Wikipedia

„A-vítamín“: Munur á milli breytinga

Fletta í gegnum breytingarskrá
← Eldri breytingNýrri breyting →
Efni eytt Efni bætt við
MyndræntWiki-texti
Erlasiogannab (spjall | framlög)
3 breytingar
Bætt við texta og heimildum
Erlasiogannab (spjall | framlög)
3 breytingar
bætt við texta og heimildum
Lína 1:
 
= '''Hvað er A vítamín?''' =
A vítamín er vítamín sem við innbyrðum að mestu í gegnum fæðu (lýðheilsustöðLýðheilsustöð, 2010). Vítamín A vítamín getur komið fram sem retínól, karótín og [[beta-karótín]] (lýðheilsustöð, 2010). A vítamínÞað er fituleysanlegt vítamín sem er að finna í grænmeti, svo sem gulrótum, spínati, gulum baunum og kartöflum. (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011). Vítamínið er einnig að finna í fituríkum dýraafurðum svo sem nýmjólk, smjöri, fiskiolíu, hákarlaolíu, eggjum og lúðu. (Codija, 2001; Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011). ViðÍ fáum fituleysanleg vítamín helst úr feitum mat sem að við borðum (lýðheilsustöðfiskilifur, 2010), einna helst fáum við A-vítamín úr fisklifur og lýsi, einnig inniheldur smjörsmjöri, eggeggjum og mjólk þetta vítamín, í þessum matvælum er að finna A- vítamín í forminu Retínól (Guðrún Gyða Hauksdóttir, 2020). Retínól er annað form A- vítamíns (Lýðheilsustöð, 2010) sem fáum við úr dýraríkinu, en karótín og beta-karótín (próvítamín A) fáum við úr jurtaríkinu (Guðrún Gyða Hauksdóttir, 2020). Beta-karótín er litarefni í sem finnst t.d. í gulrótum, og er það er djúp appelsínugult að lit,. mikilMikil neysla kemur stundum fram í húðlit einstaklings, en venjulega kemur liturinn helst fram í lófum og á iljum (Þuríður Þorbjarnardóttir, 2006). Grænmeti sem er mjög litsterkt eins og t.d. gulrætur, spergilkál, paprika og apríkósur innihalda þetta efni sem kallast beta-karótín, mannslíkaminn breytir því síðan í A- vítamín eftir þörfum (EDS, 2009). Þegar líkaminn innbyrðir A- vítamín á þessu formi eru mun minni líkur á að uppsöfnun vítamínsins A verði óæskilega mikil í líkama einstaklingsins (EDS, 2009). Fituleysanleg efni eins og A-vítamín safnast fyrir í líkamanum, þau skolast ekki út, þau setjast fyrir í lifur og fituvefnum ef að umfram magn er í líkamanum (lýðheilsustöð, 2010). 80 - 90% af því sem að líkaminn innbyrðir af vítamín A geymir hann í lifrinni (Johnson, L,E, 2020). Vegna þess að þau skolast ekki út þá getur líkaminn gripið í að nýta sér þann forða sem hann á þegar A-vítamín vantar (Lýðheilsustöð, 2010).
 
