„Sýprus“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Svarði2 (spjall | framlög)
m Svarði2 færði Cupressus á Sýprus: íslenskt nafn
Holtseti (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Lína 13:
}}
 
[[Ættkvísl]]in '''''Cupressus'''''<ref>Farjon, A. (2005). Monograph of Cupressaceae and Sciadopitys. Royal Botanic Gardens, Kew. ISBN 1-84246-068-4.</ref><ref>Gadek, P. A., Alpers, D. L., Heslewood, M. M., & Quinn, C. J. (2000). Relationships within Cupressaceae sensu lato: a combined morphological and molecular approach. American Journal of Botany 87: 1044–1057)</ref> er ein af nokkrum ættkvíslum í ættinni [[Cupressaceae]] sem eru almennt kallaðar '''cypress''' á erlendum málum.. Almenna heitið kemur úr gamalli frönsku[[fornfranska|fornfrönsku]]: ''cipres'' og þaðan aftur úr [[Latína|latínu]] ''cyparissus'', sem er latneskun á [[Gríska|gríska]] κυπάρισσος (''kypárissos'').<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dkupa%2Frissos κυπάρισσος], Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'', on Perseus Digital Library</ref>
Nafnið tengist sögninni um Kyparissos, einum elskhuga Apollons sem drap uppáhaldshjört Appolons og var breytt í sýprus.
Því[[Forn-Grikkir]] var trúað í forn-grikklanditrúðu að sýprustré væru helguð gyðunnigyðjunni [[Artemis]].
 
 
Lína 23:
==Tegundir==
 
Fjöldi viðurkenndra tegunda sem er viðurkenndur er mjög breytilegur, frá 16 til 25 eða meira eftir því hvaða heimildum er farið eftir, vegna þess að flestir stofnarnir eru smáir og einangraðir, og hvort þeir eigi að fá að vera tegund eða undirtegund eða afbrigði er erfitt að fastslá. Núverandi skoðun er sú að viðurkenndar tegundir eigi að vera færri heldur en fleiri; þegar þrengri greining á tegundum er notuð, eru afbrigðin hér á listanum sjálfstæðar tegundir. Sjá einnig nýjaheims tegundirnýjaheimstegundir (að neðan) um líklega breytingu á stöðu ættkvíslarinnar í framtíðinni.
 
===Gamla heims tegundirGamlaheimstegundir===
Gamla heims Gamlaheims-sýprus eru frekar með fleiri köngulskeljar (8–14 köngulskeljar, sjaldan 6 hjá ''C. funebris''), hver köngulskel með stuttan breiðan bakka, ekki tein. ''C. sempervirens'' er einkennistegund ættkvíslarinnar ''Cupressus''.
*''[[Cupressus atlantica]]''
*''[[Cupressus austrotibetica]]''
Lína 40:
*''[[Cupressus vietnamensis]]''
 
===Nýja heims tegundirNýjaheimstegundir===
[[Image:Cupressus lusitanica.jpg|thumb|''Cupressus lusitanica'' barr og könglar]]
Nýjaheims -sýprusar eiga frekar til að vera með köngla með færri köngulskeljum (4-8 köngulskeljar, sjaldan meira en ''C. macrocarpa''), hver köngulskel með oft greinilegan mjóan tein. Nýlegar erfðarannsóknir<ref>Little, D. P., Schwarzbach, A. E., Adams, R. P. & Hsieh, Chang-Fu. 2004. The circumscription and phylogenetic relationships of ''Callitropsis'' and the newly described genus ''Xanthocyparis'' (Cupressaceae). ''American Journal of Botany'' 91 (11): 1872–1881. [http://www.amjbot.org/cgi/content/abstract/91/11/1872 Abstract]
</ref> sýnir að þær eru minna skyldar gamla heims gamlaheims-sýprusum en áður var haldið, eru skyldari ''[[Xanthocyparis]]'' og ''[[Juniperus|Juniperus]]'' heldur en afgangnum af ''Cupressus''. Þessar tegundir hafa nýlega<ref name="Little, D. P. 2006">Little, D. P. (2006). Evolution and circumscription of the true Cypresses. ''Syst. Bot''. 31 (3): 461-480.</ref> verið fluttar í ''Callitropsis''.
*''[[Cupressus abramsiana]]'' (''Cupressus goveniana'' var. ''abramsiana''; ''Callitropsis abramsiana'')
*''[[Cupressus arizonica]]'' (''Callitropsis arizonica'')
Lína 64:
 
==Ofnæmisvaldur==
Allar tegundir í ættkvíslinni ''Cupressus'', ásamt nýjanýjaheims-heims ''Cupressus'' (nú ''Callitropsis''), eru mjög ofnæmisvaldandi, og eru með einkunnina 10 á [[OPALS (Ogren Plant Allergy Scale)|OPALS]]ofnæmiskvarðanum. Í hlýju Miðjarðarhafs loftslagiMiðjarðarhafsloftslagi losa þessar tegundir mikið magn af frjókornum í um sjö mánuði á hverju ári.<ref>{{cite book|last1=Ogren|first1=Thomas|title=The Allergy-Fighting Garden|date=2015|publisher=Ten Speed Press|location=Berkeley, CA|isbn=9781607744917|page=95}}</ref>
 
==Tilvísanir==