„Hjaltlandseyjar“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m laga ógildan kóða. |
+Landafræði og jarðfræði Merki: 2017 source edit |
||
Lína 42:
| [[44]]
|}
'''Hjaltlandseyjar''' ([[skoska]], [[enska]]: ''Shetland'', áður fyrr ''Zetland''; [[gelíska]]: ''Sealtainn'') eru eyjaklasi í [[Norður-Atlantshaf]]i milli [[Færeyjar|Færeyja]], [[Noregur|Noregs]] og [[Skotland]]s.
Lína 55 ⟶ 54:
Kjörorð eyjanna er „Með lögum skal land byggja“ en það má rekja til [[Frostaþingslög|Frostaþingslaganna]].
== Landafræði og jarðfræði ==
[[Mynd:Shetland_geology_map.png|thumb|left|230px|Jarðfræðileg skipting Hjaltlandseyja.]]
[[Mynd:Lerwick_from_Staney_Hill._-_Remy_Osman.jpg|thumb|250px|[[Leirvík (Hjaltlandseyjum)|Leirvík]] er höfuðstaður eyjanna.]]
Hjaltlandseyjar liggja um það bil 170 km norðan við skoska fastalandið. Eyjaklasinn þekur 1.469 ferkílómetra en ströndin er 2.702 km löng.
Íbúar Leirvíkur (''Lerwick''), stærsta byggðin og höfuðstaðurinn, eru um það bil 7.500. Rúmur helmingur allra íbúa eyjanna búa innan við 16 km frá Leirvík. Skálavogur (''Scalloway'') á vesturströndinni var höfuðstaður eyjanna til ársins 1708 en íbúar hans eru tæp þúsund manns.
Einungis 16 af 100 Hjaltlandseyjum eru byggðar. Stærsta eyjan í klasanum kallast Meginland (''Mainland''). Þar á eftir í stærðarröð koma [[Gjall]] (''Yell''), [[Únst]] (''Unst'') og [[Fetlar]] til norðurs og [[Breiðey]] (''Bressay'') og [[Hvalsey (Hjaltlandseyjum)|Hvalsey]] (''Whalsay'') til austurs. [[Austur-Barrey]] og [[Vestur-Barrey]], [[Rauðey mikla]] (''Muckle Roe''), [[Papey stóra]] (''Papa Stour''), [[Trondra]] og [[Valey]] (''Vaila'') eru allar smærri eyjar til vesturs. Hinar byggðu eyjarnar eru [[Fugley]] (''Foula'') í vestri og [[Friðarey]] (''Fair Isle'') í suðvestri, ásamt [[Útsker]]jum til austurs.
Landafræði Hjaltlandseyja er flókin, en mikið er um [[misgengi]] og brot. Helsta bergtegundin er [[myndbreytt berg]] sem svipar til bergsins á meginlandi Skotlands. [[Setberg]] svo sem [[sandsteinn]] og finnst í einhverju mæli, ásamt [[granít]]i.
Efnahagur Hjaltlandseyja snýst að miklu leyti um olíulindirnar í umliggjandi sjávarbotni. Jarðfræðileg gögn sýna fram á að [[flóðbylgja]] hafi skollið á eyjarnar og austurströnd Skotlands um það bil 6100 f.Kr. Bylgjan hafi verið allt að 25 m há í þéttbyggðustu vogunum.
Hæsti punktur Hjaltlandseyja er [[Ronas Hill]] sem liggur 450 m yfir sjávarhæð. Á [[Pleistósentímabilið|Pleistósentímabilinu]] voru eyjarnar þaktar jökli.
== Tenglar ==
| |||