    Fituleysanleg efni eins og A vítamín skolast ekki út heldur safnast þau saman í lifur og fituvefnum ef umfram magn er af því í líkamanum (Lýðheilsustöð, 2010). 80 - 90% af því sem að líkaminn innbyrðir af A vítamíni geymir hann í lifrinni (Johnson, 2020). Vegna þess að þau skolast ekki út þá getur líkaminn gripið í að nýta sér þann forða sem hann á þegar A vítamín vantar (Lýðheilsustöð, 2010).
= Kostir A-vítamíns =▼
A vítamín er nauðsynlegt vítamín fyrir líkamsstarfsemi manna og hefur marga kosti. Það styður, ásamt andoxunarefnum, starfsemi ónæmiskerfisins og hjálpa til við að halda sýkingum og sjúkdómum í skefjum (Mushtaq, 1998). A-vítamín er nauðsynlegt til að viðhalda sjón, frjósemi, ónæmiskerfi, slímhúð í meltingarvegi, kynfærum og öndunarvegi meðal annars (Heilsa.is, e.d.). A-vítamín stuðlar að nýmyndun glýkópróteina og er nauðsynlegt fyrir stöðugleika lýsósóm sameinda (Johnson, L.E, 2020). A-vítamín er nauðsynlegt til þess að slímhúð viðhaldist eðlilega og hefur einnig áhrif á viðhald húðar og hárs. A vítamín hjálpar til við vöxt vefja í líkamanum, hjálpar til við að halda eðlilegri starfsemi kirtla og þekjuvefs (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011) og ver okkur einnig gegn sumu þekjuvefskrabbameini (Borel, Drai, og Faure, 2005). A vítamín hjálpar til við endurnýjun húðarinnar (Gilbert, 2013) og ver hana einnig, sem og slímhúðina, aðallega á auganu framanverðu og í meltingarvegi og öndunarvegi. (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011). A vítamín hjálpar einnig til við endurnýjun á sjónpurpura, sem er efnið í sjónhimnunni, sem hjálpar okkur við að sjá í daufu ljósi (Fawsi, 2006). Það styður beinvöxt barna (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011) og rannsóknir sýna að inntaka A vítamíns, hjá börnum fá sex mánaða aldri til fimm ára, minnkar líkurnar á sjúkdómum og dauða (Paixão, 2017). A vítamín hefur einnig áhrif á meðgöngu og án þess myndi frjóvgað egg ekki verða að fóstri. (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011). Hægt er að nota A vítamín til þess að fyrirbyggja ýmis veikindi og sjúkdóma, meðal annars unglingabólur, alkóhólisma, sykursýki, eiðni, slitgigt, æðahnúta, veirusýkingar og margt fleira. (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011). Aukaverkanir af A vítamíni geta komið fram á þann hátt að líkaminn tekur ekki upp D vítamín á eins skilvirknislegan hátt (vitamin.is, e.d.). Hins vegar virðist aftur á móti sem að A vítamín virkji upptöku járns úr geymslustöðvum, sem berst svo til rauðu blóðkornanna sem mynda svo blóðrauðann, sem er súrefnisvakinn í rauðu blóðkornunum (Linus Pauling Institute, 2021).
 
▲= '''Kostir A- vítamíns''' =
= Ráðlagður dagskammtur =▼
A vítamín er nauðsynlegt vítamín fyrir líkamsstarfsemi manna og hefur marga kosti. Það styður, ásamt andoxunarefnum, starfsemi ónæmiskerfisins og hjálpar til við að halda sýkingum og sjúkdómum í skefjum (Mushtaq, 1998). A vítamín er nauðsynlegt til að viðhalda sjón, frjósemi, ónæmiskerfi, slímhúð í meltingarvegi, kynfærum og öndunarvegi meðal annars (Heilsa.is, e.d.). A vítamín stuðlar að nýmyndun glýkópróteina og er nauðsynlegt fyrir stöðugleika lýsósóm sameinda (Johnson, 2020).
 
   A vítamín hjálpar til við vöxt vefja í líkamanum, hjálpar til við að halda eðlilegri starfsemi kirtla og þekjuvefs (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011) og ver okkur einnig gegn sumu þekjuvefskrabbameini (Borel, Drai, og Faure, 2005). Það er einnig nauðsynlegt til að slímhúð viðhaldist eðilega, aðallega á framanverðu auganu, í meltingarvegi og öndunarvegi, og hjálpar til við viðhald hárs, endurnýjun húðarinnar og verndun hennar (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011; Gilbert, 2013). A vítamín hjálpar til við endurnýjun á sjónpurpura, sem er efnið í sjónhimnunni, sem hjálpar okkur við að sjá í daufu ljósi (Fawsi, 2006). Það styður beinvöxt barna (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011) og rannsóknir sýna að inntaka A vítamíns, hjá börnum frá sex mánaða aldri til fimm ára, minnkar líkurnar á sjúkdómum og dauða (Paixão, 2017). A vítamín hefur einnig áhrif á meðgöngu og án þess myndi frjóvgað egg ekki verða að fóstri. (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011).
 
Miðað   Hægt er við að ráðlagður dagskammturnota A vítamínsvítamín sétil 1þess mgað áfyrirbyggja dagýmis (Guðrúnveikindi Gyða Hauksdóttirog sjúkdóma,2020) eðameðal 1000annars µunglingabólur, galkóhólisma, hjásykursýki, fullorðnumeiðni, einstaklingumslitgigt, 700 µ g hjáæðahnúta, börnumveirusýkingar og 400margt µ g hjá smábörnumfleira. (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011).
 
