„Ljóstillífun“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip |
m Tók aftur breytingar 85.220.83.31 (spjall), breytt til síðustu útgáfu Berserkur Merki: Afturköllun SWViewer [1.3] |
||
Lína 1:
[[Mynd:Leaf 1 web.jpg|thumb|[[Lauf]] eru sá hluti [[planta|plöntunnar]] sem er mest notaður til ljóstillífunar]]
<onlyinclude>
'''Ljóstillífun''' er það [[lífefnafræði]]lega ferli sem [[planta|plöntur]], [[þörungur|þörungar]], sumar [[baktería|bakteríur]] og einstaka [[frumdýr]] nota til að vinna [[orka|orku]] úr [[sólarljós]]i til að framleiða [[næring]]u. Ljóstillífun er mjög mikilvæg lífríki [[Jörðin|jarðar]] þar sem nær allar lífverur þar treysta beint eða óbeint á þá orku sem til verður við ljóstillífun, einnig mynda nær allar lífverur sem stunda ljóstillífun [[súrefni]] sem [[aukaafurð]]. Lífverur sem eru færar um ljóstillífun eru kallaðar frumbjarga lífverur.En plöntur sem eru bláar ljóstillífa hraðar en aðrar plöntur.</onlyinclude>
== Ljóstillífun í plöntum ==
[[Planta|Plöntur]] breyta [[koltvíoxíð]]i og [[vatn]]i í [[sykrur]] og [[súrefni]] með ljóstillífun, t.d. er [[formúla]]n fyrir framleiðslu [[glúkósi|glúkósa]]:
:6H<sub>2</sub>O + 6CO<sub>2</sub> + [[ljós]] → C<sub>6</sub>H<sub>12</sub>O<sub>6</sub> ([[glúkósi]]) + 6O<sub>2</sub>
Í plöntum eru það [[grænukorn]] [[fruma|frumna]] plantnanna sem fanga orku sólarljóssins. Þessi grænukorn eru inni í frumum plantna og gefa þeim græna litinn.
Þetta nægir þó ekki til að lýsa til fullnustu ljóstillífunarferlinu. Í raun skiptist ljóstillífunin í tvö ferli sem eru kölluð ljósháð kerfi (light reaction) og ljósóháð kerfi (dark reaction eða Calvin cycle).
Lljósháða kerfi' notar ljóseindir (fótónur) til að búa til ATP úr ADP (fosfathópur er hengdur á ADP sem hefur þá þrjá fosfathópa í stað tveggja). Ferlið hefst á því að blaðgrænan (chlorophyll), sem er í himnuskífunum (thylakoid) í grænukornunum (staflar af himnuskífum eru nefndir grönur), gleypir ljóseind og örvar þetta blaðgrænuna sem getur þá gefið frá sér rafeind. Rafeindaflutningskeðja í himnuskífukerfinu flytur svo þessa rafeind til. Það sem myndast í þessu ferli er NADPH+, róteind (H+) og ATP.
Ljósóháða kerfið notar svo þetta ATP, NADPH og róteindina (H+) til að búa til sykrur úr CO<sub>2</sub>. Ljósóháða kerfið vinnur í merg (stroma) grænukornanna. Þrátt fyrir nafnið virkar ljósóháða kerfið aðeins þegar ljóss nýtur við því þau ensím sem nauðsynleg eru til að búa til sykrur úr CO<sub>2</sub> nýta sér ATP-ið og NADPH-ið sem kemur út úr ljósháða kerfinu. Þessum ensímum er ekki komið fyrir á „lager“ og því ganga kerfin bara samhliða <ref name="Life, the science of biology">{{bókaheimild|höfundur=Purves, W.K.|titill=Photosynthesis: Energy from the sun|ár=2004|útgefandi=Sinauer Associates, Inc., W.H. Freeman & Co|bls=146-155|höfundur2=Sadava, D., Orians, G.H., Heller, H.C.}}</ref> .
Til eru þrjú megin ljóstillífunarferli í plöntum; [[C3-ljóstillífun|C<sub>3</sub>]] (sem er langalgengast), [[C4-ljóstillífun|C<sub>4</sub>]] og [[CAM-ljóstillífun|CAM]] (algengt í þykkblöðungum).
Lína 11 ⟶ 21:
* {{Vísindavefurinn|180|Hvernig geta plöntur breytt koltvíoxíði í súrefni?}}
* {{Vísindavefurinn|179|Hvers vegna eru plöntur grænar en ekki fjólubláar eða svartar?}}
<references />
[[Flokkur:Ljóstillífun| ]]
| |||