„Heilkjörnungar“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Heiti ætti að vera fremst en jæja |
m breyti uppsetningu og set inn eldri inngang |
||
Lína 1:
{{Taxobox▼
| fossil_range = [[Orosirian]] – [[Holocene|nútími]] ▼
| image=Eukaryota diversity 2.jpg▼
| image_caption=Heilkjörnungar og nokkur dæmi um fjölbreytileika þeirra – með sólargangi frá að ofan til vinstri: [[Osmia bicornis]], ''[[Kóngssveppur|Boletus edulis]]'', [[simpansi]], ''[[Isotricha intestinalis]]'', ''[[Ranunculus asiaticus]]'', og ''[[Volvox carteri]]''▼
<!--| superdomain=[[Neomura]]<See [[Talk:Eukaryote#Neomura]]>-->▼
| domain=Eukaryota▼
| domain_authority=([[Édouard Chatton|Chatton]], 1925) [[Robert Whittaker|Whittaker]] & [[Lynn Margulis|Margulis]], 1978▼
| subdivision_ranks=[[Ríki (flokkunarfræði)|Ríki]]▼
| subdivision =▼
<div style="width:100%;background-color:pink;border:1px solid black;padding:3px;margin: 0 0 0 -4px;">Animalia ([[Dýr]])</div>▼
<div style="width:100%;background-color:lightblue;border:1px solid black;padding:3px;margin: 0 0 0 -4px;">Fungi ([[Sveppir]])</div>▼
<div style="width:100%;background-color:lightgreen;border:1px solid black;padding:3px;margin: 0 0 0 -4px;">Plantae ([[Plöntur]])</div>▼
<div style="width:100%;background-color:khaki;border:1px solid black;padding:3px;margin: 0 0 0 -4px;">Chromista ([[Stramenopila]])</div>▼
<div style="width:100%;background-color:khaki;border:1px solid black;padding:3px;margin: 0 0 0 -4px;">Protista ([[Frumverur]])</div>▼
Enn er ekki komin endanleg flokkun á ríkjunum.<ref name="Adl2012">{{cite journal | vauthors = Adl SM, Simpson AG, Lane CE, Lukeš J, Bass D, Bowser SS, Brown MW, Burki F, Dunthorn M, Hampl V, Heiss A, Hoppenrath M, Lara E, Le Gall L, Lynn DH, McManus H, Mitchell EA, Mozley-Stanridge SE, Parfrey LW, Pawlowski J, Rueckert S, Shadwick L, Shadwick L, Schoch CL, Smirnov A, Spiegel FW | display-authors = 6 | title = The revised classification of eukaryotes | journal = The Journal of Eukaryotic Microbiology | volume = 59 | issue = 5 | pages = 429–93 | date = September 2012 | pmid = 23020233 | pmc = 3483872 | doi = 10.1111/j.1550-7408.2012.00644.x | url = http://www.paru.cas.cz/docs/documents/93-Adl-JEM-2012.pdf | archive-url = https://web.archive.org/web/20160616160800/http://www.paru.cas.cz/docs/documents/93-Adl-JEM-2012.pdf | deadurl = yes | archive-date = 16 June 2016 }}</ref>▼
}} ▼
'''Heilkjörnungar''' ([[fræðiheiti]]: ''Eukaryota'') eru [[lífvera|lífverur]] með [[fruma|frumur]] þar sem [[frumukjarni]]nn (eða -kjarnarnir) er hulinn [[frumuhimna|frumuhimnu]]. Heilkjörnungar telja bæði [[dýr]], [[jurt]]ir og [[sveppur|sveppi]] (sem eru flest [[fjölfrumungur|fjölfruma]]) auk ýmissa annarra hópa sem stundum eru flokkaðir sem [[frumverur]] og eru margir [[einfrumungur|einfruma]]. Hinn meginhópur lífvera er [[dreifkjörnungar]] sem ekki eru með aðgreindan kjarna eða önnur [[frumulíffæri]] og telja [[gerill|gerla]] og [[fornbaktería|fornbakteríur]]. Heilkjörnungar eiga sér sameiginlegan uppruna og eru stundum skilgreindir sem [[veldi (flokkunarfræði)|veldi]] eða [[lén (flokkunarfræði)|lén]].