    Aukaverkanir af A vítamíni geta komið fram á þann hátt að líkaminn tekur ekki upp D vítamín á eins skilvirknislegan hátt (Vitamin.is, e.d.). Aftur á móti virðist sem að A vítamín virkji upptöku járns úr geymslustöðvum líkamans, sem berst svo til rauðu blóðkornanna sem mynda blóðrauðann, sem er súrefnisvakinn í rauðu blóðkornunum (Linus Pauling Institute, 2021).
= A vítamín skortur =▼
Aðalástæða A vítamín skorts er einfaldlega of lítil inntaka vítamínsins, sem sagt of lítið af A vítamínríkri fæðu í mataræði fólks (Codjia, 2001). Fyrstu einkenni A vítamín skorts er náttblinda sem má rekja til þess að sjónpurpuri nær ekki að endurnýja sig (Fawzi, 2006; Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011) hornhimnan í augunum verður hörð vegna þurrks og getur á þann hátt leitt til þess að manneskjan verður blind (EDS, 2009). A vítamín skortur bælir ónæmiskerfið og eykur þannig líkurnar á ýmsum veikindum, sýkingum og sjúkdómum (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011; Paixão, 2017). Ef einhver sýking er í líkamanum þá kallar líkaminn á A vítamín og gengur á birgðarnar sem þar af leiðandi eykur vítamín skortinn enn frekar (Gilbert, 2013). Menn geta fengið þurra húð og mikill skortur getur leitt til blindni. (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011). A vítamín skortur er algengur í þróunarlöndunum og sérstaklega hjá börnum á leikskólaaldri og ófrískum konum (Codjia, 2001). Alþjóðaheilbrigðisstofnunin (WHO) áætlar að um 140 milljón barna í heiminum þjáist af A vítamínskorti. (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011). Einnig er A vítamín skortur algengur í suðaustur Asíu þar sem hvít hrísgrjón er uppistaða fæðunnar og innihalda þau ekki vítamínið. (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011). Skortur á A vítamíni hjá börnum í þróunarlöndunum er aðalorsök þess að þau börn þjást af slæmri sjón og geta jafn vel orðið blind, þau eru einnig í meiri hættu á lífshættulegum sýkingum og jafn vel dauða, sem verður þá helst í kjölfar mislinga eða mjög alvarlegs niðurgangs (Underwood, B.A. and Arthur, P.,1996).▼
 
▲= '''Ráðlagður dagskammtur''' =
A vítamín skortur getur orðið í kjölfar lyfjagjafa, þetta á við um lyf sem að eru notuð til lengri tíma eða að staðaldri við til dæmis magasýru eða magasári. Þetta eru þá sýrustillandi lyf (Guðrún Gyða Hauksdóttir, 2020). Langvarandi og stöðug áfengisnotkun getur einnig haft þau áhrif á að skortur verði á A vítamíni í líkamanum ásamt því að leiða til lifrarskemmda (Linus Pauling Institute, e.d.). Þar sem að A vítamín er fituleysanlegt vítamín þá þýðir það að það leysist upp í fitu. Efni eins og laxerolía (vitamin.is, e.d.) og paraffínolía draga úr því að þarmarnir taki upp eins mikla fitu, þá hefur það sömu áhrif á upptöku A vítamíns í þörmunum úr fæðunni (Guðrún Gyða Hauksdóttir, 2020).▼
 
Skortur á Zink, virðist hafa þau áhrif að það dragi úr upptöku A vítamíns. Það verður vegna þess að zink skorturinn veldur því að það dregur úr losun ensíma í líkamanum sem að hafa áhrif á losun retínóls, úr lifur (Linus Pauling Institute, 2021).▼
 
Miðað er við að ráðlagður dagskammtur A vítamíns sé 1 mg á dag (Guðrún Gyða Hauksdóttir, 2020) eða 1000 µg hjá fullorðnum einstaklingum, 700 µg hjá börnum og 400 µg hjá smábörnum. (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011).
= A vítamín eitrun =▼
Sjalfgæft er að fólk þjáist af A vítamín eitrun, en það kemur þó fyrir og einna helst ef að fæðið er of fituríkt (Guðrún Gyða Hauksdóttir, 2020). Eitrun getur einungis orðið vegna of mikils magns af A vítamíni úr dýraríkinu, en of mikil inntaka A vítamíns úr jurtaríkinu (beta-kerótín) kemur fram þannig að húðin verður oft gulleit að lit (Vitamin.is, e.d.) Ef of stór skammtur A vítamíns er tekin getur komið upp sú staða að einstaklingur verði fyrir bráðaeitrun, það getur gerst ef að einstaklingur innbyrðir 100mg eða meira, það er að segja 100 sinnum meira en ráðlagður dag skammtur (Guð▼
 
