|
|
|
'''Katla''' er [[eldstöð]] staðsett undir [[Mýrdalsjökull|Mýrdalsjökli]] á [[Ísland]]i. Katla er stór [[megineldstöð]], ein af stærstu og virkustu megineldstöðvum landsins. Kötlueldstöðin er um 30 km í þvermál og rís hæst yfir 1400 m hæð yfir sjó. Í miðju eldstöðvarinnar er [[Kötluaskjan]], um 100 ferkílómetrar að stærð og allt að 700 metra djúp. Í henni er víðast 400-700 m þykkur ís. Askjan skiptist í þrjú vatnasvæði: vatnasvæði [[Kötlujökull|Kötlujökuls]], [[Sólheimajökull|Sólheimajökuls]] og [[Entujökull|Entujökuls]].
Einkennisgos Kötlu eru basalt sprengigos en samspil kviku og ís<ref>{{Vefheimild|url=https://www.youtube.com/watch?v=FSjvlnneEto|titill=hvernig katla gaus|höfundur=m to the b|útgefandi=millie be brown|mánuður=11/18|ár=2020|mánuðurskoðað=11|árskoðað=2020|safnár=2029}}</ref>íss veldur því að gjóska myndast sem dreifist yfir nærliggjandi sveitir. Katla hefur líka gosið súrum sprengigosum en þau eru mun sjaldgæfari. <ref>[http://www.vedur.is/vedur/frodleikur/greinar/eldfjoll/nr/3523 Katla, fróðleikur] Veðurstofan, skoðað 28. desember, 2017</ref> [[Kötlugos]] hafa að meðaltali orðið á 40 til 80 ára fresti og hafa 16 eldgos verið skráð í eldstöðinni frá því menn settust að á Íslandi en þau eru þó líkast til fleiri eða að minnsta kosti 20 talsins.<ref>EDS. „Er Katla í Lakagígum?“. Vísindavefurinn 21.4.2009. http://visindavefur.is/?id=51868. (Skoðað 23.4.2010).</ref> Síðast gaus Katla árið [[1918]] og því eru miklar líkur á gosi á næstu árum. Katla er ein frægasta eldstöð á Íslandi og alræmd fyrir hinar miklu hamfarir sem fylgja í kjölfar eldgosanna. Við gos bráðnar [[Jökull|jökulísinn]] ofan við gosopið og safnast leysingavatn fyrir undir jöklinum, þangað til að það brýst fram af miklu afli í gríðarlegu [[jökulhlaup]]i. Mikið magn af [[ís]], [[eldfjallaaska|ösku]] og [[aur]] berst með hlaupvatninu og eyðir það öllu sem verður í vegi þess. Mestallur [[Mýrdalssandur]] er myndaður í hinum miklu jökulhlaupum sem hafa orðið í kjölfar Kötlugosa og jökulflóða mögulega.
== Tilvísanir ==
|
