„Fordæmisréttur“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
m Bjarki S færði Venjuréttur á Fordæmisréttur yfir tilvísun, án þess að skilja eftir tilvísun: réttara heiti, sjá spjallsíðu
venjuréttur -> fordæmisréttur
Lína 1:
[[Mynd:Map_of_the_Legal_systems_of_the_world_(en).png|thumb|Á þessu korti eru lönd með venjuréttarkerfi merkt með bleiku litbrigði.]]
 
'''VenjurétturFordæmisréttur''' er réttarkerfi þar sem [[lög]] eru túlkuð og þeim beitt í gegnum álit [[Dómari|dómara]]. Í venjuréttarkerfifordæmisréttarkerfi eru lög túlkuð með tilliti til [[Fordæmi|fordæma]]. Í máli þar sem aðilar eru ósammála um hvernig á að túlka lög eru fyrri ákvarðanir annarra dómstóla hafðar að leiðarljósi við úrskurð.
 
Ef skorið hefur verið úr svipuðu máli með tilteknum hætti áður er dómstóllinn yfirleitt bundinn við þá ákvörðun (þetta nefnist ''stare decisis''). Hins vegar ef málið er talið í eðli sínu frábrugðið eldri málum, og ekki er kveðið á um hvernig eigi að fara með slíkt mál í lögum, hefur dómarinn vald og skyldu til að skera úr málinu. Dómstóllinn leggur frá sér álit þar sem færð eru rök fyrir ákvörðuninni, sem er til þess valdandi að dómararar séu bundnir við það fordæmi í framtíðarmálum. Með þessum hætti er sköpuð venja sem hefur sama vægi og gildi og [[lög]] sem lögð eru fram af [[Löggjafarvald|löggjafarvaldinu]] og [[reglugerðum|reglugerðir]] sem lagðar eru fram af [[Framkvæmdarvald|framkvæmdarvaldinu]].
Lína 7:
Venjuréttur á rætur sínar að rekja til hefða úr [[Konungsgarður|konungsgörðum]] Englands sem urðu til í kjölfar [[Landvinningar Normanna á Englandi|landvinninga Normanna]] árið 1066. Í gegnum [[Breska heimsveldið]] dreifðist venjuréttur víðar um heim, en lagakerfi margra landa sem áður voru undir yfirráðum Bretar byggjast á venjurétti ennþá daginn í dag.
 
Í dag býr um það bil þriðjungur heimsbúa í venjuréttarumdæmifordæmisréttarumdæmi, eða umdæmi þar sem notast er við venjuréttfordæmisrétt í bland við annarraönnur lagakerfa. Meðal þessara landa eru Antígva og Barbúda, Ástralía, Bahamas, Bandaríkin (nema [[Louisiana]]), Bangladess, Barbados, Belís, Botsvana, Bretland (og hjálendur þess eins og [[Gíbraltar]]), Dóminíka, Fijieyjar, Filippseyjar, Gana, Grenada, Gvæjana, Hong Kong, Indland, Ísrael, Jamaíka, Kamerún, Kanada (nema [[Québec]]), Kenýa, Kýpur, Líbería, Malasía, Malta, Mjanmar, Míkrónesía, Namibía, Nárú, Nýja-Sjáland, Nígería, Pakistan, Palá, Papúa Nýja-Gínea, Simbabve, Singapúr, Síerra Leóne, Suður-Afríka, Srí Lanka og Trínidad og Tóbagó.
 
== Tengt efni ==