Wikipedia

„Bútan“: Munur á milli breytinga

Fletta í gegnum breytingarskrá
← Eldri breytingNýrri breyting →
Efni eytt Efni bætt við
MyndræntWiki-texti
mEkkert breytingarágrip
mEkkert breytingarágrip
Lína 3:
| nafn_í_eignarfalli = Bútan
| fáni = Flag of Bhutan.svg
| skjaldarmerki = Emblem_of_Bhutan.svg
| staðsetningarkort = Bhutan_(orthographic_projection).svg
| þjóðsöngur = [[Druk tsendhen]]
Lína 13:
| titill_leiðtoga2 = [[Forsætisráðherra Bútan|Forsætisráðherra]]
| nafn_leiðtoga2 = [[Lotay Tshering]]
| staða = [[SjálfstæðiStofnun Bútan|Stofnun]]
| atburður1 = Stofnað Sameining
| dagsetning1 = [[1616]] 1616–1634
| stærðarsæti = 135
| flatarmál = 38.394
| hlutfall_vatns = 1,1
| mannfjöldaár = 20192018
| mannfjöldasæti = 165
| fólksfjöldi = 741754.700 388
| íbúar_á_ferkílómetra = 19,3
| VLF_ár = 2018
Lína 28:
| VLF_á_mann = 9.426
| VLF_á_mann_sæti = 115
| VÞL = {{hækkun}} 0.621617
| VÞL_ár = 2017 2018
| VÞL_sæti = 134
| gjaldmiðill = [[núltrum]]
Lína 37:
}}
{{Aðgreiningartengill1|efnasambandið [[Bútan (alkan)|bútan]] (C<sub>4</sub>H<sub>10</sub>)}}
'''Bútan''' ([[dsongka]]: འབྲུག་ཡུལ་ ''Druk Yul'') er lítið [[landlukt]] land í [[Suður-Asía|Suður-Asíu]]. Það liggur í austurenda [[Himalajafjöll|Himalajafjalla]] á milli [[Indland]]s og [[Alþýðulýðveldið Kína|Kínverska alþýðulýðveldisins]]. Í vestri skilur indverska héraðið [[Sikkim]] landið frá [[Nepal]] og í suðri skilja indversku héruðin [[Assam]] og [[Vestur-Bengal]] það frá [[Bangladess]]. Bútan er önnur fámennasta þjóð Suður-Asíu, á eftir [[Maldíveyjar|Maldíveyjum]]. [[Timfú]] er höfuðborgin og stærsta borg landsins, en [[Phuntsholing]] er fjármálamiðstöð þess.
 
Svæðið þar sem Bútan skiptister áðurnú var staðsett á [[Silkivegurinn|Silkiveginum]]. Landið skiptist milli lítilla furstadæma þar til [[Shabdrung Ngawang Namgyal]], flóttamaður frá [[Tíbet]], sameinaði það undir eina stjórn á [[17. öldin|17. öld]]. og kom þar á [[Konungurbúddatrú|búddísku]] Bútan[[guðræði]] erlíkt embættiog í Tíbet, undir stjórn [[lama]] sem nefndur var búið[[Zhabdrung tilRinpoche]]. áriðEftir borgarastyrjöld á 19. öld sameinaði [[1907Wangchuck-ætt]]. landið undir [[Löggjafarþingkonungur Bútan|konungsstjórn]] var1907 og tók upp stofnaðstjórnmálasamband áriðvið [[1953Breska heimsveldið]]. Eftir endalok [[Breska Indland]]s tók Bútan upp náið samstarf við Indland, til að bregðast við uppgangi Kína. Landamæri landsins að Kína eru umdeild. Árið [[1971]] gerðist Bútan aðili að [[Sameinuðu þjóðirnar|Sameinuðu þjóðunum]]. Snemma á 10. áratug 20. aldar rak stjórn Bútan mikið af nepölskumælandi minnihluta [[Lhotsampa]] úr landinu, sem olli flóttamannavanda í Nepal. [[Sjónvarp]]ið (og síðar [[Internet]]ið) var bannað í Bútan til ársins [[1999]]. Árið 2008 var stjórnarfari í Bútan breytt úr einveldi í þingbundna konungsstjórn. Þá voru haldnar fyrstu þingkosningar í landinu og [[þing Bútan]] kom saman í fyrsta sinn.
 
Landslag í Bútan er breytilegt, allt frá frjósömum heittempruðum sléttum í suðri að háfjallaloftslagi Himalajafjalla í norðri þar sem fjallstindar ná yfir 7.000 metra hæð. Hæsti tindur Bútan er [[Gangkhar Puensum]] og er jafnframt mögulega hæsta óklifna fjall heims. [[Dýralíf Bútan]] er þekkt fyrir mikla fjölbreytni. [[Nautgemsa]] er þjóðardýr Bútan.
Bútan gerði árið [[1910]] samning við [[Bretland]] um að það færi með utanríkis- og varnarmál landsins. Bútan fékk því svipaða stöðu og sjálfstæðu indversku furstadæmin. Tveimur árum eftir að Indland fékk sjálfstæði gerði Bútan svipaðan samning við Indland. Landið hefur því sterk efnahagsleg og hernaðarleg tengsl við Indland .
 
Bútan er það Suður-Asíuland sem situr hæst á listum yfir lönd eftir [[viðskiptafrelsi]], [[vísitala um reglur og skilvirkni í viðskiptum|skilvirkni í viðskiptum]] og [[friðarvísitalan|friði]], og var [[spillingarvísitalan|minnst spillta]] land heimshlutans árið 2016. Það er áfram meðal [[vanþróuðustu löndin|vanþróuðustu landanna]] en býst við að komast af þeim lista fyrir 2023. Vatnsorka er helsta útflutningsafurð landsins. Bútan á í stjórnmálasambandi við 52 ríki og [[Evrópusambandið]], en hefur ekki formleg tengsl við fimm fastafulltrúa í [[Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna|Öryggisráði Sameinuðu þjóðanna]]. Landið er aðili að [[Sameinuðu þjóðirnar|Sameinuðu þjóðunum]], [[Samstarfsráð Suður-Asíuríkja|Samstarfsráði Suður-Asíuríkja]], [[BIMSTEC]] og [[Samtök óháðra ríkja|Samtökum óháðra ríkja]]. Bútan gerði árið [[1910]] samning við [[Bretland]] um að það færi með utanríkis- og varnarmál landsins. Bútan fékk því svipaða stöðu og sjálfstæðu indversku furstadæmin. Tveimur árum eftir að Indland fékk sjálfstæði gerði Bútan svipaðan samning við Indland. Landið hefur því sterk efnahagsleg og hernaðarleg tengsl við Indland.
 
Bútan hefur vakið alþjóðlega athygli fyrir að styðja notkun mælikvarðans [[verg landshamingja]].
 
== Tengill ==
Sótt frá „https://is.wikipedia.org/wiki/Bútan“