Wikipedia

„Bogi (vopn)“: Munur á milli breytinga

Fletta í gegnum breytingarskrá
← Eldri breytingNýrri breyting →
Efni eytt Efni bætt við
MyndræntWiki-texti
m Tók aftur breytingar 194.144.188.240 (spjall), breytt til síðustu útgáfu Bragi H
Merki: Afturköllun
m orðalag
Lína 1:
[[File:Hun bow.jpg|thumb|Húna bogiHúnbogi. Nútíma eftirgerð, úr trefjagleri og viði, af sögulegum boga.]]
'''Bogi''' og örvar er skotvopnakerfi og eru algeng á flestum menningarsvæðum. Bogi með örvum er eldri en sögulegar heimildir ná til. [[Bogfimi]] er tæknin, hæfileikinn eða notkunin á þeim.
 
ÁBogi staðnumog örvar birtast í kring um umskiptin frá [[síðfornsteinöld]] til [[Miðsteinöld|miðsteinaldar]]. Í [[Nataruk]] í [[Turkana,]] Kenya,í [[Kenía]] fundust hrafntinnu smáblöð úr hrafntinnu í hauskúpu og brjóstholi beinagrindar, sem bendir til notkunar á boga og örvum sem vopnum.<ref>{{Cite journal|title = Inter-group violence among early Holocene hunter-gatherers of West Turkana, Kenya|url = http://www.nature.com/doifinder/10.1038/nature16477|journal = Nature|pages = 394–398|volume = 529|issue = 7586|doi = 10.1038/nature16477|first = M. Mirazón|last = Lahr|first2 = F.|last2 = Rivera|first3 = R. K.|last3 = Power|first4 = A.|last4 = Mounier|first5 = B.|last5 = Copsey|first6 = F.|last6 = Crivellaro|first7 = J. E.|last7 = Edung|first8 = J. M. Maillo|last8 = Fernandez|first9 = C.|last9 = Kiarie}}</ref> Eftir lok síðustu ísaldar, virðist notkun boga og örva hafa breiðst út til allra byggðra heimsálfa, nema Ástralíu.<ref>M. H. Monroe, ''Aboriginal Weapons and Tools''▼
Bogi og örvar birtast í kring um umskiftin frá efri Paleolithic til [[Mesolithic]].
▲Á staðnum [[Nataruk]] í Turkana, Kenya, fundust hrafntinnu smáblöð í hauskúpu og brjóstholi beinagrindar, sem bendir til notkunar á boga og örvum sem vopnum.<ref>{{Cite journal|title = Inter-group violence among early Holocene hunter-gatherers of West Turkana, Kenya|url = http://www.nature.com/doifinder/10.1038/nature16477|journal = Nature|pages = 394–398|volume = 529|issue = 7586|doi = 10.1038/nature16477|first = M. Mirazón|last = Lahr|first2 = F.|last2 = Rivera|first3 = R. K.|last3 = Power|first4 = A.|last4 = Mounier|first5 = B.|last5 = Copsey|first6 = F.|last6 = Crivellaro|first7 = J. E.|last7 = Edung|first8 = J. M. Maillo|last8 = Fernandez|first9 = C.|last9 = Kiarie}}</ref> Eftir lok síðustu ísaldar, virðist notkun boga og örva hafa breiðst út til allra byggðra heimsálfa, nema Ástralíu.<ref>M. H. Monroe, ''Aboriginal Weapons and Tools''
"The favoured weapon of the Aborigines was the spear and spear thrower. The fact that they never adopted the bow and arrow has been debated for a long time. During post-glacial times the bow and arrow were being used in every inhabited part of the world except Australia. A number of reasons for this have been put forward [...] Captain Cook saw the bow and arrow being used on an island close to the mainland at Cape York, as it was in the Torres Strait islands and New Guinea. But the Aborigines preferred the spear. "</ref>
 
Elstu varðveittu bogar í heilu lagi eru úr álmi frá Danmörku (Holmegaard boginn[[Hólmgarðsbogi|hólmgarðsboginn]])<ref name="comstock">Comstock, P (1992). ''Ancient European Bows'', pp. 87-88. The Traditional Bowyers Bible Volume 2. The Lyons Press, 1992. ISBN 1-58574-086-1</ref>, sem hafa verið mældir 11000ára11.000 ára gamlir. Kröftugir nútímabogar hafa verið gerðir eftir þeirri hönnun.
{|
| [[File:Holmegaard1.JPG|thumb|x150px|Dæmi um eftirgerð af Holmegaard boga.]]
| [[File:Holmegaard2.JPG|thumb|x150px|Nærmynd af miðju.]]
|}
Brot úr Stellmoor -boga voru talin um 10 þúsund ára gömul, en þau eyðilögðust í Hamborg í seinni heimsstyrjöld, áður en [[carbonAldursgreining 14með datinggeislunarmælingu|aldursgreining með geislakolum]] var þróuð.<ref>Collins ''Background to Archaeology''</ref> [[Microliths]]Smáverkfæri úr steinum sem fundust á suðurströnd Afríku benda til að örvar hafi verið til í að minnsta kosti 71 þúsund ár.<ref>http://www.nature.com/nature/journal/v491/n7425/full/nature11660.html Kyle S. Brown, Curtis W. Marean, et al. ''An early and enduring advanced technology originating 71,000 years ago in South Africa'' Nature 491, 590–593 (22 November 2012) doi:10.1038/nature11660</ref>
 
== Gerðir boga ==
[[File:Grave goods from the Avar cemetery of Gyenesdiás, Hungary - reflex bow.jpg|thumb|Avar bogiAvarabogi frá um 700e700 e.Kr.k]]
[[File:Reproduction Hunnu bow - National Museum of Mongolian History.jpg|thumb|Mongólskur bogi, eftirgerð]]
Það er engin ákveðin flokkun á bogum.<ref name=Paterson37>Paterson ''Encyclopaedia of Archery'' p. 37</ref> Boga má flokka eftir mismunandi eiginleikum, t.d.til dæmis efniviði, toglengd, lögun bogans séð frá hlið eða lögun arma í þversniði.<ref name=Heath14>Heath ''Archery'' pp. 14-16</ref>
 
Algengar gerðir boga eru
* [[Aftursveigður bogi]]: bogi þar sem endarnir sveigjast frá skyttunni. Það réttist úr sveigjunni þegar boginn er spenntur. Sveigjan eykur kraftinn í boganum..<ref name=Paterson90>Paterson ''Encyclopaedia of Archery'' pp. 90-91</ref>
* [[Reflex bowReflexbogi]]: abogi bowsem whosesveigist entirefrá limbsbogmanni curveþegar awayhann fromer the archer when unstrungóstrengdur. The curves are opposite to the direction in which the bow flexes while drawn.<ref name=Paterson90/>
* [[Langbogi]]: flatbogi sem er jafnhár skyttunni, yfirleitt um 2m langur. Hefðbundinn [[Enskur langbogi]] var yfirleitt úr ýviði, en aðrar viðartegundir voru einnig notaðar.<ref name=Paterson73>Paterson ''Encyclopaedia of Archery'' pp. 73-75</ref>
*[[FlatbowFlatbogi]]: sú gerð sem indíánar í Ameríku notuðu helst.
* [[Samsettur bogi]]: bogi úr meira en einu efni.<ref name=Heath14/>
* [[Samansetjanlegur bogi]]: bogi sem er hægt að setja saman fyrir flutning.
Sótt frá „https://is.wikipedia.org/wiki/Bogi_(vopn)“