Fruman er minnsta lífveran og allar lífverur eru gerðar úr einni eða fleiri frumum. Það eru meira en 300 ár síðan Robert Hooke skoðaði frumu fyrst í [[smásjá]]<ref>{{Cite journal|last=Pelling|first=Andrew E.|last2=Horton|first2=Michael A.|date=2008-04-XX|title=An historical perspective on cell mechanics|url=http://link.springer.com/10.1007/s00424-007-0405-1|journal=Pflügers Archiv - European Journal of Physiology|language=en|volume=456|issue=1|pages=3–12|doi=10.1007/s00424-007-0405-1|issn=0031-6768}}</ref>. Frumum fjölgar með skiptingu og allar frumur eru komnar af öðrum frumum. Frumum er hægt er að skipta í tvær megingerðir eftir því hvernig þær geyma erfðaefni sitt: [[Dreifkjörnungar|Dreifkjörnunga]] (''e. prokaryotes'') eða '''heilkjörnunga''' (''e.eukaryotes'') sem stundum eru kallaðar kjarnafrumur.
Lína 128 ⟶ 146:
<references />
▲{{Taxobox
▲| fossil_range = [[Orosirian]] – [[Holocene|nútími]]
▲| image=Eukaryota diversity 2.jpg
▲| image_caption=Heilkjörnungar og nokkur dæmi um fjölbreytileika þeirra – með sólargangi frá að ofan til vinstri: [[Osmia bicornis]], ''[[Kóngssveppur|Boletus edulis]]'', [[simpansi]], ''[[Isotricha intestinalis]]'', ''[[Ranunculus asiaticus]]'', og ''[[Volvox carteri]]''
▲<!--| superdomain=[[Neomura]]<See [[Talk:Eukaryote#Neomura]]>-->
▲| domain=Eukaryota
▲| domain_authority=([[Édouard Chatton|Chatton]], 1925) [[Robert Whittaker|Whittaker]] & [[Lynn Margulis|Margulis]], 1978
▲| subdivision_ranks=[[Ríki (flokkunarfræði)|Ríki]]
▲| subdivision =
▲<div style="width:100%;background-color:pink;border:1px solid black;padding:3px;margin: 0 0 0 -4px;">Animalia ([[Dýr]])</div>
▲<div style="width:100%;background-color:lightblue;border:1px solid black;padding:3px;margin: 0 0 0 -4px;">Fungi ([[Sveppir]])</div>
▲<div style="width:100%;background-color:lightgreen;border:1px solid black;padding:3px;margin: 0 0 0 -4px;">Plantae ([[Plöntur]])</div>
▲<div style="width:100%;background-color:khaki;border:1px solid black;padding:3px;margin: 0 0 0 -4px;">Chromista ([[Stramenopila]])</div>
▲<div style="width:100%;background-color:khaki;border:1px solid black;padding:3px;margin: 0 0 0 -4px;">Protista ([[Frumverur]])</div>
▲Enn er ekki komin endanleg flokkun á ríkjunum.<ref name="Adl2012">{{cite journal | vauthors = Adl SM, Simpson AG, Lane CE, Lukeš J, Bass D, Bowser SS, Brown MW, Burki F, Dunthorn M, Hampl V, Heiss A, Hoppenrath M, Lara E, Le Gall L, Lynn DH, McManus H, Mitchell EA, Mozley-Stanridge SE, Parfrey LW, Pawlowski J, Rueckert S, Shadwick L, Shadwick L, Schoch CL, Smirnov A, Spiegel FW | display-authors = 6 | title = The revised classification of eukaryotes | journal = The Journal of Eukaryotic Microbiology | volume = 59 | issue = 5 | pages = 429–93 | date = September 2012 | pmid = 23020233 | pmc = 3483872 | doi = 10.1111/j.1550-7408.2012.00644.x | url = http://www.paru.cas.cz/docs/documents/93-Adl-JEM-2012.pdf | archive-url = https://web.archive.org/web/20160616160800/http://www.paru.cas.cz/docs/documents/93-Adl-JEM-2012.pdf | deadurl = yes | archive-date = 16 June 2016 }}</ref>
▲}}
{{Stubbur|líffræði}}
| |||