„Magnús Þórarinsson“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
'''Magnús Þórarinsson''' ([[22. mars]] [[1847]] - [[19. júlí]] [[1917]] var tóvinnumaður, bóndi og smiður frá [[Halldórsstaðir|Halldórsstöðum]] í [[Laxárdalur (Þingeyjarsýslu)|Laxárdal]]. Hann nam [[Tóvinna|tóvinnu]] og klæðagerð í [[Kaupmannahöfn]] veturinn [[1880]]-[[1881]] og setti upp tóvinnuvélar á Halldórsstöðum árið [[1883]]. Hann stundaði búskap og smíðar meðfram tóvinnu og þótti völundarsmiður. Magnús smíðaði meðal annars [[dúnhreinsunarvél]].<ref>[https://baekur.is/bok/000306940/3/467/Islenzkar_aeviskrar_fra?language=en Íslenskar æviskrár bls. 463]</ref>
 
Árið 1880 skrifaði Magnús sýslunefnd Suður-Múlasýslu og bað um styrk til að fara úr landi og fræðast um áhöld og verkvjelar þær, sem notaðar eru við ullavinnu og dúkagerð. Hann fékk styrk frá sýslunefnd og landsstjórninni til fararinnar. Tryggvi Gunnarsson útvegaði honum dvalarstað í ullarverksmiðju Larsen. Magnús var eitt ár þar. Suður-Þingeyrarssýsla ábyrgðist lán sem Magnús fékk til að koma upp ullarvinnuvjelum er kemba, spinna og tvinna og setti Magnús vélarnar upp á Halldórsstöðum [[1883]] þar sem þær gengu fyrir vatnsafli. Fyrstu 15 árin var skortur á nógu vatni til að reka vélarnar en Magnús fékk árið 1897 hallamælingamanninn Pál Jóakimsson til að mæla fyrir vatnsleiðsluskurði úr Þverá sem rennur eftir [[Laxárdalsheiði]] og lánaðist Páli að leiða vatn að Halldórsstöðum í mörgum krókum eftir þessum skurði.
 
Magnús innleiddi allvíða í sýslunni litlar spunavjelarspunavélar til að spinna ullina sem var kemd á Halldórsstöðum. Litlu seinna voru settar upp aðrar ullarvinnuvélar á [[Rauðamýri|Rauðumýri]] í Ísafjarðarsýslu og aðstoða Magnús við að panta vélar og kenna notkun þeirra. Magnús útvegaði með aðstoð [[Eiríkur Magnússon|Eiríks Magnússonar]] í Cambridge uppdrætti og verðskrár af ullarvinnuvélum, sérstaklega vél sem höfð var til að aðskilja tvenns konar ull, tog og þel en slík vél nefndist Noblesvjel. Lagt var fram frumvarp á [[Alþingi]] [[1889]] með áætlun Magnúsar um stofnun fullkominnar ullarverksmiðju á Íslandi og var kostnaður áætlaður 120 þús. kr. Frumvarpið var ekki samþykkt. Á iðnsýningunni í Reykjavík [[1883]] fékk Magnús heiðurspening fyrir skrá sem hann smíðaði og á þá sýningu sendi hann einnig sýnishorn af [[yfirfallshjól|yfirfallshjóli]] sem hann mn hafa smíðað og notað fyrstur manna á Íslandi. Magnús smíðaði nokkrar frumgerðir af dúnhreinsivélum, fyrst vél sem gekk fyrir vatnsafli og var smíðuð fyrir Sigurjón á [[Laxamýri]] en sú vél virkaði ekki sem skyldi og þurfti Magnús að taka vélina aftur með heim. Þessa vél nefndi Magnús Sívalning. Árið [[1908]] var dúnhreinsivél eftir Magnús sett upp á Laxamýri og síðar sams konar vélar á [[Sauðanesi]] og Höfða. Magnús fékk konunglegan einkarétt til að gera dúnhreinsunarvél sína. Vélin gat hreinsað 6 - 7 kg af dún á dag. Magnús kvæntist árið 1891 Guðrúnu Bjarnhéðinsdóttur, systur [[Bríet Bjarnhéðinsdóttir|Bríetar Bjarnhéðinsdóttur]]. Kona hans dó átta árum seinna. Þau áttu tvær dætur. <ref>[https://timarit.is/page/2290921?iabr=on Magnús Þórarinsson, Óðinn - 8. tölublað bld. 62-64 (01.11.1910)]
</ref>