▲= '''A vítamín skortur''' =
rún Gyða Hauksdóttir, 2020). Oftast verður eitrun af völdum A vítamíns vegna of stórra vítamín skammta eða vegna lyfja við húðmeðferð (Johnson, E.L., 2020). Ekki er eins mikil hætta á eitrun af völdum Beta-karótíns, því upptaka þess í líkamanum er mun hægari (Heilsa.is, e.d.) Hætta er á því að eitrun geti leitt til lifrarskemmda (Johnson, E.L., 2020) og minni beinþéttni sem að leiðir í kjölfarið til þess að einstaklingar sem þjást af A-vítamín eitrun eru í meiri hættu á að beinbrotna (vitamin.is, e.d.). Einkenni A vítamín eitrunar hjá börnum getur komið fram sem kláði, lystarstol (Johnson, E.L., 2020).  Bráð eituráhrif af völdum A-vítamíns geta valdið höfuðverk, ógleði, uppköstum og fleira (Myhre et al., 2003). Langvarandi eituráhrif af völdum A vítamíns getur aftur á móti valdið liðverkjum (Johnson, E.L., 2020), eymsli í beinum og þurri húð (Penniston, Tanumihardjo og Sherri, 2006). Einkenni langvarandi eituráhrifa vegna A vítamíns getur komið fram sem hárlos í augabrúnum og þurrar varir (Johnson, E.L., 2020) ásamt öðrum fyrr nefndum einkennum.   Bráðaeitrun hjá fullorðnum einstakling er ekki algeng, en hefur þó komið upp á t.d. Norðurskautinu þegar heimskautafarar borða lifur úr ísbirni eða sel, sem er mjög rík af A-vítamíni (Johnson, E,L., 2020).
Aðalástæða A vítamín skorts er einfaldlega of lítil inntaka vítamínsins, sem sagt of lítið af A vítamínríkri fæðu í mataræði fólks (Codjia, 2001). Fyrstu einkenni A vítamín skorts er náttblinda sem má rekja til þess að sjónpurpuri nær ekki að endurnýja sig (Fawzi, 2006; Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011). Hornhimnan í augunum verður þá hörð vegna þurrks og getur á þann hátt leitt til þess að manneskjan verður blind (EDS, 2009).
 
    A vítamín skortur bælir ónæmiskerfið og eykur þannig líkurnar á ýmsum veikindum, sýkingum og sjúkdómum (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011; Paixão, 2017). Ef einhver sýking er í líkamanum, kallar hann á A vítamín, sem þar af leiðandi eykur vítamín skortinn enn frekar (Gilbert, 2013). Menn geta fengið þurra húð af A vítamín skorti og mikill skortur getur leitt til blindni (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011).
= Meðferð og bati =▼
Áætlað er að það taki um 1 - 4 vikur fyrir einkenni A vítamín eitrunar að ganga til baka eftir að inntaka A vítamíns hefur verið hætt alveg. Þó eru alvarlegri atvik eins og þegar um er að ræða fæðingargalla, það gengur ekki til baka þó að A vítamín inntöku hafi verið hætt (Johnson, E.L., 2020).▼
 
▲Aðalástæða  A vítamín skorts er einfaldlega of lítil inntaka vítamínsins, sem sagt of lítið af A vítamínríkri fæðu í mataræði fólks (Codjia, 2001). Fyrstu einkenni A vítamín skorts er náttblinda sem má rekja til þess að sjónpurpuri nær ekki að endurnýja sig (Fawzi, 2006; Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011) hornhimnan í augunum verður hörð vegna þurrks og getur á þann hátt leitt til þess að manneskjan verður blind (EDS, 2009). A vítamín skortur bælir ónæmiskerfið og eykur þannig líkurnar á ýmsum veikindum, sýkingum og sjúkdómum (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011; Paixão, 2017). Ef einhver sýking er í líkamanum þá kallar líkaminn á A vítamín og gengur á birgðarnar sem þar af leiðandi eykur vítamín skortinn enn frekar (Gilbert, 2013). Menn geta fengið þurra húð og mikill skortur getur leitt til blindni. (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011).  A vítamín skortur er algengur í þróunarlöndunum og sérstaklega hjá börnum á leikskólaaldri og ófrískum konum (Codjia, 2001). Alþjóðaheilbrigðisstofnunin (WHO) áætlar að um 140 milljón barna í heiminum þjáist af A vítamínskortivítamín skorti. (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011). Einnig er A vítamín skortur algengur í suðaustur Asíu þar sem hvít hrísgrjón er uppistaða fæðunnar og innihalda þau ekki vítamínið. (Akram, Asif, Naveed og Shah, 2011). Skortur á A vítamíni hjá börnum í þróunarlöndunum er aðalorsök þess að þau börn þjást af slæmri sjón og geta jafn veljafnvel orðið blind,. þauÞau eru einnig í meiri hættu á lífshættulegumað sýkingumfá oglífshættulegar jafnsýkingar og veljafnvel dauðadeyja, sem verður þá helst í kjölfar mislinga eða mjög alvarlegs niðurgangs (Underwood, B.A. andog Arthur, P.,1996).
= Meðganga og brjóstagjöf =▼
 
