|
|
|
|undirskrift = Jacques Chirac Signature.svg
}}
'''Jacques René Chirac''' (29. nóvember 1932 – 26. september 2019<ref>{{Vefheimild|titill=Jacques Chirac látinn|url=https://www.ruv.is/frett/jacques-chirac-latinn|útgefandi=RÚV|ár=2019|mánuður=26. september|árskoðað=2019|mánuðurskoðað=26. september|höfundur=Kristján Róbert Kristjánsson}}</ref>) var [[Frakkland|franskur]] stjórnmálamaður og fyrrverandi [[forseti Frakklands]]. Hann var kosinn í embætti árið 1995 og aftur 2002 en síðara kjörtímabil hans rann út árið 2007. Í krafti embættis síns var hann einnig [[meðfursti Andorra]] og stórmeistari [[franska heiðursfylkingin|Frönsku heiðursfylkingarinnar]]. Áður var Chirac [[borgarstjóri Parísar]] 1977 til 1995 auk þess að gegna embætti [[forsætisráðherra Frakklands|forsætisráðherra]] tvívegis; fyrst 1974 til 1976<ref>{{Cite news |url=http://timaritTímarit.is/view_page_init.jsp?pageId=|2902974|Jacques Chirac|workblað=[[Þjóðviljinn]]|title= Jacques Chirac |dateútgáfudagsetning=23. mars 1986|blaðsíða=5}}</ref> og aftur 1986 til 1988. Áður en hann náði kjöri sem forseti hafði Chirac boðið sig fram án árangurs í forsetakosningunum árin 1981 og 1988.
Chirac sigraði frambjóðanda [[Sósíalistaflokkurinn (Frakkland)|Sósíalistaflokksins]], [[Lionel Jospin]], í forsetakosningunum árið 1995.<ref>{{Cite news |url=https://www.mblTímarit.is/greinasafn/grein/197250/ |work=mbl.is1829389|title=Allt SIGURer CHIRACSþegar Í FRAKKLANDIþrennt er|dateblað=[[Morgunblaðið]]|útgáfudagsetning=9. maí 1995|höfundur=Steingrímur Sigurgeirsson|blaðsíða=16-17}}</ref> Í byrjun forsetatíðar sinnar viðurkenndi Chirac ábyrgð og þátttöku franskra stjórnvalda í [[Vichy-stjórnin|Vichy-stjórninni]] í ofsóknum á gyðingum á meðan á þýska hernáminu stóð í [[Seinni heimsstyrjöldin|seinni heimsstyrjöldinni]].<ref>{{Cite news |url=https://www.mbl.is/greinasafn/grein/213145/ |work=mbl.is|title= Chirac viðurkennir aðild Frakka að helförinni |date=19. júlí 1995}}</ref> Hann neyddist síðar til að hefja stjórnarsamband við sósíalistana og gera Jospin að forsætisráðherra eftir ósigur hægrimanna í þingkosningum árið 1997. Á kjörtímabilinu var haldin þjóðaratkvæðagreiðsla um stjórnarskrárbreytingar þar sem kjörtímbabil forsetans var stytt úr sjö árum í fimm. Chirac vann endurkjör til forseta árið 2002 í seinni umferð með 82,2 % atkvæða á móti [[Jean-Marie Le Pen]], frambjóðanda frönsku Þjóðfylkingarinnar. Þetta er enn í dag stærsti kosningasigur sem unninn hefur verið í forsetakosningum fimmta franska lýðveldisins. Á seinna kjörtímabili Chirac fóru vinsældir hans nokkuð dalandi en jukust á ný þegar Chirac neitaði að taka þátt í [[Íraksstríðið|Íraksstríðinu]] fyrir hönd Frakklands.<ref>{{Cite news |url=http://timaritTímarit.is/view_page_init.jsp?pageId=|3707581 |work=Fréttablaðið|title= Vinsælastur í Bagdad |dateblað=[[Fréttablaðið]]|útgáfudagsetning=5. október 2003|blaðsíða=24}}</ref> Hann mælti einnig fyrir því í atkvæðagreiðslu að [[Samningur um stjórnarskrá fyrir Evrópu|ný stjórnarskrá]] fyrir [[Evrópusambandið]] yrði samþykkt en hún var að endingu felld. Chirac sóttist ekki eftir þriðja kjörtímabili og settist í helgan stein þegar kjörtímabilinu lauk árið 2007.
Sem fyrrverandi forseti fékk Chirac síðan sæti á stjórnlagaþingi Frakklands og sat þar til ársins 2011, en þá sagði hann sig úr því af heilsufarsástæðum. Í desember sama ár var Chirac dæmdur til tveggja ára fangelsisvistar vegna spillingarmála sem komu upp frá borgarstjóratíð hans í París.<ref>{{Cite news |url=http://www.visir.is/g/2011712169905 |work=Vísir |title= Jacques Chirac fær tveggja ára dóm |date=16. desember 2011}}</ref>
|
