem voru mest metin af fræðimönnum í [[Helleníski tíminn|hellenískri]] Alexandríu. Ljóð Saffóar þykja enn framúrskarandi og verk hennar halda áfram að hafa áhrif á aðra rithöfunda. Fyrir utan ljóð hennar er hún vel þekkt sem tákn um ást og þrá milli kvenna {{Sfn|Rayor|Lardinois|2014}} þar sem orðin ''[[wiktionary:sapphic|saffísk]]'' og ''[[wiktionary:lesbian|lesbísk]]'' eru dregin af nafni hennar og nafni heimaeyjunnar. Þótt mikilvægi hennar sem skáld sé óumdeilanlegt, hafa allar túlkanir á verkum hennar verið litaðar og undir áhrifum umræðu um kynhneigð hennar.
{{Forngrísk lýrísk skáld}}
 
== Fornar heimildir ==
{{stubbur|fornfræði|bókmenntir}}
Það eru þrjár uppsprettur upplýsinga um líf Saffó: ''vitnisburður'' hennar, samtímasögur og það sem hægt er að tína til úr eigin ljóðum – þó fræðimenn séu varkárir þegar þeir lesa ljóð sem ævisöguheimild. {{Sfn|Rayor|Lardinois|2014}}
 
''Vitnisburðir'' er listhugtak í fornum fræðum sem vísar til safns klassískra ævisögulegra og bókmenntalegra tilvísana í klassíska höfunda. ''Vitnisburðurinn'' um Saffó inniheldur ekki tilvísanir í samtíma Saffó. {{Sfn|Barnstone|2009}} Lýsingarnar á lífi Saffóar sem koma fram í ''vitnisburðunum'' þarf alltaf að meta með tilliti til sögulegrar nákvæmni, því margar þeirra eru vissulega ekki réttar. {{Sfn|Winkler|1990}} {{Sfn|Parker|1993}} ''Vitnisburðirnir'' eru einnig uppspretta þekkingar um hvernig kveðskap Saffó var tekið í fornöld. {{Sfn|Rayor|Lardinois|2014}} Sum smáatriði sem nefnd eru í ''vitnisburðunum'' eru fengin úr ljóðum Saffóar sjálfrar, sem er mjög áhugavert, sérstaklega í ljósi þess að ''vitnisburðirnir'' eru frá þeim tíma þegar meira af ljóðum Saffóar voru til en raunin er fyrir nútíma lesendur. {{Sfn|Rayor|Lardinois|2014}} {{Sfn|Campbell|1982}}
[[Flokkur:Forngrísk skáld]]
 
 
 
 
 
 
 
 
 
[[Category:Pages using multiple image with manual scaled images]]
 
 
 
 
 
 
 
 
[[Flokkur:Lýrísku skáldin níu]]
[[Flokkur:Fólk fætt á 7. öld f.Kr.]]