A-vítamín gegnir mikilvægu hlutverki varðandi fósturþroska og vöxt (EDS, 2009). Þó þurfa konur sem eru barnshafandi eða með barn á brjósti að passa að borða ekki lifur né taka inn bætiefni sem að innihalda A-vítamín, til að koma í veg fyrir inntöku á of stórum skammt af A vítamíni (Guðrún Gyða Hauksdóttir, 2020). Samkvæmt rannsókn sem gerð var rétt fyrir 2000 um næringarefnainnihald í brjóstamjólk hjá íslenskum konum, kom í ljós að örlítil tenging fannst á næringarinntöku móðurinnar á A vítamíni og því sem skilaði sér til barns í gegnum brjóstamjólkina (Ingibjörg Gunnarsdóttir, 2000). Fyrir konu sem er með barn á brjósti þá er ráðlagður dagskammtur af A-vítamíni 1200 míkrógrömm (Ingibjörg Gunnarsdóttir, 2000). Varhugavert er fyrir barnshafandi konur að taka stóra skammta af A-vítamíni (vitamin.is, e.d.), mikil umfram neysla á dag hefur verið tengd við það að meiri líkur séu á fósturgalla á fyrsta þriðjungi meðgöngunnar, þá helst andlits- og tauga galla (EDS, 2009) en einnig getur A vítamín skortur valdið sömu göllum (Linus Pauling Institute, 2021). A vítamín er nauðsynlegt fyrir þroska á líffærum fósturs (Guðrún Gyða Hauksdóttir, 2020), ásamt augum, lungum, hjarta, eyrum, útlimum og innyflum (Linus Pauling Institute, 2021) A vítamín er einnig mikilvægt fyrir genastýringu (Guðrún Gyða Hauksdóttir, 2020). ▼
▲    A vítamín skortur getur orðið í kjölfar lyfjagjafa,. þettaÞetta á við um lyf sem að eru notuð til lengri tíma, eða að staðaldri við, til dæmis sýrustillandi lyf við magasýru eða magasári. Þetta eru þá sýrustillandi lyf (Guðrún Gyða Hauksdóttir, 2020). Langvarandi og stöðug áfengisnotkun getur einnig haft þau áhrif á að skortur verði á A vítamíni í líkamanum ásamt því að leiða til lifrarskemmda (Linus Pauling Institute, e.d.). Þar sem að A vítamín er fituleysanlegt vítamín þá þýðir það að það leysist upp í fitu. Efni eins og laxerolía (vitamin.is, e.d.) og paraffínolía draga úr því að þarmarnir taki upp eins mikla fitu, þá hefur það sömu áhrif á upptöku A vítamíns í þörmunum úr fæðunni (Guðrún Gyða Hauksdóttir, 2020).
 
▲Skortur  á  ZinkÞar sem að A vítamín er fituleysanlegt vítamín þá þýðir það að það leysist upp í fitu. Efni eins og laxerolía (Vitamin.is, virðiste.d.) og paraffínolía draga úr upptöku fitu í þörmunum og hafa þaueinnig áhrif aðá þaðupptöku dragiA vítamíns úr fæðu (Guðrún Gyða Hauksdóttir, 2020). Skortur á sinki virðist einnig draga úr upptöku A vítamíns. Það verður vegna þess að zinksink skorturinn veldur því að það dregur úr losun ensíma í líkamanum sem að hafa áhrif á losun retínóls, úr lifur (Linus Pauling Institute, 2021).
 
