„Hjaltlandseyjar“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ortográfia reduzida
Merki: Farsímabreyting Breyting frá farsímaforriti iOS app edit
Bætti við inngang
Merki: 2017 source edit
Lína 43:
|}
[[Mynd:Wfm shetland map.png|thumb|Kort.]]
'''Hjaltlandseyjar''' ([[skoska]], [[enska]]: ''Shetland'Ȝetland'''/', áður fyrr ''Zetland'''),; ([[enskagelíska]]: '''ShetlandSealtainn''') ereru eyjaklasi áí [[Norður-Atlantshaf]]i milli [[Færeyjar|Færeyja]], [[Noregur|Noregs]] og [[Skotland]]s. Hjaltlandseyjar eru 1466 km² að stærð.
Stærsta eyjan í eyjaklasanum heitir ''[[Mainland]]'' (Meginland) og er þriðja stærsta eyja [[Bretland]]s, 374 km² að stærð. Höfuðstaður Hjaltlandseyja heitir [[Lerwick|Leirvík]] (''Lerwick'') og þar búa um það bil 7.500 manns. Um árið 875 tók [[Haraldur hárfagri]] Hjaltlandseyjar undir sig, og voru eyjarnar lengi undir stjórn Norðmanna.
 
Eyjaklasinn liggur um það bil 80 km norðaustan við [[Orkneyjar]], 170 km frá skoska fastalandinu og 300 km vestan við Noreg. Hjaltlandseyjar mynda skil milli Norður-Atlantshafs og [[Norðursjór|Norðursjávar]]. Þær eru 1.466 km² að stærð en íbúarnir voru 23.210 árið 2011. Höfuðstaður Hjaltlandseyja heitir [[Lerwick|Leirvík]] (''Lerwick'') og hefur gegnt því hlutverki frá árinu 1708. Fyrrum höfuðstaður Hjaltlandseyja er [[Skálavogur]] (''Scalloway'').
 
Stærsta eyjan í eyjaklasanum heitir [[Meginland (Hjaltlandi)|Meginland]] (''Mainland'') og er 967 km² að stærð. Hún er því þriðja stærsta eyja Skotlands og fimmta stærsta Bretlandseyja. Byggð er í 15 eyjum til viðbótar. Eyjaklasinn einkennist af úthafsloftslagi, flókinni jarðfræði, klettaströndum og lágum hólum.
 
Sögu manna í Hjaltlandseyjum má rekja til [[miðsteinöld|miðsteinaldar]]. Snemma á [[miðaldir|miðöldum]] var mikilla norrænna áhrifa að gæta í eyjunum, einkum frá Norðmönnum. Eyjarnar komu undir stjórn Skota á 15. öld. Þegar Skotland gekk í [[Konungsríkið Stóra-Bretland|samband við England]] árið 1707 hnignuðu viðskiptin við Norður-Evrópu. Fiskiveiðar eru mikilvæg atvinnugrein ennþá í dag. Á áttunda áratug 20. aldar fannst [[olía]] í Norðursjó en fundurinn hefur eflt efnahag eyjanna mikið.
 
Norrænn og skoskur menningararfur Hjaltlandseyja endurspeglast í lífinu þar. Hátíðin [[Up Helly Aa]] er haldin árlega. Þar er einnig mikil tónlistarhefð en [[fiðla]]n er einkennandi fyrir eyjarnar. Margir höfundar og skáld eru frá Hjaltlandseyjum og þónokkrir skrifa á hjaltlenskri mállýsku [[skoska|skosku tungunnar]]. Mikið er um verndarsvæði í eyjunum til að varðveita einstaka plöntu- og dýralífið. [[Hjaltlenski smáhesturinn]] og [[hjaltenski fjárhundurinn]] eru frægar dýrategundir frá eyjunum.
 
Einkunnarorð eyjanna eru „Með lögum skal land byggja“ en þau má rekja til [[Frostaþingslög|Frostaþingslaganna]].
 
== Landafræði ==
Eftirtaldar eyjar Hjaltlandseyja eru byggðar: