„Rúanda“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip |
m bæti við inngang |
||
Lína 39:
| símakóði = 250
}}
'''Rúanda''' er
Rúandíska þjóðin er ung og býr aðallega í dreifbýli. Meðalaldur í Rúanda er aðeins 19 ár. Íbúar Rúanda eru nánast allir af sama uppruna, [[Banyarwanda]], en skiptast í þrjá undirhópa: [[Hútúar|Hútúa]], [[Tútsar|Tútsa]] og [[Twa]]. Twa eru [[pygmíar]] sem búa í skóglendi og eru álitnir afkomendur frumbyggja Rúanda. Fræðimönnum ber ekki saman um uppruna mismunarins milli Hútúa og Tútsa. Sumir telja hann stafa af fyrrum ólíkum [[stétt]]um sömu þjóðar, meðan aðrir halda að Hútúar og Tútsar hafi flust til landsins sem aðskildir hópar. [[Kristni]] eru helstu trúarbrögð landsins og móðurmál flestra íbúa og það mál sem nær allir íbúar tala er [[kinyarwanda]], en enska og franska eru líka opinber mál. Rúanda býr við [[forsetaræði]]. Núverandi forseti er [[Paul Kagame]] sem hefur gegnt því embætti frá 2000. Miðað við nágrannaríki býr Rúanda í dag við litla spillingu, en mannréttindasamtök hafa sagt frá því að stjórnarandstöðuhópum sé gert erfitt fyrir og málfrelsi takmarkað. Landið hefur búið við strangt stigveldi frá því áður en það varð nýlenda. Rúanda skiptist í fimm [[héruð Rúanda|héruð]] frá 2006. Árið 2008 varð rúandska þingið það fyrsta í heiminum þar sem konur voru meirihluti þingmanna. Sú staða er aðeins í tveimur öðrum löndum heims, [[Bólivía|Bólivíu]] og [[Kúba|Kúbu]]. Í Rúanda vinna konur í öllum starfsgreinum og aukin völd kvenna hafa meðal annars leitt til þess að forn feðraveldislög hafa verið afnumin.
[[Veiðimenn og safnarar]] settust að í landinu á [[steinöld]] og [[járnöld]] og þar á eftir komu [[Bantúmenn]]. Fyrst mynduðust [[ættbálkar Rúanda|ættbálkar]] og síðan konungsríki. [[Konungsríkið Rúanda]] var ríki þar sem Tútsakonungar lögðu aðra íbúa undir sig og ríkti frá miðri 18. öld. Landið varð hluti af [[Þýska Austur-Afríka|Þýsku Austur-Afríku]] [[1895]], en varð að [[Belgía|belgísku]] verndarsvæði eftir [[fyrri heimsstyrjöldin|fyrri heimsstyrjöld]]. Bæði evrópsku nýlenduveldin stjórnuðu með aðstoð innlendra konunga og stefna þeirra var hliðholl Tútsum. Hútúar gerðu [[uppreisnin í Rúanda|uppreisn]] árið 1959, myrtu fjölda Tútsa og stofnuðu sjálfstætt lýðveldi undir stjórn forsetans [[Grégoire Kayibanda]]. [[Valdaránið í Rúanda 1973|Valdarán hersins]] árið 1973 steypti Kayibanda af stóli og [[Juvénal Habyarimana]] tók við völdum en var áfram hliðholl Hútúum. Stjórnmálaflokkurinn [[Rúandíski framvörðurinn]], sem var hliðhollur Tútsum, hóf [[Borgarastyrjöldin í Rúanda|borgarastyrjöld]] árið 1990. Habyarimana var myrtur í apríl 1994. Í kjölfarið fylgdi [[þjóðarmorðið í Rúanda]], þar sem öfgamenn myrtu 500.000 til 1.000.000 Tútsa og Hútúa á um hundrað dögum. Morðæðinu lauk með sigri framvarðarins í júlí 1994.
[[Efnahagslíf Rúanda]] hlaut mikinn skaða vegna þjóðarmorðsins 1994 en hefur styrkst síðan. Það byggist að mestu á [[sjálfsþurftarbúskapur|sjálfsþurftarbúskap]]. Helstu landbúnaðarafurðir til útflutnings eru kaffi og te. [[Ferðaþjónusta]] fer vaxandi og er aðalútflutningsgrein landsins. Rúanda er annað tveggja landa þar sem hægt er að sjá [[fjallagórilla|fjallagórillur]] með öruggum hætti, og ferðamenn greiða háar fjárhæðir fyrir leyfi til að rekja slóðir górilla. Tónlist og dans eru stór hluti af menningu Rúsanda, sérstaklega trommutónlist og flókinn ''intore''-dans. Hefðbundið handverk er framleitt um allt land, þar á meðal ''[[imigongo]]'' úr kúataði.
Stjórnarfar í Rúanda hefur verið miðstýrt forsetaræði með tvískipt [[þing Rúanda|þing]] þar sem [[Rúandíski framvörðurinn]] hefur farið með öll völd frá 1994. Landið er aðili að [[Afríkusambandið|Afríkusambandinu]], [[Breska samveldið|Breska samveldinu]], [[COMESA]], [[Samtök frönskumælandi ríkja|Samtökum frönskumælandi ríkja]] og [[Austur-Afríkusambandið|Austur-Afríkusambandinu]].
== Saga ==
| |||