▲= '''A vítamín eitrun''' =
▲Sjalfgæft er að fólk þjáist af A vítamín eitrun, en það kemur þó fyrir, og einna helst ef að fæðið er of fituríkt (Guðrún Gyða Hauksdóttir, 2020). Eitrun getur einungis orðið vegna of mikils magns af A vítamíni úr dýraríkinu, en of mikil inntaka A vítamíns úr jurtaríkinu (beta-kerótín) kemur fram þannig fram að húðin verður oft gulleit að lit (Vitamin.is, e.d.). Ef of stór skammtur A vítamíns er tekintekinn getur komið upp sú staða að einstaklingur verði fyrir bráðaeitrun,. þaðÞað getur gerst ef að einstaklingur innbyrðir 100mg eða meira, það er að segja 100 sinnum meira en ráðlagður dag skammtur (GuðGuðrún Gyða Hauksdóttir, 2020). Algengast er að eitrun af völdum A vítamíns verði vegna of stórra vítamín skammta eða vegna lyfja við húðmeðferð (Johnson, 2020). Ekki er eins mikil hætta á eitrun af völdum Beta-karótíns því upptaka þess í líkamanum er mun hægari (Heilsa.is, e.d.).
 
    Bráð eituráhrif af völdum A vítamíns geta valdið höfuðverk, ógleði, uppköstum og fleira (Myhre et al., 2003). Langvarandi eituráhrif geta aftur á móti valdið liðverkjum (Johnson, 2020), eymslum í beinum, þurri húð (Penniston, Tanumihardjo og Sherri, 2006), hárlosi í augabrúnum, þurrum vörum (Johnson, 2020). Hætta er á því að eitrun geti leitt til lifrarskemmda (Johnson, 2020) og minni beinþéttni sem að leiðir í kjölfarið til þess að einstaklingar sem þjást af A-vítamín eitrun eru í meiri hættu á að beinbrotna (Vitamin.is, e.d.). Bráðaeitrun hjá fullorðnum einstakling er ekki algeng, en hefur þó komið upp á til dæmis á Norðurskautinu þegar heimskautafarar borða lifur úr ísbirni eða sel, sem er mjög rík af A-vítamíni (Johnson, 2020). Einkenni A vítamín eitrunar hjá börnum getur komið fram sem kláði og jafnvel leitt til lystarstols (Johnson, 2020).
 
▲= '''Meðferð og bati''' =
▲Áætlað er að það taki um 1 - 4 vikur fyrir einkenni A vítamín eitrunar að ganga til baka eftir að inntaka A vítamíns hefur verið hætt alveg. Þó eru til alvarlegri atvik, eins og þegar um er að ræða fæðingargalla, þar sem það gengur ekki til baka þó að A vítamín inntöku hafi verið hætt (Johnson, E.L., 2020).
 
▲= '''Meðganga og brjóstagjöf''' =
▲A-vítamín gegnir mikilvægu hlutverki varðandi fósturþroska og vöxt (EDS, 2009). Þó þurfa konur sem eru barnshafandi, eða með barn á brjósti, að passa að borða ekki lifur né taka inn bætiefni sem að innihalda A-vítamín, til að koma í veg fyrir inntöku á of stórum skammt af A vítamíniskammti (Guðrún Gyða Hauksdóttir, 2020). Samkvæmt rannsókn sem gerð var rétt fyrir aldamótin 2000, um næringarefnainnihald í brjóstamjólk hjá íslenskum konum, kom í ljós að örlítil tenging fannst á næringarinntöku móðurinnar á A vítamíni og því sem skilaði sér til barns í gegnum brjóstamjólkina (Ingibjörg Gunnarsdóttir, 2000). Fyrir konu sem er með barn á brjósti þá er ráðlagður dagskammtur af A- vítamíni 1200 míkrógrömm (Ingibjörg Gunnarsdóttir, 2000). Varhugavert er fyrir barnshafandi konur að taka stóra skammta af A- vítamíni (vitaminVitamin.is, e.d.),. mikilMikil umfram neysla á dag hefur verið tengd við það að meiri líkur séu á fósturgalla á fyrsta þriðjungi meðgöngunnar, þá helst andlits- og tauga gallataugagalla (EDS, 2009), en einnig getur A vítamín skortur valdið sömu göllum (Linus Pauling Institute, 2021). A vítamín er nauðsynlegt fyrir þroska á líffærum fósturs (Guðrún Gyða Hauksdóttir, 2020), ásamt augum, lungum, hjarta, eyrum, útlimum og innyflum (Linus Pauling Institute, 2021) A vítamín er einnig mikilvægt fyrir genastýringu (Guðrún Gyða Hauksdóttir, 2020).
 
== Heimildir ==
Sótt frá „https://is.wikipedia.org/wiki/A-vítamín“