„Skeið (áhald)“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
l
m Tók aftur breytingar 82.112.90.146 (spjall), breytt til síðustu útgáfu Berserkur
Merki: Afturköllun
Lína 1:
[[Mynd:Soup Spoon.jpg|thumb|right|Súpuskeið úr málmi.]]
 
{{heimildir}}
= Gúrka =
'''Skeið''' er verkfæri sem er notað til að moka fæðu upp í munn. Skeið er þó ekki eingöngu notuð til að moka upp fæðu heldur einnig til að undirbúa hráefni til matarundirbúnings, svo til kölluð ''mæliskeið''. Mælineiningar eru oftast ''teskeið'' og ''matskeið''. Stærri skeiðar eru notaðar til að hræra saman hráefni. Áður fyrr voru notaðar skeiðar úr beini eða tré en nú til dags tíðkast nær eingöngu skeiðar úr stáli eða silfri.
[[Gúrka#mw-head|Jump to navigation]][[Gúrka#p-search|Jump to search]]
{| class="wikitable"
!Gúrka
|-
|<small>Gúrka er klifurjurt</small>
|-
![[Vísindaleg flokkun]]
|-
|<small>Gúrka er klifurjurt</small>
{| class="wikitable"
|[[Ríki (flokkunarfræði)|Ríki]]:
|[[Jurtaríki]] (''Plantae'')
<small>Gúrka er klifurjurt</small>
|-
|(óraðað):
|[[Dulfrævingar|Du]]<small>Gúrka er klifurjurt</small>[[Dulfrævingar|lfrævingar]] (''Angiosperms'')
<small>Gúrka er klifurjurt</small>
|-
|(óraðað)
|[[Eudicots]]<small>Gúrka er klifurjurt</small><small>Gúrka er klifurjurt</small>
|-
|(óra<small>Gúrka er klifurjurt</small>ðað)
|[[Rosids]]<small>Gúrka er klifurjurt</small>
|-
|[[Ættbálkur (flokkunarfræði)|Æt]]<small>Gúrka er klifurjurt</small>[[Ættbálkur (flokkunarfræði)|tbálkur]]:
|[[Cucurbitales]]<small>Gúrka er klifurjurt</small>
|-
|[[Ætt (flokkunarfræði)|Ætt]]:
|<small>Gúrka er klifurjurt</small>[[Graskersætt]] (''Cucurbitaceae'')
<small>Gúrka er klifurjurt</small>
|-
|[[Ættkvísl (flokkunarfræði)|Ættkvísl]]:
|''[[Cucumis]]''<small>Gúrka er klifurjurt</small><small>Gúrka er klifurjurt</small>
|-
|Teg<small>Gúrka er klifurjurt</small>und:
|'''''C. sativus'''''
|}
|-
![[Tvínefni]]
|-
|'''''Cucumis sativus'''''<small>[[Carolus Linnaeus|L.]]</small>
|}
'''Gúrka''' eða '''agúrka''' ([[fræðiheiti]]: ''Cucumis sativus'') er [[jurt]] í [[graskersætt]] sem er oft ræktuð. Jurtin er [[klifurjurt]] sem ber sívalan grænan [[Ávöxtur|ávöxt]]. Jurtin á rætur að rekja til [[Indland|Indlands]] en er nú ræktuð víða um heiminn. Til eru mörg afbrigði af gúrku.
 
Skeiðar hafa fundist Egyptalandi en fornleifafræðingar hafa fundið vísbendingar um frumstæða skeið úr [[fílabein]]i sem og önnur ummerki um skeiðar úr tinnu og tré. [[Rómverjar]] og [[Forngrikkir]] bjuggu til skeiðar úr silfri og [[brons]]i Á Shang tímabilinu í Kína notuðust menn við skeiðar úr beinum og voru smíðaðar með oddi sem gefur merki um þess að skeiðar hafi haft tvíhliða tilgang sem bæði hnífur og skeið og í Miðausturlöndum hafa fundist skeiðar sem múslimar notuðu til að borða súpu með.
== Efnisyfirlit ==
 
* [[Gúrka#Uppruni%20or%C3%B0sins|1Uppruni orðsins]]
* [[Gúrka#Saga|2Saga]]
* [[Gúrka#Tenglar|3Tenglar]]
* [[Gúrka#Tilv%C3%ADsanir|4Tilvísanir]]
 
== Uppruni orðsins[<nowiki/>[[Gúrka|breyta]] | [[Gúrka|breyta frumkóða]]] ==
Orðið á rætur sínar að rekja til síð-<nowiki/>[[gríska]] orðsins ''angoúrion'' (vatnsmelóna). Það orð varð í [[Slavnesk tungumál|slavneskum málum]] ''ogurk'' sem í suður-<nowiki/>[[Þýska|þýsku]] varð ''agúrka''. Orðið ''gúrka'' er stytting á ''agúrka''. Báðar útgáfur orðsins voru til í [[Danska|dönsku]] og náðu þaðan til Íslands. Í dag er ''agurk'' algengari útgáfan í dönsku, en ''Gurke'' algengara í þýsku.
 
== Saga[<nowiki/>[[Gúrka|breyta]] | [[Gúrka|breyta frumkóða]]] ==
Í Tímariti [[Hið íslenska bókmenntafélag|Hins íslenska bókmenntafélags]] árið 1890 lýsir garðyrkjufrömuðurinn [[Hans J. G. Schierbeck|Hans. J. G. Schierbeck]] [[landlæknir]] tilraunum sínum til gúrkuræktar fáeinum árum fyrr. Eru það mögulega fyrstu tilraunir til ræktunar á gúrku á Íslandi.
 
== Tenglar[<nowiki/>[[Gúrka|breyta]] | [[Gúrka|breyta frumkóða]]] ==
 
* „Gúrkutíð“; grein í Morgunblaðinu 1988
 
 
[[Wikimedia Commons]] er með margmiðlunarefni sem tengist
 
'''''Gúrka'''''
 
== Tilvísanir[<nowiki/>[[Gúrka|breyta]] | [[Gúrka|breyta frumkóða]]] ==
 
# [[Gúrka#cite%20ref-1|↑]] [[Ásgeir Blöndal Magnússon]]. [[Íslensk orðsifjabók|''Íslensk orðsifjabók'']]. [[Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum]], 2008.
# [[Gúrka#cite%20ref-2|↑]] <nowiki>http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=2318345</nowiki>
 
 ''Þessi [[líffræði]]<nowiki/>grein er [[wikipedia:Stubbur|stubbur]]. Þú getur hjálpað til með''{{heimildir}}
<br />
 
[[Flokkur:Mataráhöld]]